فرادید؛ کلسترول برای انواع و اقسام عملکرد‌ها در بدن مهم است. برخی از این عملکرد‌ها شامل ساختن هورمون‌ها، ساختن واحد‌های اصلی در دیواره‌ی سلول‌ها و سوخت و ساز برخی از ویتامین‌ها می‌شود. اما اگر کلسترول به طور پیوسته بالا باشد می‌تواند اثرات مخربی بر سلامتی بگذارد و ریسک فاکتوری برای بیماری تصلب شرایین محسوب شود.
به گزارش فرادید، تصلب شرایین یا همان گرفتگی عروق شامل تجمع کلسترول، چربی‌ها و کلسیم و سایر مواد در درون رگ‌ها می‌شود. رگ‌هایی که ممکن است اصطلاحا بگیرند نیز شامل رگ‌هایی می‌شوند که خون و اکسیژن و مواد مغذی را در سراسر بدن نقل و انتقال می‌دهند. در نتیجه، این رگ‌های حیاتی و مهم، تنگ و باریک و سخت شده و نمی‌توانند خون را به خوبی به جریان بیندازند. این اتفاق‌ها در نهایت منجر به درد، کاهش عملکرد و حتی مرگ خواهد شد.
تصلب شرایین شدید یا لخته خون مربوط به یک پلاک در رگ باعث سکته مغزی یا حمله قلبی خواهد شد که می‌توانند کشنده باشند. گرفتگی عروق در سایر رگ‌های بدن ممکن است چندان خطرناک نباشد، اما می‌تواند بر کیفیت زندگی اثر بگذارد.
علائم کلسترول بالا چیست؟
علائم تصلب شرایین یا گرفتگی عروق که بر قلب اثر می‌گذارند شامل درد در قفسه سینه می‌شود که گاهی این درد به سمت بازوها، شانه‌ها و آرواره می‌رود. سایر علائم نیز شامل تنگی نفس، افزایش وزن سریع و تورم پا‌ها می‌شود که می‌تواند علامت نارسایی قلبی هم باشد.
تصلب شرایینی که عروق منتهی به مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد ممکن است منجر به طیفی از علائم پراکنده مانند احساس آشفتگی، ضعف در قسمتی از بدن یا فلجی در یک یا هر دو پا شود. در چنین شرایطی ممکن است مشکل در تکلم نیز روی بدهد که می‌تواند علامت سکته مغزی یا حمله ایسکمی گذرا باشد. تفاوت میان این دو حادثه، در طول مدت و شدت علائم نورولوژیکی‌شان است.
تصلب شرایینی که بر سایر قسمت‌های بدن‌تان اثر می‌گذارد، علائمی مرتبط با عملکرد گروه عضلانی مورد نظر یا اندام تحت تاثیر دارد. مثلا گرفتگی در عروق پا‌ها یا دست‌ها ممکن است سبب درد و ناراحتی هنگام راه رفتن یا دویدن شود. یا وقتی رگ‌های سیستم گوارش‌تان می‌گیرند ممکن است دچار تهوع‌های مکرر یا استفراغ‌های پی در پی بعد از خوردن شوید.
کلسترول را کاهش دهید
رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و چربیِ مفید، به کاهش کلسترول بد یا LDL کمک می‌کند. LDL بالا احتمال بروز حمله‌ی قلبی را افزایش می‌دهد. خوراکی‌هایی که پیش‌تر گفتیم همچنین در کاهش فشار خون، تقویت سیستم ایمنی و مقابله با حمله‌ی قلبی، سکته و برخی سرطان‌ها مؤثرند.
برای کاهش چربی خون چه بخوریم و چه بخریم
غذاهای مختلف به روش‌های متفاوت کلسترول را کاهش می‌دهند؛ برخی با افزایش فیبر محلول که با ترکیب شدن با کلسترول باعث دفع آن پیش از جذب شدن در بدن می‌شود. برخی دارای چربی‌های اشباع‌نشده هستند که به‌طور مستقیم LDL را کاهش می‌دهد. برخی دیگر دارای استرول هستند که مانع جذب کلسترول می‌شود.
