خبرگزاری فارس: 30 خرداد 1398 جهان شاهد اتفاقی تاریخی بود؛ درحالیکه دولت آمریکا با اقداماتی نمایشی از جمله اعزام ناو هواپیمابر و بمب‌افکن به منطقه در پی القای سایه‌ای سنگین از جنگ بر سر کشور برای کشاندن ایران به پای میز مذاکره و امتیازگیری بود، پهپاد MQ-4C تروریست‌های آمریکایی که بر فراز دریای عمان و در نزدیکی تنگه هرمز در حال پرواز بود، تنها پس از چند مایل تجاوز به فضای آب‌های سرزمینی جمهوری اسلامی ایران مورد اصابت موشک سامانه پدافندی «سوم خرداد» نیروی هوافضای سپاه قرار گرفت و سرنگون شد.
اثرات و برکات اقدام قاطع ایران ساقط کردن پهپاد آمریکایی و پس از آن توقیف نفتکش انگلیسی، آنچنان اثری برجای گذاشت که علاوه بر عقبنشینی مفتضحانه و بی‌سروصدای نیروهای آمریکایی از منطقه و باطل شدن گزینه سایه جنگ، به اذعان تحلیلگران مسائل امنیت ملی، تراز قدرت جمهوری اسلامی ایران به طرز چشمگیری افزایش یافت.
از سوی دیگر، سرنگونی این پهپاد در ارتفاع بیش از 52 هزارپایی از سطح زمین و توسط یک سامانه پدافندی صددرصد بومی که تمامی مراحل ساخت آن در داخل کشور و توسط نیروی هوافضای سپاه انجام شده است، از دیگر نکات و موضوعاتی بود که مورد توجه قرار گرفت.
سردار رضا شبان فرمانده پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه است که از اسفندماه 1398 مسئولیت این فرماندهی به وی واگذار شده است. او پیش از این معاونت هماهنگ‌کننده قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء(ص) و در مقطع پیش از آن هم فرماندهی پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه را بر عهده داشته است.
به بهانه سالروز سرنگونی پهپاد فوق پیشرفته آمریکایی، در واپسین روزهای بهار میهمان او در دفتر کارش بودیم تا در اولین گفتگوی رسانه‌ای وی، ابعاد مختلف قدرت پدافند هوایی سپاه را به بحث و گفتگو بگذاریم.
مهمترین محورهای این گفتگو به شرح زیر است:
** پیشرفت پدافند هوایی سپاه با حضور سردار حاجی‌زاده شتاب گرفت
** در حوزه‌های مختلف پدافندی توانمندی‌های قابل توجهی داریم
** پدافند هوایی سپاه در سراسر کشور حضور دارد
** نمونه‌های اولیه سامانه سوم خرداد با نمونه‌های فعلی تفاوت‌های عملیاتی جدی دارد
** تمام مراحل طراحی و ساخت سوم خرداد در نیروی هوافضای سپاه انجام می‌شود
** تست موفق سامانه سوم خرداد در دریا و اصابت به هدف
** سپاه وارد عرصه پدافند هوایی برد بلند می‌شود
** قادر به طراحی و ساخت هر نوع راداری هستیم
** سامانههای پدافندی‌مان برخوردار از آخرین فناوری‌های مقابله با جنگ الکترونیک است
** با کمترین هزینه پیشرفته‌ترین سامانه‌ها را تولید می‌کنیم
** با تکیه به جوانان و قطع امید از خارج به همه اهداف‌مان می‌رسیم
** دشمنان باید نگاهشان به جمهوری اسلامی ایران متفاوت باشد
مشروح این گفتگو را در ادامه بخوانید:
** پیشرفت پدافند هوایی سپاه با حضور سردار حاجی‌زاده شتاب گرفت
فارس: تا پیش از هدف قرار گرفتن پهپاد آمریکایی در 30 خرداد 1398، توانمندی های پدافند هوایی سپاه برای عموم چندان شناخته شده نبود؛ در حالی که این موضوع ثابت کرد علاوه بر حوزه‌های موشکی، پهپادی و ... سپاه در پدافند هوایی نیز به یک سطح بسیار بالایی از توانمندی رسیده است؛ روند این تقویت توان پدافندی سپاه را تشریح بفرمایید؛ کار از چه زمانی شروع شد و چه مراحلی را طی کرد؟
سردار شبان: بسم الله الرحمن الرحیم- پدافند هوایی از زمان تاسیس تا به امروز فراز و نشیب های بسیار زیادی داشت. به ویژه از زمانی که سردار حاجی‌زاده فرمانده محترم نیروی هوافضای سپاه مسئولیت پدافند را بر عهده گرفتند، از آن زمان شاهد پیشرفت‌های متعددی در حوزه پدافند هوایی بودیم چراکه با ورود ایشان و طراحی و ترسیم یک نقشه راه در حوزه پدافند هوایی، کار شروع شد.
