خط و نشان اردن برای ترامپ

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، خط و نشانی کم‌سابقه از سوی پادشاه اردن برای اسرائیل، آن هم دقیقا زمانی که مایک پمپئو، وزیر خارجه تندروی آمریکا برای حمایت از سیاست‌های رژیم صهیونستی به تل‌آویو سفر کرده است. ملک عبدالله دوم در مصاحبه  با نشریه اشپیگل آلمان که روز گذشته منتشر شد، گفته است: راه‌حل یک کشوری (به معنای انحلال کامل فلسطین و برپایی کشور واحد و جعلی اسرائیل) همچنان از سوی جهان عرب مردود است و بر این اساس، اگر تشکیلات خودگردان با فشارهای خارجی منحل شود، منطقه شاهد موج شدیدتری از آشوب و تنش خواهد بود. عبدالله همچنین در بخش دیگری از این مصاحبه ضمن هشدار نسبت به‌احتمال نابودی معاهده صلح با اسرائیل گفت: نمی‌خواهم با زبان تهدید سخن گفته و به فضای اختلاف و جدل دامن بزنم اما اگر این تکروی‌ها ادامه داشته باشد تمام گزینه‌ها از جانب ما قابل بررسی است. خاورمیانه محل مناسبی برای استفاده از منطق زور نیست و الحاق کرانه غربی به سرزمین‌های اشغالی منجر به درگیری با اردن خواهد شد!

همزمان با انتشار این مصاحبه، ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن هم در تماس تلفنی با همتای فرانسوی خود خواست تا با استفاده از جایگاه خود در شورای امنیت سازمان ملل، مانع از اجرای طرح موسوم به معامله قرن شود؛ امری که نشان می‌دهد اراده اردن برای مقابله با مهم‌ترین برنامه دولت ترامپ در منطقه خاورمیانه، دست‌کم در سطح سیاسی و رسانه‌ای جدی است. این مواضع تند اما تاکنون با واکنش معتدل آمریکا روبه‌رو شده؛ واکنشی که به‌نظر می‌رسد ریشه در حساسیت جایگاه سیاسی، تاریخی و البته امنیتی اردن در سطح جهان عرب و اسلام داشته باشد.

مورگان اورتاگوس، سخنگوی وزارت‌خارجه آمریکا روز گذشته در واکنش به مصاحبه عبدالله دوم با نشریه اشپیگل گفت: آمریکا روابط عمیقی با اردن داشته و نقش ویژه این کشور در تحولات خاورمیانه و مخصوصا رابطه با اسرائیل برای ما روشن و شناخته شده است. وی همچنین افزود: بدون شک نگرانی‌های پادشاه اردن برای ما قابل درک است و بر همین اساس معتقدیم که باید همه طرف‌ها بر مبنای چشم‌انداز صلح رئیس‌جمهور ترامپ بر سر میز مذاکره بنشینند.

روزنامه القدس العربی در تحلیل خود از مصاحبه عبدالله دوم نوشت: بخش مهمی از اهداف سفر مایک پمپئو به سرزمین‌های اشغالی که از روز چهارشنبه آغاز شده به هماهنگی‌های نهایی برای اجرای طرح معامله قرن بر می‌گردد. عمده منابع و تحلیلگران، سفر وزیر خارجه آمریکا را در این شرایط به‌معنای آخرین چراغ سبز واشنگتن برای نتانیاهو و الحاق بخش‌های قابل توجهی از کرانه غربی تفسیر کرده‌اند. بر این اساس می‌توان گفت هشدار پادشاه اردن بیش از آنکه متوجه تل‌آویو باشد به واشنگتن است. این در حالی است که هشدارهای مطرح شده در مصاحبه اشپیگل با محتوای منتشر شده از مذاکرات محرمانه عبدالله دوم با جرد کوشنر تا حد زیادی همخوانی دارد. مجموعه این نشانه‌ها می‌گوید اجرای معامله قرن با خروج اردن از پیمان وادی عربه همراه خواهد شد؛ پیمانی که بیش از 30سال قبل با میانجیگری‌های آمریکا به‌دست آمده و تا حد قابل توجهی به تنش‌های عربی-اسرائیلی خاتمه داد.

نگاهی به تحولات اخیر اسرائیل نشان می‌دهد این رژیم با مهار حداقلی بحران‌های سیاسی خود طی یک سال گذشته بیش از هر زمان دیگری برای اجرای فاز دوم طرح معامله قرن آمادگی دارد. روزنامه هاآرتص در این‌باره می‌نویسد: توافق نتانیاهو-گانتز بر سر تشکیل دولت وحدت ملی به‌مدت 3سال، بحران 16ماهه سیاسی را در اسرائیل پایان داده و انتظار می‌رود نخستین گام برای تشکیل این دولت با موافقت کنست در روز یکشنبه برداشته شود. بخشی از این توافق شامل تعهد طرفین برای اجرای طرح صلح رئیس‌جمهور آمریکا، موسوم به معامله قرن است و براساس آن، اقداماتی نظیر الحاق بخش قابل‌توجهی از کرانه غربی و همچنین وادی اردن به سرزمین‌های اشغالی باید تا پیش از پایان پاییز سال‌جاری صورت گیرد.

چرا اردن مخالف معامله قرن است؟

اردن تنها کشور عرب متحد آمریکاست که طی 2سال گذشته، بارها مخالفت خود را با طرح معامله قرن به شکل علنی اعلام کرده است؛ مخالفتی که ریشه آن به 2 موضوع اقامت شهروندان فلسطینی و تولیت هاشمی بر اماکن مقدس شهر قدس بر می‌گردد. اجرای معامله قرن به‌معنای سلب تابعیت دست‌کم 2میلیون شهروند فلسطینی است که خود یا پدرانشان به واسطه حملات نظامی اسرائیل آواره شده و طی تمام این سال‌ها به‌دنبال اثبات «حق بازگشت» برای خود بوده‌اند. براساس طرح ترامپ، بخش عمده این جمعیت باید از سوی دولت اردن به‌عنوان شهروندان رسمی این کشور پذیرفته شوند؛ امری که با توجه به وضعیت اقتصادی اردن، حکم فاجعه انسانی-اقتصادی برای این کشور دارد.از سوی دیگر بخش مهمی از نفوذ سیاسی و امنیتی اردن در سطح منطقه به تولیت خاندان هاشمی (پادشاهی اردن) بر اماکن مقدس شهر قدس بر می‌گردد که با وجود اشغال این شهر به‌دست اسرئیل از سال 1967همچنان پا برجاست. حالا اما براساس طرح معامله قرن ترامپ قرار است این حق تاریخی ملغی و در عوض، تولیت «اماکن اسلامی» قدس به کمیته‌ای مشترک از چند کشور عربی، ازجمله عربستان سعودی سپرده شود. عبدالله دوم پیش از این با اشاره به فشارهای مالی برخی «کشورهای ثروتمند عربی» بر اردن برای پذیرش معامله قرن گفته بود: قدس خط قرمز اردن است و از آن عقب نخواهیم نشست.