هنگام خرید به‌دنبال مواد زیر باشید، همچنین از برچسب‌های اطلاعات محصول غافل نشوید:
1. میوه و سبزی
به‌دنبال میوه و سبزیجات رنگی مانند سیب، پرتقال، بروکلی، اسفناج و فلفل دلمه‌ای باشید. این میوه‌ها و سبزیجات سرشار از پکتین (نوعی فیبر محلول) هستند که کاهنده‌ی LDL است. به‌طور طبیعی میوه‌ها و سبزیجات بدون کلسترول و کم‌چربی اساس رژیم غذایی سالم هستند. بادمجان و بامیه به‌طور ویژه سرشار از فیبر محلول هستند و کالری کمی هم دارند.
2. غلات کامل
غلات کامل دارای فیبر محلول، کربوهیدرات‌های پیچیده و پروتئین هستند. به‌دنبال نان، غلات صبحانه (کورن‌فلکس یا برشتوک) و ماکارونی‌ای باشید که از انواع متنوع غلات کامل تولید شده‌اند. برخی متخصصان توصیه می‌کنند روزتان را با کاسه‌ای جو دوسر یا غلات صبحانه‌ی تهیه‌شده از جو دوسر آغاز کنید. بنابر نظر متخصصان تغذیه، روزانه باید 20 تا 35 گرم فیبر دریافت کنید که 5 تا 15 گرم آن باید فیبر محلول باشد. البته اگر دچار بیماری سلیاک هستید و بنابر نظر پزشک نمی‌توانید گلوتن مصرف کنید، باید از برخی غلات اجتناب کنید. برچسب اطلاعات روی محصولات را بخوانید تا از این موضوع و همچنین پایین بودن چربی، قند و سدیم آنها مطمئن شوید.
3. گوشت و حبوبات
مرغ، سینه‌ی بوقلمون بدون پوست و گوشت قرمز راسته یا فیله گزینه‌های خوبی هستند. با خواندن برچسب، محصولی را انتخاب کنید که دست‌بالا 8 درصد چربی داشته باشد. از حبوبات خصوصا سویا، لوبیا سیاه و لوبیا قرمز که دارای فیبر محلول و سرشار از پروتئین هستند، غافل نشوید. حبوبات همچنین به‌دلیل اینکه برای هضم به زمان طولانی‌تری نیاز دارند، شما را بیشتر سیر نگه می‌دارند.
4. مغزها و بذرها
به‌عنوان میان‌وعده یا برای تزئین سالاد و پاستا از این مواد مغذی استفاده کنید. انواع آجیل ساده و بونداده را انتخاب کنید. بنابر پژوهش‌های مختلف مغزها برای سلامتی قلب مفیدند. مصرف حدود 60 گرم مغز بونداده در دوره‌ی مشخص باعث کاهش 5 درصدی LDL می‌شود.
5. لبنیات/ کلسیم
به‌دنبال لبنیات کم‌چرب باشید. انواع ماهی کنسروی مانند ماهی تن، ساردین و ماهی سالمون را از قلم نیندازید. اگر به لاکتوز حساسیت دارید یا گیاهخوار هستید، برای تأمین کلسیم می‌توانید آب‌میوه‌ها، غلات صبحانه‌ی غنی‌شده با کلسیم، سبزیجات سبزبرگ کلفت را به رژیم غذایی‌تان اضافه کنید.
ویتامین D که به جذب کلسیم کمک می‌کند، معمولا به لبنیات افزوده می‌شود، همچنین در ماهی و زرده‌ی تخم مرغ نیز یافت می‌شود.
6. غذاهای سرشار از امگا 3
بسیاری از ما این اسید چرب مفید را به‌اندازه‌ی کافی در رژیم غذایی‌مان نداریم. این اسید چرب در ماهی یافت می‌شود و در انواع ماهی آب سرد مانند سالمون و ماهی تن، بیشتر. علاوه بر این ماهی جایگزین خوبی برای گوشت و مرغ است که دارای چربی اشباع هستند. امگا 3 در گردو و گیاه کتان هم وجود دارد. همچنین می‌توانید غذاهای غنی‌شده با امگا 3 را امتحان کنید؛ امروزه می‌توان محصولات مختلف مانند تخم‌مرغ، لبنیات، محصولات سویا و پاستا را با امگا 3 غنی کرد. از دیگر آثار مثبت امگا3 ، کاهش تری گلیسرید خون و تقویت سلامت قلب است.
