قرن‌هاست که خراسان‌جنوبی و منطقه قائنات به دلیل نوع آب و خاک آن، پیشگام و پرچمدار تولید بهترین زعفران بوده است، تا به لقب «پایتخت زعفران» جهان برسد. این مرز و بوم و این آب و خاک زعفران‌کاران بسیاری را در دل خود پرورانده است تا نسل به نسل این پیشه را برای نسل‌های جدید به ارمغان آورد. شرکت تروند زعفران قائن یک گروه تولیدی و کشاورزی است که کاشت، داشت و برداشت و فرآوری صادرات زعفران را به‌صورت علمی انجام می‌دهد. مدیرعامل شرکت تروند قائن با اشاره به این موضوع که کشاورزی کار آبا و اجدای او در قائنات بوده، در این گفت‌وگو تاکید کرد: بیش از 100 سال پیش پدران ما در مهد کشت زرشک و زعفران کشاورز بوده و همین پیشه را برای ما به ارث گذاشته‌اند. از آنجا که همواره قائنات دچار مشکل کم‌آبی بوده، کشتی غیر از زرشک و زعفران برای این منطقه صرفه اقتصادی به همراه نداشته و به همین دلیل کشاورزان این منطقه به کشت زرشک و زعفران پرداخته‌اند.
احتشام با اشاره به این موضوع که همواره تلاش کرده که زعفران‌کاران را به سمت فرآیندهای علمی سوق بدهد، عنوان کرد: ما نسل جدیدی از زعفران‌کاران این منطقه هستیم که سنت را به صنعت متصـل کرده و کار سنتی را به سمت علمی شدن پیش برده‌ایم و تاسیس شرکت تروند زعفران نیز بر مبنای پایان‌نــــامه تحصیلی مقطع کارشناسی ارشد بنده صورت گرفت.در سال 1381 همزمان با راه‌اندازی نخستین جشنواره ملی زعفران با عنوان جشنواره طلای سرخ شرکت تروند قائن به‌عنوان نخستین واحد اصولی سورت، فرآوری و بسته‌بندی و صادرات زعفران در کنار مزارع زعفران تاسیس شد. در راستای فعالیت شرکت قصد داشتیم که الگوهای سنتی زعفران‌کاری را به سمت روش‌های علمی، فرآیندهای نوین و آموزش کشاورزان سوق دهیم. این موضوع سبب شد کیفیت زعفران در منطقه بسیار ارتقا پیدا کند و استانداردهای جهانی وارد چرخه تولید شود تا کشاورزان منطقه در زمینه کشت زعفران استانداردهای بین‌المللی را رعایت کنند.
تولید در کنار مزارع تا توسعه روستایی
مدیرعامل شرکت تروند زعفران قائن درباره شیوه توسعه روستایی توضیح داد: شیوه کارآفرینی ما براساس مشارکت کشاورزان روستایی بوده است، طی این سال‌ها همواره یک دست ما در دستان کشاورزان روستایی و دست دیگر ما در دست خریداران خارجی بوده است. از همین‌رو به معنای واقعی برای توسعه روستایی تلاش کرده‌ایم و در بخش کشاورزی قراردادی را در عمل اجرا کرده‌ایم. احتشام با اشاره به به‌کارگیری فرآیندهای سیستماتیکی که در شرکت به‌کار گرفته است، گفت: فرآیند سیستماتیک در تروند زعفران سبب شد که تمایزی در محصولات ایجاد شود تا کیفیت آن ارتقا یابد. از آنجا که تروند زعفران در کنار مزارع زعفران و زرشک واقع شده و محصولات با تازگی فرآوری و بسته‌بندی می‌شوند، روی کیفیت محصول بسیار تاثیرگذار است. از سوی دیگر استفاده از تجربه و دانش کشاورزان سبب شده در صادرات موفق باشیم و به بیش از 45 کشور جهان صادرات داشته باشیم.
وی درباره نیروی انسانی این مجموعه خاطرنشان کرد: تمام پرسنل مجموعه کشاورززادگان تحصیلکرده هستند که به‌خوبی زعفران را می‌شناسند. تمام فرآیند کاشت، داشت و برداشت با تجربه کشاورزان و به‌صورت علمی انجام می‌گیرد. نیروی انسانی ثابتی که در مجموعه مشغول به‌کار هستند 100 نفر هستند که این تعداد در فصل برداشت تا 300 نفر نیز افزایش پیدا می‌کند. احتشام در ادامه توضیح داد: از آنجا که سیستم شرکت، کشاورزی و قراردادی است، در راستای علمی شدن فرآیند کار بیش از دو هزار کشاورز را در زمینه زعفران و زرشک‌کاری در منطقه قائنات آموزش داده‌ایم. تمامی این کشاورزان تحت آموزش‌های علمی کار می‌کنند و محصول خود را به شرکت تحویل می‌دهند و در شرکت نیز اقدام‌هایی چون فرآوری و بسته‌بندی انجام می‌گیرد و 90 درصد محصول نیز به صادرات اختصاص دارد و برند تروند جایگاه خاصی در صادرات زعفران و زرشک دارد. همچنین بخشی از کشت زرشک و زعفران این شرکت ارگانیکی انجام می‌گیرد. این شرکت همچنین نشان جغرافیایی زعفران قائنات را برای زعفران قائنات به ثبت رسانده است که در حقیقت نشان‌دهنده اصالت یک محصول است که تمایز محصول یک منطقه را نسبت به سایر منطقه‌ها نشان می‌دهد.
