به‌گزارش ایسنا، ماجرای سدسازی در ایران از سال‌های پایانی دهه 20 آغاز شد و تاکنون 172 سد ملی در سطح ایران به بهره‌برداری رسیده و قرار شده که تا سال 1400 این تعداد به 214 سد افزایش یابد. این در حالی است که در گذشته روند سدسازی بسیار کند بود؛ به‌گونه‌ای که در دولت‌های اول و دوم تنها یک سد، در دولت سوم سه سد و در دولت پنجم نیز دو سد به بهره‌برداری رسید اما از دولت ششم و هفتم می‌توان به‌عنوان دولت‌های میانه‌رو در سدسازی یاد کرد؛ چراکه در هر کدام از آن‌ها 13 سد به بهره‌برداری رسید.
در این بین پس از دولت ششم، کشور با حجم وسیع سدسازی روبه‌رو بود؛ به‌طوری که تنها در دولت هشتم 35 سد به مدار بهره‌برداری وارد شد. در ادامه این روند، در دولت بعد یعنی دولت نهم، از اول مهرماه سال 1384 تا پایان شهریور سال 1388 بالغ بر 18 سد به‌بهره‌برداری رسید اما قله سدسازی در دولت دهم و با تعداد 39 سد قرار داشت. پس از آن، دولت تدبیر و امید، به‌طور جدی در بحث سدسازی مورد انتقاد قرار گرفت.
دولت امید 40 سد ملی ساخت/ بیشترین تعداد در کرمانشاه
با این وجود در این دولت 40 سد افتاح و هفت سد نیز آبگیری شد. که استان کرمانشاه با هفت سد با حجم مخزن 530 میلیون متر مکعب بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است، همچنین در استان آذربایجان شرقی یک سد با حجم 49 میلیون متر مکعب، استان آذربایجان غربی سه سد با حجم 471 میلیون متر مکعب، استان اردبیل سه سد با حجم 88 میلیون متر مکعب، استان اصفهان یک سد با حجم 207 میلیون متر مکعب، استان اصفهان یک سد با حجم 207 میلیون مترمکعب، ایلام سه سد با حجم 2883 میلیون مترمکعب، استان چهارمحال و بختیاری یک سد با حجم 27 میلیون مترمکعب، استان خراسان جنوبی، خراسان رضوی و خراسان شمالی به ترتیب، یک سد با حجم 9 میلیون مترمکعب، سه سد با حجم 82 میلیون مترمکعب و دو سد با حجم 26 میلیون مترمکعب افتتاح شد.
همچنین در این سال‌ها در استان‌های خوزستان یک سد با حجم هفت میلیون مترمکعب، سیستان و بلوچستان یک سد با حجم 67 میلیون مترمکعب، فارس دو سد با حجم 144 میلیون مترمکعب، گیلان یک سد با حجم 105 میلیون مترمکعب، لرستان چهار سد با حجم 418 میلیون مترمکعب، هرمزگان یک سد با حجم 61 میلیون مترمکعب، همدان دو سد با حجم 14 میلیون مترمکعب و کردستان سه سد با حجم 94 میلیون مترمکعب افتتاح شد.
هفت سد در این دولت آبگیری شد
علاوه بر این هفت سد چراغ‌ویس، کلقان، گلورد نکا، کرم‌آباد، نم‌رود و تازه‌کند ( قباله یا سمبورچای) با حجم مخزن 518 میلیون مترمکعب و آب قابل تنظیم سالانه 448 میلیون مترمکعب در این دوره فقط آبگیری شده است.
در این راستا رضا اردکانیان، وزیر نیرو در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه وضع سدسازی در کشور با وجود انتقادات سال‌های گذشته به موضوع سدسازی چگونه است؟ به ایسنا گفت: بیش از 47 هزار سد بزرگ در دنیا وجود دارد که نیمی از آن در چین است و بخش قابل توجهی در نیمه دوم قرن بیستم ساخته شده است و کشورهای معدودی هستند که سدسازی هایشان را در قرن 21 آغاز کرده اند.
وی با بیان اینکه ما ته جدول هستیم که در سال‌های جنگ تحمیلی، ساخت و ساز سد را محدود کرده بودیم، گفت: در سال 1357 تعداد 19 سد ملی ساخته شد. آن زمان وقتی وارد عرصه سدسازی شدیم سراغ سدهای بزرگ رفتیم که با یک سد حجم زیادی از آب را جمع آوری کند.