7. روغن مفید
برخی روغن‌ها برای انسان مفیدند. روغن زیتون به افزایش کلسترول خوب کمک می‌کند. به‌دنبال روغن‌های برپایه‌ی سبزیجات مانند روغن کانولا، سویا یا آفتابگردان باشید.
8. غذاهای غنی‌شده با استرول گیاهی
استرول‌ها به جلوگیری از جذب کلسترول در روده‌ی کوچک کمک می‌کنند. استرول‌ها به‌شکل طبیعی در غذاها وجود دارند اما به مقدار خیلی کم. استرول گیاهی در مغزها، بذرها و حبوبات یافت می‌شود. حدود 2 گرم در روز برای مبتلایان به کلسترول بالا توصیه می‌شود که ممکن است با مصرف این مواد تأمین نشود. برای جذب استرول بیشتر به سراغ غذاهای غنی‌شده مانند کره‌ی گیاهی، ماست یا شیر کم‌چرب، برخی انواع آبمیوه و غلات صبحانه باشید. با خواندن برچسب محصول مطمئن شوید چربی و قند بالایی ندارد.
9. مکمل فیبر
آخرین راه برای تأمین فیبر محلول بدن که چندان هم خوشایند نیست، مصرف مکمل است.
برای کاهش چربی خون چه غذاهایی را نباید بخوریم
اضافه‌کردن غذاهای سالم به رژیم غذایی‌تان بدون حذف غذاهای مضر اثرگذاری چندانی ندارد. به توصیه‌ی برخی متخصصان تغذیه، بهتر است هنگام خرید در فروشگاه از برخی قفسه‌ها دوری کنید! قفسه‌ی نان و شیرینی، بیسکوییت‌ها و خوراکی‌های با چربی‌اشباع بالا از این دست هستند. تغییر سبک زندگی و عادت‌های غذایی را فراموش نکنید.
به‌طورکلی اگر مطابق برچسب مشخصات یکی از مواد زیر سهم بالایی در محصول داشت، از خرید و مصرف آن اجتناب کنید:
1. چربی اشباع
چربی اشباع معمولا در محصولات دامی مانند گوشت قرمز، لبنیات پرچرب و تخم‌مرغ وجود دارد. برخی روغن‌های گیاهی مانند روغن پالم، نارگیل و کره‌ی کاکائو هم دارای چربی اشباع هستند. چربی اشباع باعث افزایش کلسترول بد می‌شود اما آثار مفید هم دارد؛ نهتنها تری‌گلیسرید را کاهش می‌دهد بلکه باعث افزایش کلسترول خوب یا HDL می‌شود! تأثیر چربی اشباع بر سلامت قلب هنوز جای بحث دارد. بهتر است فعلا مقدار مصرف غذاهای سرشار از چربی اشباع را پایین نگه دارید.
2. چربی‌های ترانس
در بهترین شرایط مقدار چربی ترانس در بدن باید صفر باشد. چربی ترانس نهتنها هیچ خاصیت سودمندی ندارد بلکه اثر منفی آن بر سلامت قلب ثابت شده است، همچنین باعث افزایش LDL و تری‌گلیسرید و کاهش HDL می‌شود. انواع شیرینی‌ها، کیک‌ها، بیسکوئیت‌ها و برخی انواع مارگارین دارای این ماده‌ی مضر هستند. پاپ‌کورن تهیه‌شده با مایکرویو، آب‌نبات‌های کرم‌دار، دونات، فست‌فود و پیتزاهای یخ‌زده هم معمولا مقدار زیادی چربی ترانس دارند.
