به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، منطقه شرق دریای مدیترانه چندین سالی است تبدیل به صحنه رقابتی جدید بین کشورهای ساحلی در این حوزه دریایی شده چراکه با کشف منابع بسیار غنی گازی، جبهه بندی های جدید در این منطقه رخ داده ومنجر به مسابقه تسلیحاتی خصوصا در حوزه نیروهای دریایی حاضر در این منطقه شده است. با توجه به اینکه یکی از مسائل مهم در خصوص کشف میدان های گازی، تلاش شدید برای خارج کردن رقبا در این بخش و حذف آنها از گردونه استخراج است، لذا برخی کارشناسان اعتقاد دارند یکی از دلایل حمایت های برخی طرف های خارجی از گروه های تروریستی در جنگ سوریه، افزایش خسارت و عدم توان سوریه برای حضور در اکتشافات گازی آب های شرق مدیترانه است.
بیشتر بخوانید:
یکی از بازیگران بزرگ و مرموز در این زمینه، رژیم صهیونیستی است که به دلیل ضعف تاریخی ارتش لبنان و تقریبا عدم وجود نیروی دریایی در این کشور، به دنبال تصاحب کامل سهم این کشور در یک میدان بزرگ گازی بوده و از سوی دیگر ترک ها نیز در اطراف قبرس به دنبال گاز و عملیات حفاری هستند. البته این اقدام واکنش شدید یونانی ها را نیز برانگیخته و آنها را وارد فاز یک جنگ سرد جدید با ترکیه کرده است. از طرف دیگر ترک ها با حضور مستقیم در خاک لیبی به دنبال ایجاد نوعی سر پل در این کشور هستند که با گرفتن نقاط مورد نظر در سواحل لیبی در دریای مدیترانه، عملا نوعی منطقه ویژه دریایی برای خود فراهم کرده و بخشی از منابع گازی را تصرف کنند. مصری ها نیز در نردیکی خود یک سفره گاز زیر دریایی بسیار وسیع را کشف کرده اند که می تواند تا مدتها بخش زیادی از نیاز آنها به انرژی را تامین کند.
جدیدترین خبر در خصوص رقابت بر سر انرژی در شرق مدیترانه مربوط به سواحل لیبی و حضور ترکیه است. اخیرا خبرگزاری آناتولی ترکیه به نقل از "دونمز" وزیر انرژی ترکیه اعلام کرده که «در سال جاری میلادی برای نخستین بار کشتی حفاری "قانونی" وارد دریای مدیترانه می‌شود و بر اساس توافق امضا شده با لیبی (کشوری بدون دولت فراگیر و درگیری های فراوان با نفوذ ترکیه) سه یا چهار ماه دیگر عملیات اکتشاف در داخل مرزهای دریایی آغاز می‌شود.»
نگاهی به میدان های گازی مهم در شرق مدیترانه
میدان گازی فراساحل مشهور به تمار یکی از دو میدان مهم و اصلی رژیم صهیونیستی است که صهیونیست ها بخش عمده‌ای از نیاز گاز طبیعی خود را از این میدان تولید می‌کنند. این میدان گازی در فاصله 90 کیلیومتری آب‌های عمیق دریای مدیترانه قرار دارد، اما سکوهای تولید گاز آن در فاصله 25 کیلومتری جنوب سرزمین‌های اشغالی است. این میدان در ژانویه 2009 میلادی کشف شده و ذخایر آن در حدود 10 تریلیون فوت مکعب برآورد می شود. هم لبنان و هم قبرس برای این میدان ادعاهایی دارند که البته به دلیل نبود قدرت کافی نظامی، کار خاصی در مقابل صهیونیست ها از پیش نبرده اند.
میدان مهم دیگر در این میان برای اسراییلی ها، موسوم به لویتان است که سال 2010 در 130 کیلومتری شهر بندری حیفا فلسطین اشغالی، در دریای مدیترانه کشف شده بود. تخمین زده می شود این میدان حاوی 535 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی و 34.1 میلیون بشکه میعانات باشد. اسراییلی ها تا حد زیادی در بخشی از نیازهای انرژی خود با کشف این میدان خودکفا شده و حتی برنامه صادرات گاز از همان زمان را نیز آغاز کرده اند. مسئله ای که یکی از چالش ها و رقابت های بزرگ برای دهه فعلی میلادی در بحث تامین انرژی اروپا خواهد بود.