در آن زمان جهاد خودکفایی نیروی هوافضا وجود داشت، اما در حوزه پدافند هوایی طرح‌های زیادی را در اختیار نداشتند که بحمدالله با گذشت زمان و تدبیر و نگاه راهبردی که فرمانده محترم نیرو داشتند، پروژه‌های مختلفی در حوزه تولید سلاح‌های بومی، متناسب با تهدید و نیازمندی‌های پدافند هوایی سپاه طراحی و در جهاد خودکفایی سپاه و صنعت تولید شد که امروز شاهد بالندگی تجهیزات پدافند هوایی هستیم.
در حوزه‌های مختلف هم برنامه‌های بسیار زیادی وجود داشت؛ از جمله در حوزه کشف و شناسایی اهداف، سامانههای راداری در باندهای مختلف فرکانسی و همچنین سامانههای موشکی که امروز بعنوان نمونه می‌توان به سامانه سوم خرداد، طبس و ... اشاره کرد که مورد افتخار همه است و امروز در سطح پدافند هوایی به کارگیری می‌شود و قدرت بازدارندگی را برای کشور فراهم کرده است.
** در حوزه‌های مختلف پدافندی توانمندی‌های قابل توجهی داریم
فارس: سال گذشته نمایشگاهی توسط نیروی هوافضای سپاه تحت عنوان شکار کرکس‌ها برپا شد که در آن پهپادهای غنیمتی به نمایش در آمده بودند، شکار برخی از این پهپادها رسانه ای شده بود، اما بخش اعظمی از پهپادهای به نمایش درآمده برای نخستین بار بود که شکار آنها علنی می‌شد، این موضوع حاکی از یک حرکت چراغ خاموش پدافند هوایی سپاه طی سال های گذشته بود، از ابعاد شکارهای متنوع سپاه در حوزه پهپادهای متخاصم برایمان بگویید.
سردار شبان: با گذشت سال‌ها در نیروی هوافضای سپاه و بخش پدافند، به قابلیت‌های بسیار خوبی دست پیدا کرده ایم که شاهد مثال آن همین پهپادهایی است که توسط پدافند مورد اصابت قرار گرفت و یا برخی از آنها هم سالم به غنیمت گرفته شد. این حاکی از توانمندی‌هایی است که طی سال‌های گذشته ایجاد شده و می‌توانیم امروز به جرأت بگوییم که در حوزه‌های مختلف دارای توانمندی‌های قابل توجهی و حرف برای گفتن هستیم که نمونه‌های آن هدف قرار گرفتن پهپاد هرمس و همین پهپاد MQ-4C بود.
** پدافند هوایی سپاه در سراسر کشور حضور دارد
فارس: امروز پدافند هوایی سپاه چه ماموریتی را در حوزه پدافندی انجام می‌دهد و در چه پهنه ای از کشور استقرار دارد؟
سردار شبان: پدافند نیروی هوافضای سپاه بخشی از پدافند هوایی کشور است که تحت کنترل عملیاتی شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور قرار دارد و در عرصه‌های مختلف ماموریت‌های متنوعی را در حوزه کشف، شناسایی و درگیری بر عهده دارد. از سویی در شبکه و در موارد و نقاط مختلفی که از سوی ستادکل نیروهای مسلح ماموریتی واگذار شود نیز در سراسر کشور ماموریت خود را انجام می‌دهد.
