تولید در دوران کرونا

شوک ناشی از انتشار ویروس کرونا اقتصاد کشورهای مختلف جهان از جمله ایران را به ‌صورت سیستمی و زنجیر‌وار تحت ‌تاثیر قرار داد و حال با انتشار داده‌های اعلام شده می‌توان گفت تولید نیز از این ویروس در امان نبوده و بخش اعظمی از بنگاه‌های تولیدی با شیوع ویروس کووید-‌19 با چالش‌های جدیدی در سه حوزه «تامین نهاده‌های تولید به‌واسطه اخلال در زنجیره تامین جهانی و دشواری تامین نهاده‌های وارداتی»، «کاهش تقاضای صادراتی مواد و محصولات صنعتی و معدنی» مواجه شده‌اند که ناشی از اعمال محدودیت‌های تجاری ناشی از شیوع ویروس کرونا نظیر بسته شدن مرزهای کشورهای همسایه، کاهش قیمت نفت و برخی از اقلام صادراتی به‌دلیل وجود مازاد عرضه در سطح بین‌الملل در نتیجه رکود اقتصادی چین (بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران و بزرگ‌ترین مصرف‌کننده جهان)، کاهش مصرف جهانی و تاخیر در تصمیمات سرمایه‌گذاری در نتیجه وجود نااطمینانی از شرایط اقتصاد جهانی» و «تغییر در اندازه بازار داخل به واسطه کاهش تقاضا برای کالاهای مصرفی بادوام و کم‌دوام (به استثنای مواد غذایی و آشامیدنی و دخانی) در نتیجه کاهش درآمد بخش بزرگی از جمعیت کشور با کوچک شدن حوزه فعال بخش خدمات و افزایش تقاضا برای محصولات غذایی و آشامیدنی، محصولات بهداشتی و مرتبط با سلامت و درمان» بوده است.

عواملی که اثر خود را در تولید محصولات منتخب نشان داد و موجب شد تولید محصولات صنعتی و معدنی افت قابل توجهی را در مدت زمان مورد بررسی تجربه کنند. براساس داده‌های اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در مدت زمان مورد بررسی «ماشین لباس‌شویی»، «الیاف اکریلیک»، «انواع تلویزیون»، «شمش آلومینیوم» و «نئوپان» بیشترین رشد را تجربه کرده‌اند و در مقابل «ظروف چینی»، «اتوبوس، مینی بوس و ون»، «انواع پایپوش»، «سموم دفع آفات نباتی» و «چرم» با افت تولید مواجه بوده‌اند.

افت تولید محصولات صنعتی و معدنی در مدت زمان مورد بررسی در گزارش شامخ فروردین‌ماه سال‌جاری نیز نمود داشته، به‌طوری‌که ارزیابی‌ها نشان می‌دهد شامخ کل اقتصاد در ابتدای سال با سقوط سنگینی همراه بوده است که در این خصوص می‌توان به آمار نخستین ماه بهار اشاره کرد. شامخ کل اقتصاد در فروردین سال‌جاری از 39/ 31 واحد به 68/ 28 واحد رسیده و شامخ صنعت نیز از 48/ 42 واحد تا 06/ 28 واحد افت کرده است. طبق ارزیابی‌‌ها، کرونا اصلی‌ترین عامل سقوط شاخص بوده است؛ اما با این حال فعالان اقتصادی نسبت به بهبود وضعیت اقتصاد در اردیبهشت‌ماه اظهار امیدواری‌ کرده‌اند؛ اظهار امیدواری که در آمار تولید دیده نمی‌شود و داده‌های اعلام شده از وضعیت تولیدات صنعتی و معدنی برخلاف پیش‌بینی‌ها از افت تولید حکایت دارد.

محصولات منتخب با رشد مثبت

براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت «ماشین لباس‌شویی»، «الیاف اکریلیک»، «انواع تلویزیون»، «شمش آلومینیوم» و «نئوپان» بیشترین رشد تولید را در دو ماه منتهی به اردیبهشت سال‌جاری تجربه کرده‌اند. آمار اعلام شده در خصوص «ماشین لباس‌شویی» بیانگر آن است که در مدت زمان مورد بررسی در مجموع 118 هزار دستگاه ماشین لباس‌شویی در کشور تولید شده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشدی 144 درصدی داشته است. مجموع تولید ماشین لباس‌شویی در سال گذشته برابر با 48 هزار و 300 دستگاه بوده است. رشد تولید ماشین لباس‌شویی در مدت زمان مورد بررسی در حالی ثبت شده که تولیدکنندگان این محصول با خروج برخی از شرکای خارجی با مشکل تولید مواجه شده بودند و این امر موجب شده بود این محصول سال گذشته همواره افت تولید را تجربه کند.