یکی از سکوهای میدان گازی لویتان
اما در سال 2015 میلادی مصری ها بزرگترین میدان گازی در دریای مدیترانه را کشف کردند. این میدان که ظهر نامیده شده با کمک شرکت ایتالیایی Eni پیدا شده و حاوی 850 میلیارد متر مکعب گاز است. این میدان حدودا 193 کیلومتر با سواحل مصر فاصله دارد.
از میدان های گازی بزرگ دیگر در این دریا می توان به Aphrodite در اطراف قبرس با ذخیره ای در حدود 129 میلیارد متر مکعب گاز اشاره کرد. کشف این میدان و ادامه کشف چند میدان دیگر در منطقه ویژه اقتصادی قبرس که پای شرکت های بزرگی مثل اکسون موبیل آمریکا، شل، انی و حتی شرکت هایی از اسراییل را به میدان باز کرده، باعث بزرگتر شدن بازار و پیچیده تر شدن شرایط شده است. بخشی از قبرس بر اثر درگیری سال 1974 با ترکیه امروزه به عنوان جمهوری قبرس شمالی شناخته شده و فقط توسط دولت ترکیه در دنیا به رسمیت شناخته می شود. این منطقه باعث حضور ترکیه و داشتن ادعاهایی در زمینه گازی در مناطق اطراف قبرس شده است. تاکنون چندین مورد کشتی های جنگی ترکیه، با قلدری کشتی های اکتشافی شرکت های مختلف که در حال فعالیت در اطراف قبرس بودند را از منطقه خارج کرده اند.
با اعلام تمام این مقدمات به سمت معرفی برنامه های مدرن سازی دریایی در بین طرف های درگیر در این مناقشه می رویم.
حضور دو کشتی ترک مخصوص حفاری دریایی در اطراف قبرس مربوط به ماه جولای سال 2019 میلادی
کشتی های جنگی ترکیه در نزدیکی دو شناور حفاری مورد نظر در همان زمان
تصویر ماهواره ای به تاریخ 9 خرداد 1399 از نزدیکی شهر مِصراته لیبی و حضور ناوهای ترکیه و ایتالیا در نزدیکی این شهر بندری
رژیم صهیونیستی؛ باج گیری بر سر قصه هلوکاست هنوز ادامه دارد!
اگر از علاقمندان به بحث های مربوط به تحولات نظامی منطقه خصوصا مربوط به مبادلات نظامی بین تل آویو و برلین باشید، حتما در موارد مختلفی شاهد بوده اید که دولت آلمان در موارد بسیاری، بخشی از هزینه های جنگ افزارهای سفارشی اسراییل را به اسم آنچه مسئولیت تاریخی خود در قبال اسراییلی ها در ماجرای هلوکاست می داند، پرداخت می کند. در حال حاضر دو برنامه اصلی صهیونیست ها در دریا، توسط صنایع نظامی آلمان در دست پیگیری است. یکی شناورهای موشک انداز ساعر 6 و دیگر نسل جدید زیردریایی های کلاس دلفین که دولت آلمان یک سوم هزینه هر کدام از قراردادها را پرداخت کرده است.
این ناو با وزنی در حدود وزن 2000 تن، قابلیت حمل 16 موشک ضد کشتی، مجهز به سامانه ضد هوایی و ضد موشک باراک 8، نمونه دریاپایه سامانه گنبد آهنین، توپ 76 میلی متری و دارای قابلیت حمل و پشتیبانی از بالگرد است. صهیونیست ها 4 فروند از این شناورها را به آلمان سفارش داده اند. ساخت بدنه و نصب سیستم پیشران در آلمان انجام شده و سیستم الکترونیکی و تسلیحاتی در سرزمین های اشغالی نصب خواهند شد. در حال حاضر اولین ناو از این سری تقریبا آماده تحویل است و قرارداد ساخت 4 شناور ارزشی در حدود 480 میلیون دلار دارد.