** نمونه‌های اولیه سامانه سوم خرداد با نمونه‌های فعلی تفاوت‌های عملیاتی جدی دارد
فارس: پس از هدف قرار گرفتن پهپاد متجاوز آمریکایی یکی از دستاوردهایی که تبدیل به نماد پدافند هوایی سپاه و بلکه پدافند هوایی کشور شد، سامانه بومی سوم خرداد بود که با شلیک آن پهپاد ترایتون ساقط شد. گرچه تاکنون برخی مسائل درباره این سامانه مطرح شده است، اما تاکنون روایت جامعی از چگونگی تولید و به کارگیری این سامانه وجود نداشته، چگونگی دستیابی نیروی هوافضای سپاه به این فناوری را تشریح بفرمایید.
سردار شبان: سطح و کیفیت تهدید دائماً در حال تغییر است و منطق بر این است که توانمندی‌ها و قابلیت‌های پدافندی هم متناسب با این تهدیدات هر روز تغییر کند. ما در یک مقطع زمانی به این نتیجه رسیدیم که سطح تهدید متناسب با تجهیزاتی که در اختیار داریم نیست و نیازمند سلاح‌ها و ابزارهای جدیدتری برای مقابله با این تهدیدات هستیم. لذا با بررسی های فنی و عملیاتی و اطلاعاتی که انجام داده بودیم، نقطه شروع سامانه سوم خرداد و ایضا طبس به وجود آمد و طی مراحلی در چند سال طراحی سامانه با توجه به الگوها و مشخصات فنی و عملیاتی که برای مقابله با تهدیدات موجود در ذهن داشتیم انجام شد.
بدین ترتیب نمونه اول سامانه ساخته و تست شد و به این نتیجه رسیدیم که این سامانه بر اساس فرضیاتی که داشتیم، می‌تواند پاسخگوی تهدیدات امروز برای ما باشد. البته این را هم باید بگویم که بر روی این سامانه هر روز ارتقاءهای متفاوتی صورت می‌گیرد و همین امروز که صحبت می‌کنیم، نمونه اولی که ساخته شده با نمونه‌ای که امروز تحویل می‌گیریم تفاوت‌های بسیار جدی در مشخصات فنی و عملیاتی سامانه دارد که این مرهون شناخت درست تهدید و پیاده سازی نیازمندی‌ها روی این سامانه بوده که باعث شده امروز به سطح بسیار خوب و قابل قبولی در حوزه تولید تجهیزات بومی برسیم.
** تمام مراحل طراحی و ساخت سوم خرداد در نیروی هوافضای سپاه انجام می‌شود
فارس: ساخت این سامانه تماماً در نیروی هوافضا صورت گرفته است؟
سردار شبان: بله- تمام این تسلیحات و سامانههای موجود مانند سوم خرداد، طبس و رادارها و سامانههای دیگر، مبدأ شروع آن و طراحی و ساخت و تولید و بکارگیری آن در مجموعه پدافند نیروی هوافضا و سازمان جهاد خودکفایی انجام می‌شود.
** تست موفق سامانه سوم خرداد در دریا و اصابت به هدف
فارس: سامانه پدافندی سوم خرداد به نظر می رسد بستر و پلتفرم بسیار خوبی برای توسعه و تجهیز به قابلیت های جدید و بهتر باشد، اخیرا نیز تصاویری منتشر شد که حاکی از عملیاتی شدن نسخه دریایی این سامانه بود که قابلیت های رزمی چشمگیری برای نیروهای مسلح فراهم می‌کند، از برنامه‌هایی که برای توسعه این سامانه اجرا شده و یا در دست اجرا است برای مان بفرمایید.