دومین محصولی که در این مدت رشد تولید را تجربه کرده «الیاف اکریلیک» است که مجموع تولید این محصول در مدت زمان مورد بررسی 3/ 1 هزار تن بوده در حالی که تولیدکنندگان این محصول سال گذشته در مجموع موفق به تولید 600 تن الیاف اکریلیک در کشور شده بودند. این محصول نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد بیش از 95 درصدی داشته است. روند تولید «انواع تلویزیون» نیز در دوماه نخست سال‌جاری رشدی نزدیک به 50 درصد داشته و با توجه به داده‌های اعلام شده می‌توان گفت در مدت زمان مورد بررسی در مجموع 109 هزار و 200 دستگاه انواع تلویزیون در کشور تولید شده است، این میزان تولید در سال گذشته برابر با 72 هزار و 900 دستگاه بوده است. تولید تلویزیون نیز سال گذشته با چالش‌های بسیاری مواجه شده که این امر در روند تولید این محصول اثرگذار بود و موجب شد تولید تلویزیون با افت همراه شود، روندی که در سال‌جاری شکل معکوس به خود گرفته است.

اما در میان محصولات منتخبی که رشد تولید را در مدت زمان مورد بررسی تجربه کرده‌اند یک محصول معدنی نیز قرار دارد، براساس داده‌های اعلام شده «شمش آلومینیوم» در مدت زمان مورد بررسی رشدی بیش از 31 درصدی را تجربه کرده است. مجموع تولید شمش آلومینیوم برابر با 57 هزار و 100 تن بوده که این میزان در مدت مشابه سال قبل 43 هزار و 500 تن ثبت شده است.  «نئوپان» تولیدی در مدت زمان مورد بررسی بیش از 140 هزار متر مکعب بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشدی 30 درصدی داشته است.

محصولات صنعتی با بیشترین افت

از سوی دیگر با رصد داده‌‌های اعلام شده می‌‌توان گفت در دوره زمانی مورد بررسی بیشترین افت تولید به گروه‌‌‌های «ظروف چینی»، «اتوبوس، مینی بوس و ون»، «انواع پاپوش»، «سموم دفع آفات نباتی» و «چرم» تعلق داشت. آمار اعلام شده حکایت از آن دارد که در دوره زمانی مورد بررسی در مجموع 5 هزار تن ظروف چینی در کشور تولید شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل افتی 5/ 42 درصدی داشته است، مجموع ظروف چینی تولیدی در سال گذشته برابر با 8 هزار و 600 تن بوده است. در خصوص دومین محصولی که در مدت زمان مورد بررسی افت تولید را تجربه کرده می‌توان به «اتوبوس، مینی بوس و ون» اشاره کرد، محصولی که سال گذشته نیز در میان افت تولیدی‌ها قرار داشت. براساس آمار اعلام شده مجموع تولید اتوبوس، مینی‌بوس و ون در مدت زمان مورد بررسی برابر با 146 دستگاه بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل افتی بیش از 36 درصدی را ثبت کرده است. تولید اتوبوس، مینی‌بوس و ون در مدت مشابه سال قبل برابر با 229 دستگاه بوده است.

انواع «پایپوش» تولیدی در مدت زمان مورد بررسی نیز برابر با 5/ 12 میلیون زوج بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل افتی بیش از 35 درصدی را ثبت کرده است، مجموع پایپوش تولیدی در سال گذشته برابر با 4/ 19 میلیون زوج ثبت شده است. اما «سموم دفع آفات نباتی» نیز در مدت زمان مورد بررسی افتی نزدیک به 35 درصدی داشته است. مجموع تولید سموم دفع آفات نباتی در مدت زمان مورد بررسی 1/ 4 هزار تن ثبت شده است که این میزان در مدت مشابه سال قبل 3/ 6 هزار تن بوده است.  «چرم» نیز در میان محصولاتی است که در مدت زمان مورد بررسی افت بیش از 30 درصدی را تجربه کرده است. مجموع تولید چرم در کشور برابر با 9/ 3 میلیون فوت مربع است که این میزان در مدت مشابه سال قبل برابر با 6/ 5 میلیون فوت مربع بوده است.   

علاوه‌بر محصولات مذکور «انواع سواری، وانت، تراکتور، فیبر، سموم دفع آفات نباتی، دوده، نخ سیستم پنبه‌ای، الیاف و تاپس پلی‌استر، نخ پلی‌استر، چرم، انواع پایپوش، محصولات فولادی و کنسانتره زغال‌سنگ افت تولید داشتند. ازسوی دیگر در میان محصولاتی که رشد تولید را تجربه کردند پودر شوینده، لاستیک خودرو، نئوپان، روغن صنعتی و موتور تصفیه اول، پتروشیمی، الیاف اکریلیک، انواع تلویزیون، ماشین لباسشویی، فولاد خام، شمش آلومینیوم و آلومینا نیز دیده می‌شود.