تولید اکسترکت زعفران
شرکت تروند زعفران قائن همچنین به دلیل تولید فرآورده‌های جدید زعفران در رده شرکت‌های دانش‌بنیان قرار گرفته که یکی از این فرآورده‌ها تولید اکسترکت زعفران است. مدیرعامل شرکت تروند زعفران با اشاره به این موضوع که نباید زعفران را به‌صورت خام‌فروشی صادر کرد، تاکید کرد: صنعت زعفران باید به سمت فرآوری و صنعتی شدن پیش برود و در این راستا نیز شرکت تولید اکسترکت را جزو برنامه‌های تولیدی خود قرار داده است. احتشام در توضیح تولید اکسترکت زعفران عنوان کرد: اکسترکت در حقیقت نوعی عصاره‌گیری از زعفران است که برای نخستین‌بار در شرکت تروند زعفران انجام گرفته است. در این روش عصاره‌گیری که به روش سرد انجام می‌گیرد و نیازی به حرارت در زمان طولانی ندارد، مانع تخریب دیواره سلولی زعفران میشود. هرچند که فرآیند استحصال زعفران به روش سرد چندان پیچیده نیست، اما روشی کاملا فناورانه به‌شمار می‌رود. در این راستا ما قادر هستیم که روزانه 300 لیتر اکسترکت خالص را که کاربرد بسیار در صنایعی چون دارویی، مکمل‌های غذایی و صنایع غذایی دارد، تولید کنیم. وی با اشاره به سایر محصولات فرآوری شده در تروند زعفران یادآور شد: البته در این واحد صنعتی و فرآوری نوشیدنی و آدامس زعفرانی نیز تولید میشود که تمام این تولیدات به روش صنعتی و با بهینه‌سازی بالا انجام می‌گیرد.
صادرات زعفران
مدیرعامل شرکت تروند زعفران با اشاره به صادرات شرکت عنوان کرد: 90 درصد محصولات شرکت به صادرات اختصاص دارد اما به دلایل مشکلاتی مانند تعهدات ارزی و عدم مدیریت فرآیند صادرات زعفران، صادرات این صنعت رو به کاهش نهاده است. در حالی که صادرات زعفران هم اشتغالزایی و هم ارزآوری بالایی به همراه دارد، اما واسطه‌گری و فرآیند بورس بازی صادرات موثر زعفران را به حاشیه رانده است. احتشام با بیان این موضوع که با شعار نمی‌توان صادرات غیرنفتی را توسعه داد، گفت: صنعت زعفران در راستای اهداف منافع ملی و ایجاد اشتغال و ارزآوری کار می‌کند. این در حالی است که واسطه‌گران و دلالان به این بازار ورود پیدا کرده و 90 درصد آن را به‌صورت خام صادر می‌کنند. فرآیند صادرات نیازمند یک فرآیند برنامه‌ریزی استراتژیک و علمی در راستای حمایت از تولیدکنندگان است. در زمینه بازار و صادرات نیز باید این بخش را به بخش خصوصی سپرد و در این راستا باید از تولیدکننده و صادرکننده واقعی حمایت به‌عمل آورد.
وی با تاکید بر این موضوع که سیستم دولتی نیازمند تامین ارز خود است، بیان کرد: دولت اگر بخواهد ارز حاصل از صادرات را به کشور بازگرداند، باید از صادرکننده اصیل حمایت کند، در حالی که در حوزه زعفران بخشی از آن قاچاق و بخشی هم با کارت یک‌بار مصرف بازرگانی صادر میشود. مدیرعامل شرکت تروند زعفران ادامه داد: برای حل مشکلات زعفران به دولت طرح‌هایی را ارائه کرده‌ایم، در این طرح‌ها این موضوع مطرح است که فرآیند صادرات زعفران باید به نفع کشاورز و بعد کل کشور تمام شود، نه اینکه سود حاصل از آن به جیب دلال‌های خارجی برود. احتشام در پایان یادآور شد: در چند وقت اخیر نیز به دلیل شیوع ویروس کرونا پروازها لغو شده بودند و ما به بازارهای هدف خود پرواز نداشتیم و بازار در رکود به‌سر می‌برد. امیدواریم که در ماه خرداد اوضاع بهتر از ماه‌های قبل شود و بازار جان دوباره‌ای پیدا کند.