سردار شبان: طراحی و ساخت و تولید سامانههای پدافندی از یک پیچیدگی بسیار خاصی برخوردار است و نیازمند فناوری روز است. ما بر اساس نیازمندی‌هایی که در حوزه تهدید عرض کردم و تغییرات و ارتقاء‌هایی که روی سامانه های مختلف ایجاد می‌کنیم، به این نتیجه رسیدیم که نیازمندیم در حوزه دفاع هوایی بر روی شناور هم یک سلاح متناسب و درخوری داشته باشیم. کارشناسان فنی می‌دانند چه می‌گویم؛ طراحی چنین سیستمی که بر روی یک شناور قرار بگیرد و در حال حرکت بتواند شلیک کند دارای پیچیدگی بسیار زیادی است که بحمدالله با بهره‌گیری از دانش فنی عزیزانمان در سپاه توانستیم به این فناوری دست پیدا کنیم و سامانه‌ای را طراحی کنیم که بتواند در حال حرکت بر روی شناور شلیک داشته باشد و الحمدالله تست موفقی را هم داشتیم و توانستیم هدف را مورد اصابت قرار دهیم.
امروز ما حتی از این بخش هم عبور کردیم و ارتقاءها و موضوعات دیگری را هم در سامانه خواهیم داشت که به تناسب زمان رونمایی خواهد شد.
** سپاه وارد عرصه پدافند هوایی برد بلند می‌شود
فارس: یکی از نکاتی که در خصوص پدافند هوایی سپاه مطرح می‌شود، ورود به موضوع پدافند برد و ارتفاع بلند است چراکه آنچه تاکنون از توان پدافندی سپاه دیده شده، در حوزه برد و ارتفاع کوتاه و متوسط بوده است، آیا سپاه برنامه‌ای برای ورود به موضوع پدافند برد/ارتفاع بلند دارد؟
سردار شبان: قاعدتا بر اساس تعاریفی که در پدافند هوایی وجود دارد، در حوزه‌های کشف، درگیری و انهدام نیازمندی در سطوح مختلف وجود دارد. ما هم در سطح ارتفاع پست، ارتفاع متوسط و ارتفاع بالا نیازمند برخورداری از سامانههای پدافندی هستیم. این امروز نقطه شروعش انجام شده. در حوزه ارتفاع پست هم دارای سامانههای بومی هستیم که تست‌های بسیار موفقی را گذرانده‌ایم و در ارتفاع بالا و برد بلند هم که یکی از نیازمندی‌های ضروری پدافند هوایی است، طرح‌های بسیار خوبی وجود دارد که انشالله در آینده نزدیک شاهد ورود سامانههای متنوعی در این بخش خواهیم بود.
** قادر به طراحی و ساخت هر نوع راداری هستیم
فارس: در حوزه حساسه ها و رادارها هم سپاه طی سال‌های گذشته دستاوردهای قابل توجهی داشته است؛ رادارهای برد بلند قدیر، رادار بشیر و ... نمونه هایی از این موضوع هستند.
سردار شبان: ما در حوزه راداری وابستگی زیادی داشتیم؛ اما با گذشت زمان و توجه جدّی به این بخش باعث شد که ما به ساخت رادارها در باندهای فرکانسی متنوع و برد و ارتفاع‌های متفاوت ورود کنیم. امروز ما از برد خیلی کم تا برد بسیار زیاد توانایی ساخت رادار را داریم از جمله رادار بشیر، رادار قدیر و رادارهای دیگری که با گذشت زمان وارد مدار عملیاتی پدافند سپاه می‌شود.
امروز ما در سطح و تراز کشورهای صاحب فناوری ساخت رادارهای پیچیده هستیم و امروز از این مرحله هم عبور کرده‌ایم و برای همه نیازمندیهایمان در حوزه کشف و شناسایی، با دانش فنی عزیزانمان توانسته‌ایم انواع رادارها را بسازیم و بکارگیری کنیم. در واقع قادریم هر نوع رادار مورد نیاز خودمان را طراحی کنیم و بحمدالله در این بحث به خودکفایی رسیدیم.
