قبولی حسنات در ماه مبارک رمضان

امام رضا (ع) دربارهٔ اهمیت ماه مبارک رمضان و تاثیر آن در اعمال انسان فرمود:
«الحَسَنات فی شهرِ رمضان مَقبولَة و السَّیِّئات فیه مَغفُورة».[1]

کارهای نیکی که انسان در ماه مبارک رمضان انجام می‌دهد، دارای تاثیر ممتازی است. پروردگار بزرگ عالَم قبولی اعمال نیک را در این ماه بر خود واجب کرده است. از جمله برترین حسنات در این ماه روزه گرفتن است. مومنانی که آداب این ماه را رعایت می‌کنند و اهل روزه‌داری هستند، روزهٔ آن‌ها مورد قبول واقع می‌شود. قبولی عمل غیر از صحت آن است؛ ممکن است عملی مطابق با موازین شرعی انجام شود و حکم صحت بر آن بار شود ولی مورد قبول حق واقع نشود. عمل صحیحی که مورد قبول نباشد تنها مواخذه و عقاب الهی را دفع می‌کند ولی عمل مقبول علاوه بر دفع عذاب، ثواب هم دارد، رشددهنده و مایهٔ تقرب نیز می باشد.
 

ارزش قبولی حسنات

ارزش یک عمل به خودی خود قابل مقایسه با ارزش قبولی آن نیست. قبولی اعمال امر پربها و ارزشمندی است که به سادگی به دست نمی‌آید. ارزش یک عمل قبول شده با معیارهای سنجشی که در این عالم هست، قابل ارزیابی نیست. از توان انسان خاکی خارج است که بخواهد بها و قیمتی روی آن بگذارد.

ذکر مثال برای درک بهتر این حقیقت، کار سختی است؛ چرا که احکام و محاسبات خداوند متعال فوق محاسبات بشری است. ولی گاهی آدمی برای نزدیکی مسأله به ذهن، ناگزیر از تمثیل است. تصور شود که شخصی دوازده سال برای دستیابی به هدفی تلاش کرده و مغز خود را از اصطلاحات علمی پر کرده است، مال و عاطفهٔ پدر و مادر، تشویق اطرافیان و رنج فراوان صرف این هدف شد. آرزوها و آمال زیادی را هم برای دوران بعد از این دوازده سال در نظر دارد. حال به یک نقطه مهم به نام آزمون سراسری دانشگاه رسیده است. با اضطراب و ترس وارد جلسه امتحان می‌شود. خانواده، خود و دوستان منتظر اعلام نتایج هستند. روز اعلام نتایج وقتی اسم خود را در ردیف قبول‌شدگان می‌بیند، حال بسیارخوشی به او دست می‌دهد. مرحلهٔ بعد نوبت به انتخاب رشته و قبولی نهایی می‌رسد. روز موعود فرا می‌رسد، متوجه می‌شود اسم او در ردیف قبول‌شدگان نهایی نیست و از ورود به دانشگاه باز ماند. حال تصور شود آن قبولی چقدر شیرین و این عدم قبولی چقدر تلخ و ناگوار است!

قبولی نهایی اعمال در پیشگاه پروردگار عالم، سرنوشت انسان را رقم می‌زند، نه حجم و تعداد اعمال انسان. آنقدر این امر در بارگاه باعظمت الهی ارزشمند است
که امام صادق(ع) فرمود: «اگر خداوند تنها یک نماز را از بنده‌ای قبول کند، او را عذاب نخواهد کرد و اگر تنها یک عمل نیک را از کسی قبول کند، او را از آتش جهنم نجات می‌دهد.»[2] مانند آن‌که دانشجویی تنها در یک درس مهم و تعیین‌کننده که دارای ضریب و ارزش بالایی هست، نمره عالی بگیرد و در دروس دیگر نمره قبولی را کسب نکند، آن نمرهٔ عالی این نواقص راجبران می‌کند و در نهایت مورد پذیرش قرار می‌گیرد.

هنگامی که در روز حساب پرونده اعمال انسان را می‌گشایند و می‌گویند: «حج خود را صحیح انجام ندادی، نماز و روزه‌ات کامل نیست، حق همسری را چنان که باید ادا نکردی، اعمال صالحه هم به قدر کفایت همراه خود نیاوردی، حال ببریدش به جهنم!» در این لحظه که از شدت اندوه و حسرت، جان آدمی می‌خواهد به در آید، به ناگاه می‌گویند صبر کنید! دو رکعت نماز مورد قبول دارد و خداوند آن‌قدر کریم است که به خاطر آن دو رکعت دستور می‌دهد از بقیه پرونده‌اش چشم بپوشند و او را آزاد کنند.

---------------------------------------------------------------
[1] . بحارالانوار: 93/341؛ فضائل الأشهر الثلاثه:93.
[2] . الکافی: 3/266؛ الفقیه:1/211؛ «مَنْ قَبِلَ اللَّهُ مِنْهُ صَلَاةً وَاحِدَةً لَمْ یُعَذِّبْهُ وَ مَنْ قَبِلَ مِنْهُ حَسَنَةً لَمْ یُعَذِّبْهُ.»

برگرفته از کتاب حسنات و سیئات نوشته استاد حسین انصاریان