حفره لایه اوزون در حال ترمیم است

حفره بی‌سابقه در لایه اوزون بالای منطقه قطب شمال تقریبا یک ماه پس از کشف آن در حال ترمیم است. در اواخر ماه مارس، پژوهشگران "مرکز خدمات کوپرنیک برای نظارت جوّی" گزارش کردند که یک شکاف "بی‌سابقه" را مشاهده کرده‌اند که در جو بالای منطقه قطب شمال ظاهر می‌شود.

کوتاه مدتی پس از آن، این شکاف به بزرگترین حفره‌ای تبدیل شد که تا آن زمان در جو بالای نیمکره شمالی مشاهده شده بود. مساحت این حفره به بزرگی منطقه گرینلند بود و تمامی آسمان بالای کوه‌های یخی قطب را فرا می‌گرفت.

روز 23 آوریل این مرکز در توییتر خود خبر خوشی را منتشر کرد: "حفره اوزونی بی سابقه 2020 در نیمکره شمالی خاتمه یافته است. "

اهمیت لایه اوزون برای چیست؟
لایه اوزون از آن جهت اهمیت دارد که به صورت یک سپر محافظ از زمین در برابر تابش پرتو‌های زیانبار خورشید محافظت می‌کند. بخش عمده اوزون زمین در سطوح بالای اتمسفر، موسوم به لایه استراتوسفر جمع شده است.

این لایه در ارتفاع بین 10 تا 40 کیلومتری بالای سطح زمین قرار گرفته و یکی از مهمترین سپر‌های محافظ حیات در کره زمین در برابر تابش اشعه ماوراء بنفش است.

در نتیجه، شکاف در این سپر به معنی تسریع در روند ذوب یخ‌های قطبی، فشار بیشتر بر سیستم ایمنی بدن سازواره‌های زنده و افزایش خطر ابتلای به سرطان پوست و آب مروارید در انسان است.

اگرچه در گذشته هم گزارش‌هایی از بروز شکاف‌هایی در لایه اوزون فراز قطب شمال منتشر شده بود، به گفته مرکز کوپرینک، "این اولین باری بود که می‌توانستیم از حفره‌ای واقعی بر فراز این منطقه سخن بگوییم. "

حفره اوزونی چگونه ظاهر و چگونه ناپدید شد؟
این مرکز گفته است که بروز و گسترش ابعاد این شکاف نتیجه شرایط غیرعادی آب و هوا در قطب شمال بوده است.

هنگامی که باد‌های شدید برای چندین هفته پیاپی هوای منجمد را فضای بالای کوه‌های یخی حبس کند، پدیده‌ای ایجاد می‌شود که کارشناسان آن را اصطلاحا "گردباد قطبی" می‌نامند - نیرویی عظیم که گرد خود می‌چرخد و چنان قدرتی دارد که می‌تواند در لایه اوزون استراتوسفر سوراخی را پدید آورد.

اگرچه این حفره فعلا مسدود شده، اما پژوهشگران معتقدند که در صورت بروز شرایط آب و هوایی مشابه، بار دیگر بروز خواهد کرد. مرکز کوپرنیک در توییتر خود گفته است: "این حفره اوزونی در قطب شمال با کاهش فعالیت بشری به خاطر مقابله با ویروس کرونا ارتباطی ندارد بلکه نتیجه گردباد قطبی بوده که دوام و شدتی غیرعادی داشته است. "

این مرکز افزوده است: "بروز این حفره اوزونی اساسا ناشی از مشکل عمده‌تر روند فرسایش لایه اوزون است و بسته شدن آن نیز نتیجه گردباد‌های موسمی منطقه است و به معنی توقف این روند نیست. اما این امید وجود دارد که ممکن است لایه اوزون به تدریج، اما به کندی در حال بهبود باشد. "

حفره اوزونی بالای قطب جنوب همچنان باز است
ظهور حفره اوزونی بر فراز قطب شمال واقعه نادر است، اما در جو بالای قطب جنوب یک حفره اوزونی به مراتب بزرگتری وجود دارد که طی سی و پنج سال گذشته، هر سال ظاهر می‌شود.

اگرچه ابعاد این حفره در سال‌های مختلف تغییر می‌کند، اما هیچ نشانه‌ای در دست نیست که در آینده نزدیک ترمیم خواهد شد. البته از سال 1996 که استفاده از گاز‌های سی‌اف‌سی - کلروفلوئورکربن - ممنوع شد، این حفره به کندی در حال ترمیم است.

این مواد در تولید اسپری‌ها، مواد کف‌دار، حلال‌ها و دستگاه‌های سردکننده استفاده داشته است. به گزارش سازمان جهانی هواشناسی، حفره اوزونی قطب جنوب از سال 2000 به این سو در هر دهه بین 1 تا 3 درصد کوچکتر شده است.

تا کنون کوچکترین حفره اوزونی سالانه بر فراز قطب جنوب در سال گذشته میلادی ثبت شد، اما سازمان هواشناسی جهانی پیش بینی می‌کند که روند ترمیم این حفره تا سال 2050 میلادی تکمیل نخواهد شد.