** سامانههای پدافندی‌مان برخوردار از آخرین فناوری‌های مقابله با جنگ الکترونیک است
فارس: در موضوع پدافند هوایی همواره یکی از چالش‌ها موضوع سرکوب دفاع هوایی است که تکنیکی شناخته شده در جهان است؛ امروزه از تجهیزات گسترده جنگ الکترونیک برای سرکوب دفاع هوایی طرف مقابل استفاده می‌شود، جنگ الکترونیک نیز در ارتباطی تنگاتنگ با بحث پدافند هوایی قرار دارد، در این زمینه چه اقداماتی در مجموعه پدافند هوایی سپاه صورت گرفته است؟
سردار شبان: مصون سازی سامانههای پدافند هوایی در مقابل تهاجم الکترونیکی دشمن یکی از اساسی‌ترین کلیدواژه‌هایی است که مورد توجه قرار می‌گیرد؛ چراکه در غیر این صورت سامانه کارایی خود را در مقابل این تهدیدات نخواهد داشت. بالطبع ما در این حوزه هم ورود کردیم و سامانههای جدیدی را که می‌سازیم برخوردار از آخرین فناوری و روش‌های مقابله با تهاجم الکترونیکی دشمن است. این قابلیت‌ها را در میدان به کرّات تست کرده‌ایم که بسیار موفق و قابل قبول بوده است.
** با کمترین هزینه پیشرفته‌ترین سامانه‌ها را تولید می‌کنیم
فارس: یکی از نکاتی که راجع به سامانههای پدافندی مطرح می‌شود، هزینه‌های آنهاست و در منطقه ما هم مرتبا شاهد عقد قراردادهایی با مبالغ نجومی میان کشورهای مرتجع منطقه با کشورهای غربی برای دریافت سامانههای پدافندی هستیم که البته در موارد متعددی عدم کارآمدی آنها ثابت شده است؛ از سویی یکی از ویژگی‌های تسلیحات ما هزینه‌های تولید بسیار پایین نسبت به رقبای خارجی است؛ آیا این موضوع کم بودن هزینه درست است؟
سردار شبان: همان‌گونه که اشاره کردم سامانههای پدافندی نیازمند یک فناوری بسیار پیچیده است و بالطبع دارای قیمت و هزینه‌های بسیار بالایی است. شاهد هستید که کشورهای مختلفی دارای خریدهای متعدد تجهیزاتی و سلاحی هستند که وقتی به اعداد و ارقام آنها رجوع می‌کنیم می‌بینیم اعداد بسیار قابل ملاحظه و بالایی است.
از آنجایی که سامانه‌هایی مثل سوم خرداد، طبس و ...چون تولید خودمان و بومی است، ما سعی کردیم در قیمت تمام شده به یک قیمت بسیار پایین‌تر از قیمت‌هایی که امروز در دنیا روال است برسیم چراکه تکنولوژی و فناوری این سامانه‌ها دست خودمان است و خودمان طراحی کردیم. این موضوع در حالی است که بکارگیری این سامانه برای ما هیچ مشکلی ندارد و هیچ نوع وابستگی هم به خارج از کشور نداریم. از سویی ما می بینیم کشورهایی که میلیاردها دلار سلاح و تجهیزات خریداری می‌کنند، حتی در به کارگیری آن هم وابسته هستند!
به طور کلی در به کارگیری، تولید و هزینه‌ها می‌توانیم بگوییم که اصلا قابل مقایسه نیستم و بحمدالله توانسته‌ایم با کمترین هزینه‌ها، پیشرفته‌ترین سامانه‌ها را تولید کنیم. امروز وقتی به اعداد و ارقام و آمارهایی که جزو خریدهای تسلیحاتی کشورهای متعددی است نگاه کنید و با هزینه‌های بخش دفاع کشورمان مقایسه کنید متوجه می‌شود اعداد آنها اعداد بسیار بالایی است که اصلا قابل مقایسه نیست؛ اما در عین حال تسلیحات ما با کمترین هزینه در تراز تسلیحات پیشرفته دنیا است که این یکی از ویژگی‌های خاص ما در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در تولید نیازمندی های دفاعی است.