3. نمک
مصرف سدیم به مقدار زیاد، باعث افزایش فشار خون می‌شود. حتما از مقدار بالای نمک در اسنک‌های مختلف آگاه هستید. باید بدانید انواع نان‌ها، گوشت‌های فراوری‌شده، پیتزا و برخی انواع ساندویچ‌های فست‌فودی هم نمک زیادی دارند. میزان نمک حتی در برخی غذاهای یخ‌زده هم ممکن است شگفت‌زده‌تان کند. اگر تردید دارید، برچسب اطلاعات محصول را بخوانید. روزانه بیشتر از 2300 تا 3400 میلی‌گرم نمک مصرف نکنید.
4. قند
البته که شیرین و دلچسب است اما مقدار زیاد آن باعث افزایش وزن، بیماری های قلبی، دیابت و افزایش کلسترول می‌شود. به حرف آسان‌تر است اما تاجایی‌که می‌توانید قند را از نوشیدنی‌ها و خوردنی‌هایتان حذف کنید. احتمالا مظنونین همیشگی را خوب می‌شناسید: سودا، چای شیرین، کیک، آب نبات، بستنی و بسیاری خوراکی‌های دیگر.
نکته این است که به برخی از موادی که فکرش را نمی‌کنید هم شکر اضافه می‌کنند؛ از کچاپ و سس ماکارونی گرفته تا فست‌فودها. پس برچسب اطلاعات محصول را بخوانید. برخی از ترکیبات قندی در محصولات مختلف عبارتند از:
- شکر قهوه ای؛
- شیرین‌کننده‌ی ذرت و شهد؛
- دکستروز و فروکتوز؛
- کنستانتره‌ی آبمیوه؛
- گلوکز؛
- شیره‌ی ذرت با فروکتوز بالا؛
- مالتوز؛
- ساکاروز.
توصیه‌های بیشتر برای خرید سالم‌تر
- فروشگاه را بشناسید. قسمت مربوط به مواد خوراکی سالم را بشناسید و به دیگر قسمت‌ها مراجعه نکنید یا به‌سرعت از آنها بگذرید.
- وقتی سیر هستید، خرید کنید. این‌گونه در رویارویی با شیرینی‌ها و هله‌هوله‌های شور کمتر وسوسه می‌شوید.
- برچسب اطلاعات محصول را کامل بخوانید. ترکیبات و مواد تشکیل‌دهنده‌ی محصول را که معمولا از بیشترین مقدار به کمترین فهرست می‌شوند، بخوانید.
توصیه‌هایی برای داشتن رژیم غذایی اثربخش‌تر
مانند توصیه‌ی سرمایه‌گذاران به داشتن سبدی متنوع و قرارندادن همه‌ی تخم‌مرغ‌ها در یک سبد، رژیم غذایی متنوع که دارای انواع گوناگون غذاها و خوراکی‌های کاهنده‌ی کلسترول بد است، تأثیر خیلی بهتری دارد. در عین حال فعالیت بدنی را فراموش نکنید. اضافه وزن بدون ورزش‌کردن جریان گردش چربی در خون را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اضافه وزن زیاد LDL را افزایش و بی‌تحرکی سطح HDL را کاهش می‌دهد.
بی‌تردید کاهش کلسترول با تغییر رژیم غذایی پرزحمت‌تر از مصرف قرص چربی است. شما باید در خرید مواد خوراکی و پخت‌وپز دقت کنید و ذائقه‌تان را با مزه‌های جدید وفق بدهید. درمقابل از مزیت‌های این روش طبیعی بهره می‌برید و از عوارض جانبی احتمالی قرص‌های ضدکلسترول مانند مشکلات عضلانی دور می‌مانید.
فراموش نکنید رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیجات، حبوبات و مغزها نهتنها برای کاهش کلسترول مفید است بلکه مزیت‌های بسیار دیگری برای سلامتی‌تان دارد؛ باعث تنظیم فشار خون با حفظ خاصیت ارتجاعی و قدرت واکنش رگ‌ها می‌شود، به تقویت و استحکام استخوان‌ها و سلامت گوارش بهتر کمک می‌کند و برای تقویت بینایی و سلامت ذهنی سودمند است.
