حمله ویروسی به سبد معیشت کشاورزان

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، میزان خسارت وارد شده در اسفند سال گذشته، در پی شیوع کرونا، بر بخش کشاورزی ایران 3هزار و 950میلیارد تومان برآورد شده؛ این تازه یک روی داستان دراماتیک آینده اقتصاد کشاورزی در عصر کروناست و هنوز امیدواری زیادی به حمایت‌های دولتی محدود در برابر حملات گسترده کرونا به سفره کشاورزان وجود ندارد تا جایی که احتمال جدی وجود دارد ذخایر استراتژیک محصولات کشاورزی هم آسیب ببیند.

برآورد اولیه از خسارت 

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی میزان زیان احتمالی ناشی از شیوع ویروس کرونا در محصولات منتخب و پرمصرف شامل گوشت قرمز، گوشت پرندگان، روغن‌های نباتی، قندوشکر، خشکبار و مرکبات را برآورد و اعلام کرده خسارت احتمالی وارد شده در اسفندماه پارسال 2440میلیارد تومان و در فروردین امسال 4880میلیارد تومان بوده که این رقم در اردیبهشت‌ماه به 7هزار میلیارد و 300میلیارد تومان خواهد رسید. این تازه زیان کرونا بر محصولات منتخب کشاورزی و نه همه کالاها و خدمات اقتصاد کشاورزی ایران است.

خسارت بسته شدن مرزها

این گزارش می‌افزاید: پارسال 50درصد کالاهای کشاورزی ایران، به عراق و در مجموع90درصد این قبیل کالاها به 15کشورعراق، افغانستان، فدراسیون روسیه، ترکیه، آذربایجان، امارات، پاکستان، ترکمنستان، کویت، قطر، قزاقستان، سوریه، ارمنستان، گرجستان و اوکراین صادر شده اما حالا ترس شرکای تجاری از انتقال ویروس، از طریق مراوده با ایران، به بسته‌شدن مرزهای زمینی با عراق، افغانستان و ترکیه و مرزهای هوایی ترکیه، گرجستان و امارات منجر شده است. مرکز پژوهش‌های مجلس تأکید می‌کند: بسته شدن مرزها موجب پس‌زدگی کالاهای کشاورزی به سمت بازار داخلی می‌شود و چون احتمالا کاهش شدت شیوع کرونا چند‌ماه طول می‌کشد، اثر اقتصادی این ویروس در بخش کشاورزی هم تداوم خواهد داشت. از طرف دیگر با کاهش درآمدهای نفتی، همزمان با بسته شدن مرزها باعث درآمدهای ارزی غیرنفتی شده که این 2عامل بر تامین کالاهای اساسی، از مسیر واردات، اثر منفی خواهد گذاشت. این نهاد تحقیقاتی می‌گوید: با ادامه محدودیت‌های صادراتی در مرز کشورهای همسایه، به‌ویژه عراق، بخشی از تولیدات بخش کشاورزی بازار فروش خود را از دست خواهد داد و اعتماد مصرف‌کننده بازارهای هدف نسبت به سلامت غذای ایران کاهش می‌یابد و بازگشت اعتماد به بازار و مصرف‌کننده بسیار هزینه‌بر و زمان‌بر خواهد بود و به اقتصاد کشاورزی ایران ضربه‌ای جدی می‌زند. بازوی پژوهشی مجلس با اشاره به روند ماهانه تراز تجاری بخش کشاورزی و غذای کشور در بازه زمانی فروردین97 تا اسفند98 هشدار می‌دهد: گسترش ویروس کرونا و برقراری محدودیت‌ها، موانع مرزی و تجارت باعث شده تا تراز تجاری بخش کشاورزی و غذای ایران در اسفند پارسال به منفی 1.1میلیارد دلار برسد که دست‌کم از فروردین پارسال به این‌سو بی‌سابقه است.

کشاورزان فقیرتر می‌شوند

کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس، با اشاره به کاهش درآمدهای ارزی و ریالی دولت در سال جدید پیش‌بینی می‌کنند اختصاص بودجه عمرانی به بخش کشاورزی و روستایی هم کاهش یابد که همزمانی این عامل با رکود بخش کشاورزی، ناشی از شیوع ویروس کرونا، به افزایش و گسترش فقر در مناطق روستایی دامن خواهد زد. آنها می‌گویند بهتر است برای پایداری تولید محصولات کشاورزی، کشاورزان و فعالان بخش‌های کوچک و متوسط مورد حمایت مؤثر و هوشمند قرار گیرند زیرا 75درصد از کل بهره‌برداران کشاورزی ایران را کشاورزان خرد تشکیل می‌دهند. به‌ویژه اینکه این دسته از کشاورزان هم در تأمین نقدینگی و هم در سرمایه‌گذاری روش‌های جدید تولید و به کارگیری ماشین‌آلات و حتی بازار فروش محصولات‌شان شکننده‌تر هستند. 

خطر جدی اینجاست که اگر وزارت جهادکشاورزی دیر بجنبد با ضعیف شدن کشاورزان خرد و متوسط نه‌تنها معیشت آنها به خطر می‌افتد، بلکه موج تازه‌ای از بیکاری و مهاجرت را شاهد خواهیم بود که در نهایت با حذف نیروی کار فعال بخش کشاورزی، چرخه تولید و فرآوری محصولات دامی، زراعی، باغی و آبزی را مختل خواهد کرد.