امروز با اتکاء به خداوند متعال، اتکاء به دانش داخلی و اتکاء به جوانان‌مان که می‌توانند هر کاری را شروع کنند و به سرانجام برسانند، تمام نیازمندیهایمان را می‌توانیم در داخل تولید کنیم، مشروط بر اینکه اعتقاد و نگاهمان به توان داخلی باشد نه خارجی. نگاه به خارج مساوی است با وابستگی و هزینه‌های بالا. مادامیکه نگاه به خارج باشد باید سرمایه های کشورمان را در قبال چیزهای کم ارزشی که وابستگی‌های زیادی دارد صرف کنیم.
با اتکا به این ویژگی‌ها توانسته‌ایم هم در حوزه نظامی و هم در حوزه صنعت، نانوفناوری و ... به پیشرفت‌های بسیار چشمگیری دست پیدا کنیم و این برای کشور ما که امروز در تحریم‌های بسیار شدیدی که از سوی کشورهای غربی به ویژه آمریکا جنایتکار قرار دارد بسیار ارزشمند است.
** با تکیه به جوانان و قطع امید از خارج به همه اهداف‌مان می‌رسیم
فارس: در تصاویری که از مجموعه خط تولید سامانه پدافندی سوم خرداد منتشر شد، شاهد حضور پررنگ جوانان در تولید این سامانه بودیم، حتی بانوانی نیز در آنجا مشغول به فعالیت و به نوعی دست‌اندرکار تولید این سامانه بودند؛ نقش جوانان و نیروی انسانی در دستیابی به چنین موفقیت‌ها و فناوری‌هایی چیست؟
سردار شبان: مادامیکه تکیه بر نیروی انسانی داخلی، متعهد و انقلابی داشته باشیم، می‌توانیم با اعتماد و تکیه به آنها و قطع امید از خارج کشورمان به همه اهداف و نیازمندیهایمان برسیم.
حداقل من در حوزه سلاح و تجهیزات پدافند عرض می‌کنم که ما امروز زیرساخت‌های لازم و کافی را به کمک همین جوانان توانستیم تولید کنیم و لازمه‌اش این است که به این جوانان مومن و انقلابی باور و اعتماد داشته باشیم چراکه اینها می توانند هر کاری را در هر سطحی انجام دهند مشروط بر اینکه نگاهمان به آنها باشد و نگاهمان را از خارج قطع کنیم . رمز پیروزی ما همین است.
حضرت آقا در فرامین‌شان مکررا به این موضوع اشاره کردند و مادامیکه ما به آن عمل کردیم، موفق بودیم و به نتیجه رسیدیم. حتی در فناوری های بسیار پیچیده ای که در اختیار معدود کشورهای دنیا قرار دارد هم پیشرفت کردیم، در حوزه هسته‌ای، نانوفناوری و تولید سلاح‌های پیچیده و پیشرفته پدافندی، ما فقط با این نگاه در این موقعیت قرار گرفتیم.
** دشمنان باید نگاهشان به جمهوری اسلامی ایران متفاوت باشد
این مسیر باز است و در آینده نزدیک شاهد پیشرفت‌های بسیار زیادی خواهیم بود که لازمه‌اش فقط نگاه به داخل، نگاه به توانمندی ها و دانش فنی خودمان و بهره گیری از جوانان انقلابی، مومن و بانگیزه است که اینها اداره کننده کشورمان خواهند بود. اگر کار را به جوانان بسپاریم مطمئن باشید که به خوبی و حتی بهتر از چیزی که مد نظر هست کشور اداره می شود.
تحریم ها و تهدیدها هم مادامیکه نگاهمان به داخل باشد هیچ تأثیری نخواهد داشت؛ آمریکایی‌ها هم در موضوع 30 خرداد و سرنگونی پهپاد فوق پیشرفته شان به این نتیجه رسیده اند که جمهوری اسلامی ایران به توان بسیار بالایی دست یافته است.
به دشمنان هم می‌گوییم که باید نگاهشان نسبت به جمهوری اسلامی ایران متفاوت باشد. ایران کشوری مقتدر در منطقه و فرامنطقه است و بدانند که اگر فکر خطایی در تجاوز و تهدید به کشورمان داشته باشند، ما قطعا ایستاده‌ایم و محکم پاسخ‌شان را خواهیم داد و بدانید که امنیت ملی برای ما خط قرمز است.
