ادراک بین فردی

ادراک بـیـن فــردی(interpersonal perception) اشــاره دارد بر نــوع نـــگـرش و قـضـاوت یـک شـخـص بـنـام ادراک کـنـنـده (PERCEIVER) در مورد شخص دیگری بنام هدف(TARGET). آشـنــایی با اصول کلی و تعاملات بین ادراک کننده و شخص هدف، شما را در بهبود روابط یاری میکند.

مدل روابط اجتماعی:

1- ادراک کننده(PERCEIVER): چـگونـه فـرد تـمــایل دارد
دیگران را ببیند و مورد قضاوت قرار دهد.

2- هدف(TARGET):چگونه فرد توسط دیگران بطور کلی قضاوت گردیده و مورد ارزیابی قرار میگیرد.

3- رابطه(RELATIONSHIP):چگونه ادراک کننده بطور انحصاری هدف را می نگرد و مورد قضاوت قرار میدهد.

سطوح ادراک:

1- سطح مستقیم(DIRECT LEVEL):من سیب دوست دارم.

2- سطح متا(META LEVEL):من تصور میکنم تو سیب دوست داشته باشی.

3- سطح متا متا(META META LEVEL):من تصور میکنم که تو تصور میکنی من سیب دوست دارم.

چه عواملی در شکل دهی ادراک بین فردی دخیل میباشند:

1- ویژگیهای هدف: ادراک خود فرد هدف از خویشتن-شخصیت هدف-میزان، نحوه و صحت خودفاش سازی هدف- هیجانات بروز یافته هدف.

2- ویژگیهای ادراک کننده:شناخت سودار، متعصبانه و تحریف شده ادراک کننده-تصورات قالبی ادراک کننده- انتظارات ادراک کننده از هدف-هیجاناتی که ادراک کننده حین تعامل تجربه میکند-ادراک فرد(ادراک کننده) از خویشتن-عزت نفس ادراک کننده.

3- شرایط اجتماعی: موقعیت فرد در سلسله مراتب پایگاه اجتماعی-اهداف و وظایف مشترک ادراک کننده و هدف.

نکته:بنابراین ادراک بین فردی میتواند بسیار دور از واقعیت باشد.

نکته:ادراک بین فردی میتواند بروی ادراک فرد از خویشتن تاثیر گذار باشد.

نکته:شناخت و ادراک خویشتن بسیار دشوار میباشد بنابراین شناخت و ادراک دیگران پیچیده تر از آن چیزی است که تصور میکنید.

آشنایی(AQUAINTANCE):آشنایی دارای دو جنبه کمی و کیفی میباشد:

1- آشنایی کمی: به میزان زمانی که با یک فرد گذرانده، و یا تعداد دفعاتی که با وی ملاقات داشته اید ،بستگی دارد.

2- آشنایی کیفی:به میزان احساس نزدیکی شما به فرد و آگاهی شما از ویژگیهای شخصیتی و رفتاری وی  بستگی دارد.

نکته:ممکن است  فردی را بسیار ملاقات کرده باشید (مثل همسایه خود)(آشنایی کمی)، اما از ویژگیهای شخصیتی و یا سرگذشت وی اطلاعی نداشته باشید.(آشنایی کیفی)

نکته: آشنایی کیفی به میزان خود افشاگری فرد هدف و میزان صداقت وی در فرایند خود افشاگری بستگی دارد. بنابراین ممکن است با شخصی سالیان سال زندگی کرده باشید اما آشنایی شما صرفا کمی بوده باشد و نه کیفی.

آشنایی صفر(ZERO AQUAINTANCE): شرایطی است که ادراک کننده بدون اینکه فرصتی برای تعامل داشته باشد، درمورد هدف قضاوت میکند. مثل قضاوت نسبت به یک شخص تنها با نگاه کردن به تصویر و یا فیلم ویدئویی وی. و یا اینکه دریک میهمانی به ارزیابی فردی میپردازید که فرصت هیچگونه گفتگویی با وی را نداشته اید. در این شرایط از آنجایی که پیش از قضاوت و ارزیابی هیچگونه تعاملی وجود نداشته است، ادراک اصولا بر اساس ویژگیهای فیزیکی هدف صورت میگیرد.

درون سازی(ASSIMILATION):عبارت است از تمایل ادراک کننده به قضاوت هدفهای مختلف بطور یکسان(تصورات قالبی). به عبارت دیگر به معنی نگرش یکسان به افرادی که در یک گروه قالبی ذهن فرد قرار میگیرند.

نکته:درون سازی با افزایش آشنایی کاهش می یابد.

هم رایی(CONSENSUS): درجه ای که دو ادراک کننده یک هدف واحد را بطور یکسان می نگرند و قضاوت میکنند. هم رایی به عوامل زیر وابسته است:

1- تا چه حد دو ادراک کننده با یکدیگر در ارتباط بوده و بر یکدیگر نفوذ دارند.

2- تا چه حد دو ادراک کننده یک رفتار واحد را بطور یکسان تفسیر میکنند.

3- تصورات قالبی مشترک میان دوادراک کننده. ارتباط شخصیت با شکل ظاهری و رفتار غیر  کلامی هدف.