اولین ناو ساعر 6 قبل از تحویل در آلمان
رادار نصب شده بر روی شناور ساعر 6 از نوع EL/M-2248 MF-STAR یک رادار آرایه فازی فعال ساخت شرکت التا از زیر مجموع های شرکت IAI اسراییل است که می تواند همزمان برای اموری مثل جستجو و کشف اهداف دریایی و هم هوایی و همچنین هدایت موشک های ضد کشتی و ضد هوایی به کار برود. این رادار در کلاس سامامه ایجیس و رادار SPY-1D نیروی دریایی آمریکا طبقه بندی می شود و در حدود 250 کیلومتر برد دارد. این رادار توان ایجاد پوشش 360 درجه در اطراف شناور را دارد و می تواند به سرعت صد ها (عدد مشخصی اعلام نشده است) هدف سطحی و هوایی را کشف و تعقیب کند. برد 250 کیلومتری که در بالا به آن اشاره شد مربوط به هواپیماهای بلند پرواز بوده و برد در برابر موشک های کروز سینه مال در حدود 25 کیلومتر است.
یکی از نگرانی های اسراییل، حمله موشکی مقاومت لبنان یا ارتش سوریه به سکوهای گازی آنها در منطقه اشغال شده، در دریای مدیترانه است. ارتش سوریه یکی از دارندگان موشک کروز یاخونت بوده و گزارشی هایی از مسلح شدن حزب الله لبنان به این موشک نیز وجود دارد. اسراییلی ها بر روی ناوهای ساعر 6 حساب ویژه ای به منظور حفاظت از این سکو ها باز کرده اند.
اما بخش دیگر از برنامه مدرن سازی زیر سطحی نیروی دریایی اسراییل مربوط به بخش زیر سطحی است. نام زیردریایی دلفین برای بسیاری از علاقمندان به مسائل نظامی آشنا است. این زیردریایی ها در حقیقت مدل ارتقاء یافته تایپ 209 ساخت آلمان غربی در دوره جنگ سرد هستند. صهیونیست ها در حال حاضر 6 فروند زیردریایی در اختیار دارند که سه فروند از آنها از سری دلفین 1 و سه فروند نیز از سری دلفین 2 هستند. در عین حال آنها سه فروند دیگر از سری 2 را نیز سفارش داده اند که بعد از بازنشسته شدن سری اول جایگزین آنها شوند. یکی از عمده تفاوت ها در سری یک و دو این زیردریایی ها اضافه شدن سیستم های پیشران مستقل از هوا است که باعث می شود این زیردریایی ها بتوانند مدت بیشتری را در زیر آب بمانند. بهای این سفارش سری دوم چیزی در حدود 2 میلیارد یورو است.
یکی از زیردریایی های کلاس دلفین 2
این زیردریایی ها که از پیشران دیزل الکترونیک بهره می برند در مدل اولیه دارای وزن 1900 و در مدل دو 2400 تن وزن دارند. طول آنها نیز به ترتیب 57 و 68 متر است. این زیردریایی ها می توانند تا 45 نفر خدمه داشته باشند. در بخش تسلیحات دلفین توان حمل اژدر، موشک های کروز ضد کشتی و البته بنا برخی از اطلاعات موشک های کروز حمله به اهداف زمینی با کلاهک هسته ای را نیز حمل کند. یکی دیگر از برنامه های اسراییل برای نوسازی توان دریایی برای حضور در مدیترانه و دریای سرخ توسعه ناوجه های موشک انداز سبک کلاس Reshef است که حدود 850 تن وزن داشته و قرار است جایگزین ناوچه های سری ساعر 4.5 شوند. در نهایت این ناوچه ها در کنار ناوهای موشک انداز ساعر 5 و ساعر 6 و زیردریایی های دلفین سری 2 توان آینده دریایی رژیم صهیونیستی را تشکیل می دهند.
مصر؛ ژنرال سیسی به دنبال احیای نظامی سرزمین فراعنه
از زمان روی کار آمدن قهری ژنرال سیسی در مصر دولت قاهره سیاست مدرن سازی نیروهای مسلح را در پیش گرفته و در این میان نیروی دریایی نیز جزو اولویت های مهم بوده است. یکی از خرید های مهم مصری ها در این بخش دو فروند شناور تهاجمی آبی خاکی از فرانسه است. این شناورهای کلاس میسترال در حقیقت به سفارش روسیه ساخته شده بود ولی به دلیل تیرگی روابط بین مسکو و پاریس در نهایت قرارداد متوقف شده و در آخر مصری ها این دو ناو بزرگ را خریداری کردند.