وزیر نیرو افزود: در موضوع شبکه‌ها نیز پس از ساخت سد شاهد ساخت شبکه‌های اصلی خواهیم بود. ما در سال 1357، 552 هزار هکتار شبکه آبیاری زهکشی اصلی داشتیم که در طول 35 سال یک میلیون و 573 هزار هکتار به آن اضافه شد و در سال 1392 به 2 میلیون و 125 هزار هکتار رسید و تا پایان این دولت به 2 میلیون و 454 هزار هکتار خواهد رسید.
صدور خدمات فنی و مهندسی به خارج از کشور در حوزه سدسازی و نیروگاه‌سازی
همچنین بهروز مرادی -مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران - درخصوص تغییر رویکرد سدسازی در کشور، به ایسنا گفت: سدهایی که تا کنون ساخته شداند، در مدیریت سیلاب نقش ویژه‌ای داشته‌اند و اکنون شرایط به‌گونه‌ای است که باید رویکردها نسبت به سدسازی تغییر کند.
برای روان‌آب‌هایی که وارد دریای عمان و خلیج فارس می‌شوند، به گفته مرادی از قدیم برنامه‌هایی داشته‌ایم، اما باید سدهای دیگری ساخته شود تا کلیه روان‌آب‌هایی که از منطقه سیستان و بلوچستان و هرمزگان خارج می‌شود را کنترل کند.
مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با بیان اینکه برای ایجاد سدها و مخازن بزرگ همچون سد بختیاری به اعتبارات سنگینی نیاز داریم، گفت: برای این مساله مذاکراتی را با کشورهای خارجی داشته‌ایم که بتوانیم این طرح‌ها را با استفاده از فاینانس خارجی تامین مالی کنیم و به محض اینکه منابع مالی آن مهیا شود این طرح‌ها را وارد مرحله‌ی اجرایی خواهند کرد.
وی با اشاره به اقداماتی که برای سدها صورت گرفته است، ادامه داد: بحث گردشگری روی سدها، مهار روان آب‌ها و ایجاد سدها با هدف مهار سیلاب از جمله برنامه‌هایی است که اکنون در دست اجرا داریم، اما برای اینکه چند سد دیگر باید در کشور ساخته شوند، باید مطالعاتی صورت گیرد تا بتوان در این باره اطلاعات دقیقی را ارائه کرد. در استان لرستان که یک منطقه سیل‌خیز است، دو سد در دست مطالعه قرار دارد که باید برای مهار سیلاب این دو سد را ایجاد کنیم.
مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با اشاره به صدور خدمات فنی و مهندسی به خارج از کشور در حوزه سدسازی و نیروگاه‌سازی، اظهار کرد: این مساله را با توجه به قابلیت‌های بسیار بالایی که کشور در این دو صنعت دارد، در پیش گرفته‌ایم و با کشورهای منطقه نیز برای این مساله وارد مذاکره شده‌ایم.
مرادی در پاسخ به این سوال که برای مهار سیلاب چه تعداد سد باید در کشور ساخته شود، گفت: با توجه به اینکه بخشی از سدسازی در اختیار شرکت آب نیرو قرار دارد و شرکت آب منطقه‌ای در این حوزه فعال است، نمی‌توان عدد دقیقی اعلام کرد اما اکنون 20 ساختار را در دست بررسی داریم که مطالعات آن در فاز یک قرار گرفته است و در بخش شناخت نیز همین مقدار در دستور کار قرار دارد که منتظر اخذ مجوزهای زیست محیطی آن هستیم.
سدها برای اهداف مختلفی از جمله ذخیره و تأمین آب، تولید برق، اهداف تفریحی و کنترل سیلاب ساخته می‌شوند و در طول تاریخ یکی از نمادهای توسعه جوامع بوده است که برخی تنها با هدف کنترل سیلاب ساخته شده‌اند. حتی سدهایی که با اهدافی غیر از کنترل سیلاب ساخته می‌شوند، می‌توانند در مدیریت سیلاب با دوره بازگشت‌های کوچک هم مفید باشند.