4- بافت اجتماعی متفاوت (قضاوت در محیط کار و یا خانه)

نکته:تنها 1/3 هم رایی به ویژگیهای فردی هدف وابسته است.

یگانگی(UNIQUENESS):تا چه درجه ادراک کننده متفاوت از دیگران وبطور منحصر بفردی هدف را می نگرد و قضاوت میکند.

نکته:یگانگی به میزان علاقه ادراک کننده به هدف بستگی دارد و نه ویژگیهای هدف.از اینرو زمانی که شما به فردی علاقمند باشید و یا به وی عشق بورزید وی را متفاوت از دیگران خواهید دید.

تقابل(RECIPROCITY):آیا همانگونه که A ،B را می نگرد و قضاوت میکند،B نیز A را قضاوت میکند.دو نوع تقابل داریم:

1- تقابل تعمیم یافته(GENERALIZED):اگر A دیگران را درستکار می پندارد،آیا دیگران نیز A را درستکار می نگرند.

2- تقابل دو عضوی(DYADIC):اگر A،B را درستکار می انگارد آیا B نیز A را درستکار می نگرد.

تقابل فرضی(ASSUMED RECIPROCITY):اگر A دید منحصر بفردی نسبت به B داشته باشد، آیا A اینگونه می اندیشد  که، B نیز وی را همانگونه بطور منحصر بفرد می نگرد. (علی مهتاب را بسیار دوست دارد آیا علی تصور میکند که مهتاب نیز وی را بسیار دوست دارد.)

صحت هدف(TARGET ACCURACY): درجه هم خوانی میان اینکه چگونه ادراک کننده هدف را می نگرد با اینکه هدف به واقع چگونه است. (آیا هدف همان گونه که هست قضاوت میشود یا خیر)

1- صحت ادراک کننده(PERCEIVER ACCURACE):رابطه میان تمایل فرد به قضاوت کلی دیگران و اینکه دیگران معمولا با فرد چگونه رفتار میکنند.

2- صحت تعمیم یافته(GENERALIZED ACCURACY):رابطه میان اینکه چگونه فرد بطور کلی توسط دیگران دیده میشود و اینکه معمولا فرد چگونه رفتار میکند.

3- صحت دو عضوی(DYADIC ACCURACY):رابطه بین اینکه چگونه ادراک کننده بطور انحصاری توسط هدف قضاوت میشود و اینکه چگونه هدف بطور انحصاری با ادراک کننده  رفتار میکند.

مثال برای صحت ادراک کننده: اگر A دیگران را درستکار می پندارد، آیا A یک فرد درستکار است.

مثال برای صحت تعمیم یافته: اگرA توسط دیگران درستکار انگاشته میشود، آیا A یک فرد درستکار است.

مثال برای صحت دو عضوی:A،B را درستکار می پندارد آیا B نیز A را درستکار میپندارد.

نکته:با افزایش آشنایی صحت هدف نیز افزایش می یابد.

فرا ادراک(META PERCEPTION):ادراکی است که افراد از ادراک افراد دیگر نسبت به خویشتن و یا فرد دیگری دارند.

1- فرا ادراک ادراک کننده(PERCEIVER M-P):چگونه ادراک کننده درباره نوع نگرش کلی دیگران نسبت به خود می اندیشد.

2- فرا ادراک هدف (TARGET M-P): چگونه دیگران درباره نوع نگرش هدف نسبت به خودشان می اندیشند.

3- فرا ادراک رابطه(RELATIONSHIP M-P):چگونه ادراک کننده درباره نوع نگرش انحصاری  یک هدف  نسبت به خود می اندیشد.

فرا صحت(META ACCURACY):درجه ای که فرد نسبت به نگرش دیگران نسبت به خود آگاهی دارد.

1- فرا صحت ادراک کننده(PERCEIVER M-A):اگر A دیگران را درستکار میپندارد، آیا A از نظر دیگران درستکار نگریسته میشود.

2- فرا صحت تعمیم یافته(GENERALIZED M-A):اگر A از نظر دیگران درستکار انگاشته میشود، آیا A از اینکه دیگران وی را درستکار مینگرند، آگاه است.

3- فراصحت دو عضوی(DYADIC M-A):اگر A، B را درستکار می نگرد آیا B از اینکه A چنین دیدی نسبت به وی دارد، آگاهی دارد.

4- فرا صحت سه عضوی(TRIADIC M-A):آیا A واقف است که B چگونه نسبت به C می اندیشد.

توافق خود-دیگران(SELF-OTHER AGREEMENT):درجه ای که یک فرد قضاوتی یکسان با قضاوت دیگران نسبت به خود قائل است .

نکته: در آشنایی صفر توافق خود-دیگران بسیار بالا است. به ویژه در افراد برونگرا.

فاکتورهای افزایش دهنده توافق:

1- توافق بیشتری در ویژگیهای مثبت نسبت به ویژگیهای منفی و خنثی وجود دارد.

2- ویژگیهایی که بیشتر نمایان هستند توافق نیز در آنها بیشتر است.

3- توافق میان افراد صمیمی و نزدیک به هم بیشتر است.

نکته:ارزیابی ویژگیهای درونی توسط فرد قابل اطمینان تر است. اما دیگران ممکن است در ارزیابی  ویژگیهای رفتاری دقت بیشتری داشته و انتقادشان بجا باشد.