این شناورها که یکی جمال عبدالناصر و دیگری انور سادات نام گرفته اند حدود 21 هزار تن وزن و 200 متر طول دارند. این شناورها عمدتا برای حمل بالگرد و البته خودروی های مختلف نظامی از جمله نفربرها و تانک ها توسعه پیدا کردند. روسها قرار بود بالگردهای تهاجمی سری کاموف 52 را روی این شناورها مستقر کنند و تولید آنها را نیز آغاز کرده بودند. در نهایت مصری ها این بالگردها را نیز از روسیه خریداری کرده و روی ناوها مستقر کردند. معمولا 16 بالگرد بر روی این شناورها حمل می شود و در عین حال امکان 40 دستگاه تانک یا 60 نفربر، یا 900 نفر نیروی پیاده بسته به شرایط عملیاتی در این ناوها وجود دارد. خرید دو شناور برای مصری ها با هزینه آموزش خدمه چیزی در حدود 950 میلیون یورو شد.
ناو تهاجم آبی خاکی جمال عبدالناصر
مصری ها دو خرید مهم دیگر از فرانسوی ها در بخش دریایی در سالهای اخیر انجام دادند. یکی خرید یک فروند از ناوهای محافظ کلاس FREMM است. این خرید در کنار جنگنده های رافال انجام شده و البته بر اساس اطلاعات موجود یک سامانه قوی جنگ الکترونیک توسط فرانسوی ها به مصر فروخته نشده که برای این شناورها توسعه پیدا کرده بوده و در عین حال در بحث موشک های ضد هوایی هم در این شناور صرفا موشک های آستر 15 با برد 30 کیلومتر را در اختیار دارد. از دیگر تسلیحات آن می توان به موشک های اگزوست بلوک 3، اژدرهای ام یو 90 و توپ 76 میلی متری اشاره کرد.
ناو محافظ جدید مصر ساخت فرانسه به نام Tahya Misr
خرید دیگر مصری ها از فرانسه 4 فروند شناور موشک انداز سبک Gowind 2500 است که 1 فروند از آنها در فرانسه و باقی در مصر ساخته می شود. این شناورها 2500 تن وزن داشته و به موشک های ضد هوایی میکا، موشک ضد کشتی اگزوست و توپ 76 میلی متری مجهز هستند. یکی از سوالات بزرگ که برخی از تحلیل گران دفاعی در خصوص خرید های دریایی مصر مطرح کردند بحث ضعف دفاع هوایی این شناورها است. روی میسترال های تحویلی به مصر سیستم اونجر آمریکایی قرار دارد که در حقیقت خودروهای هاموی مجهز به موشک استینگر است و دیگر شناورهای جدید مصری نیز عمدتا به موشک های کوتاه برد مجهز هستند و این مسئله در منطقه ای مثل مدیترانه با حضور قدرت های هوایی و دریایی بزرگ می تواند برای مصری ها بسیار خطرناک باشد.
تصویری جالب در آلمان از زیردریایی تایپ 209 مصری که در پشت آن ساعر 6 اسراییلی قرار دارد
خرید جدید دیگر مصری ها در سالهای مربوط به زیردریایی از آلمان است. مصری ها 4 فروند زیردریایی کلاس رمیو از چین را در اختیار دارند که در سالهای بعد از خرید توسط آمریکا ارتقاء پیدا کرده و توان شلیک موشک های ضد کشتی هارپون را نیز پیدا کرده است. اما خرید جدید مصری ها 4 فروند زیردریایی تایپ 209 / 1400 از آلمان است که تا به الان 3 فروند از آنها تحویل نیروی دریایی مصر شده است. این زیردریایی ها به اژدرهای سنگین وزن DM2A4 ساخت آلمان و موشک های ضد کشتی هارپون آمریکایی بلوک 2 مجهز هستند. در عین حال خبرهای رسیده حاکی از این است که چینی ها نیز در تلاش فروش زیردریایی به مصر هستند و سعی دارند با کاهش قیمت جایی در بازار مصر پیدا کنند. همچنین برخی از منابع صهیونیستی از افزایش توان دریایی و خصوصا زیرسطحی مصر ابزار نگرانی کرده و آن را خطری برای خود تحلیل کرده اند.
یونانی ها پنجه در پنجه ترکیه و مشکلات اقتصادی
نیروی دریایی یونان از جمله بازیگران منطقه مدیترانه است که البته با وجود عضویت در پیمان ناتو بزرگترین تهدید خود را عضو دیگر این پیمان یعنی ترکیه می داند. درگیری های لفظی بین واحدهای نظامی دو طرف در مناطق مورد اختلاف، تعقیب و گریز جنگنده های دو طرف و حتی موردی مربوط به سرنگون کردن یک اف 16 ترک توسط میراژ 2000 یونانی سابقه ای پر تنش را بین این دو کشور رقم زده است.
اصلی ترین شناورهای سطحی نیروی دریایی یونان، ساخت آلمان و هلند هستند. 4 فروند ناو محافظ کلاس Hydra و 9 فروند ناو محفاظ کلاس Elli ساخت هلند اصلی ترین شناورهای سطحی نیروی دریایی یونان هستند. تعداد ناوچه سبک موشک انداز فرانسوی نیز در خدمت نیروی دریایی یونان موجود است. این کشور همچنین از جمله دارندگان هاورکرافت های کلاس Zubr ساخت شوروی سابق است که از اوکراین و روسیه تهیه شده و یکی از بزرگترین شناورها در کلاس خود بوده و توان تحرک آبی خاکی خوبی را به یونانی ها می دهد.
یکی از ناوهای محافظ کلاس Hydra
ناوهای محافظ یونانی عمدتا با تسلیحات آمریکایی یعنی موشک های ضد کشتی سری هارپون و موشک های پدافندی سری ESSM مجهز شدند. یونانی ها زیر سامانه های ناوهای محافظ Elli را ارتقاء داده اما برای ارتقا کلاس هایدرا دچار مشکلات مالی هستند. بسیاری از برنامه های نوسازی و خرید ارتش یونان در سالهای اخیر به دلیل بروز مشکلات مالی دچار تاخیر شده یا به صورت کامل لغو شده است.
یک زیردریایی تایپ 214 یونان در حال ساخت در آلمان
در بخش زیر سطحی یونانی ها ناوگانی از زیردریایی های ساخت آلمان دارند که شامل 7 فروند زیردریایی تایپ 209 از گونه های مختلف این سری و 4 فروند زیردریایی تایپ 214 است که مدل صادراتی تایپ 212 بوده و از جمله زیردریایی های مدرن دیزل الکترونیکی محسوب می شود. این زیردریایی ها عمدتا از پرتابگرهای 533 میلی متری اژدر و موشک های ضد کشتی هارپون برخوردار هستند.
ترکیه همچنان به دنبال زنده کردن رویای امپراطوری عثمانی در دریا
ترکیه به نوعی بزرگترین نیروی دریایی منطقه شرق مدیترانه را در اختیار داشته و در سالهای اخیر به لطف رشد اقتصادی و سرمایه گذاری سنگین در بخش دفاعی داخلی، توسعه نیروهای مسلح خود از جمله بخش دریایی را در برنامه دارد؛ از بحث توسعه موشک های ضد کشتی و پدافندی دریا پایه تا رادارها و زیرسیستم های الکترونیکی برای شناورها تا طراحی و ساخت خود شناور در دستور کار بوده و در بحث شناورهای سطحی ترک ها دارای 8 فروند ناو محافظ کلاس Gabya هستند که در حقیقت مدل ارتقاء یافته کلاس Oliver Hazard Perry ساخت آمریکا هستند و با پرتابگرهای عمودی مارک 41، رادار جستجو گر آرایه فازی و موشک های پدافندی RIM-162 مجهز شده اند. 8 فروند ناو محافظ کلاس MEKO 200 ساخت آلمان از دیگر دارایی های ارزشمند ترک ها در دریا است که در سالهای اخیر تحت ارتقاء قرار گرفته و به سیستم های پرتاب عمودی موشک، رادار آرایه فازی و سیستم جنگال مجهز شده اند.
در بحث تولید شناور بومی اما ترکیه برنامه بسیار سنگینی را آغاز کرده است که با شناورهای کلاس Ada با وزن 2400 تن آغاز شده و 4 فرونده از آنها وارد خدمت شده اند. قرار است 4 فروند دیگر از این ناوها نیز وارد خدمت نیروی دریایی ترکیه شود. این ناو ها با برخورداری از طراحی بدنه پنهانکار به موشک های ضد کشتی ATMACA ساخت ترکیه و سیستم دفاع نزدیک RIM-116 مجهز شده اند.
پروژه بعدی ترک ها ناوهای محفاظ کلاس استانبول است که بر اساس نمونه بزرگ شده کلاس Ada در حال توسعه بوده و قرار است وزنی در حدود 3 هزار تن داشته و با موشک ATMACA، موشک های پدافندی سری ESSM و RAM و سامانه فالانکس مجهز بشوند. ترکیه 4 فروند از این ناوها را سفارش داده و اولین آنها در حال حاضر در مرحله ساخت به سر می برد. طرح دیگر ترک ها ناوشکن های دفاع هوایی کلاس TF2000 با وزن بیش از 7 هزار تن است که هنوز در دست توسعه و بررسی است. ترکیه به دنبال نصب رادارهای بومی، موشک های ضد کشتی ATMACA و ترکیبی از موشک های پدافندی استاندارد 2، RIM-162، RIM-116 و موشک کروز بومی حمله به اهداف زمینی SOM بر روی این شناور است.
در عین حال ترکیه با توجه به عضویتی که در برنامه جنگنده اف 35 داشت، طرح ساخت شناور تهاجم آبی خاکی Anadolu را نیز آغاز کرد که احتمالا در اواخر سال جاری میلادی آماده تحویل به نیروی دریایی این کشور است. البته با توجه به اخراج این کشور از برنامه جنگنده اف 35 به دلیل خرید سامانه پدافند هوایی اس 400 از روسیه مشخص نیست ترک ها دقیقا چه برنامه ای برای مجهز کردن این شناور داشته باشند. در عین حال ناو Anadolu همچنان می تواند به عنوان یک حامل بالگرد نیز به کار رود.
شناور تهاجم آبی خاکی Anadolu
بخش زیردریایی از دیگر نقاط قوت نیروی دریایی ترکیه است. این کشور با داشتن 14 فروند از زیردریایی های تایپ 209 ساخت آلمان در مدل های مختلف، بزرگترین کاربر این کلاس از زیردریایی در جهان محسوب می شود. در عین حال آنها با همکاری آلمان در خاک خود در حال ساخت زیردریایی های کلاس Type214TN است که نمونه ای مخصوص این کشور بوده و بر اساس تایپ 214 توسعه پیدا کرده است و اکنون به دنبال ساخت 6 فروند از این زیردریایی ها مجهز به سیستم پیشران مستقل از هوا بوده و ارزش قرارداد نیز با آلمان در این بخش 2 میلیارد یورو بوده است.
به آب اندازی اولین زیردریایی Type214TN
علاوه بر اینکه مهم که منطقه دریای مدیترانه خصوصا در بخش شرقی و بحث منابع کشف شده گازی و نفتی در آن، به سرعت در حال تبدیل شدن به یک منطقه پر چالش بوده و در کنار حجم زیاد سلاح وارد شده به این منطقه هر لحظه امکان درگیری سنگین با تلفات بسیار بالا در آن نیز وجود دارد، باید به این نکته توجه داشت که روند درآمدزایی و استخراج گاز از این ذخایر بزرگ زیرزمینی، تنها برای کشورها و رژیم هایی در آن محدوده مهیا و ممکن خواهد بود که قدرت نظامی بویژه دریایی لازم جهت حفاظت و صیانت از منطقه و منافع خود را داشته باشند؛ همان درس و نکته مهمی که در منطقه خلیج فارس و دریای عمان نیز رخ داده و اگر قدرت نیروی دریایی کشورمان در مقابله با دزدی دریایی انگلستان و توقیف نفتکش "گریس" نبود، امروز امکان همکاری با کشور ونزوئلا و کسب درآمد ارزی از فروش فرآورده های نفتی به آن کشور فراهم نمی شد.
