جمشید پژویان که بود و چه کرد؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد؛ درست مانند فریبرز رییس دانا، اقتصاددان مشهور ایرانی که در ماه ابتدایی سال بر اثر ابتلای به این بیماری جان خود را از دست داد. گرچه این دو تن از این نظر به یکدیگر شباهت دارند اما در عرصه علمی و جامعه دانشگاهی راه‌شان جدا بود. رییس دانا، ‌در شب 29 آذر ماه 1389، ‌زمان اجرای هدفمندی یارانه‌ها، در گفت‌وگویی تلویزیونی به این برنامه تاخت و آن را زمینه‌ساز ساختاری شدن فقر و گداپروری مردم خواند. درست در جایی که از پژویان به عنوان «طراح برنامه بزرگ جراحی اقتصادی کشور موسوم به هدفمندی یارانه‌ها» ‌نام می‌برند. او در ابتدای اجرای سیاست‌های هدفمندی یارانه‌ها، این موضوع را در محافل خصوصی رد نمی‌کرد که «طراحی شیوه پرداخت نقدی یارانه» را به دولت توصیه کرده ‌اما با گذشت چند سال از اجرای این برنامه، به کلی «ارایه مشاوره» به تیم اقتصادی دولت احمدی‌نژاد را انکار کرد و خود را کنار کشید و کار را به دست دو شاگرد قدیمی خود یعنی شمس‌الدین حسینی و محمدرضا فرزین سپرد. شمس‌الدین حسینی در آن زمان وزیر امور اقتصادی و دارایی شده بود و فرزین مسوولیت ستاد هدفمندی یارانه‌ها را به عهده داشت. 

پژویان خود را دانش‌آموخته «اقتصاد عمومی» می‌خواند. او دکترای خود را در این رشته از دانشگاه ایالتی یوتا در امریکا گرفته بود و به گفته خود، در تمام دولت‌های پس از انقلاب به عنوان یک «مشاوره‌دهنده غیرمستقیم» حضور داشته و این موضوع را همواره رد می‌کرد که به دولت‌های مختلف برای اجرای سیاست‌های اقتصادی خود به‌طور مستقیم «مشاوره» می‌داد. او حتی این شائبه را که نظرات خود را از طریق شمس‌الدین حسینی و محمدرضا فرزین به رییس‌جمهور وقت انتقال می‌داد؛ رد کرده بود. با این همه، پژویان نیز مانند فریبرز رییس دانا، زبانی تند و تیز داشت و به صراحت نظرات خود را در حوزه اقتصادی و عملکرد دولت احمدی‌نژاد و همین اواخر دولت روحانی ابراز می‌کرد. او احمدی‌نژاد را از نظر گرایش‌های اقتصادی، یک نئولیبرالیست می‌دانست و البته از عملکرد وی در حوزه توزیع یارانه نقدی دفاع می‌کرد. در دولت احمدی‌نژاد، توانست شورای رقابت را ایجاد کند و حتی ساختمان و زیرساخت بروکراتیک هم برای آن ایجاد کرد. اما زیاد در پست ریاست شورای رقابت دوام نیاورد. پس از استعفای خود از این شورا، در جایی گفته بود که از شورای رقابت بیرون آمده چون «برای این شورای رقابت خاکریز به خاکریز و سنگر به سنگر با 6، 7 وزیر جنگیدم تا اختیاراتی را از آنها بگیرم که این اختیارات همه حیاط خلوت‌شان بود.» طرفدارانش از وی دفاع می‌کردند که جسارت اصلاح نظام سالخورده یارانه‌ای در ایران را به دولت وقت تزریق کرده است. منتقدان وی، او را یک اقتصاددان لیبرال نزدیک به نگاه پوپولیستی می‌خواندند که او را متهم می‌کنند پاداش خود برای دفاع از عملکرد دولت احمدی‌نژاد را با ریاست شورای رقابت و دریافت پروژه‌های پول‌ساز دریافت کرد. هرچند او همواره این موارد را رد می‌کرد و حتی در مصاحبه‌ای گفته بود که «من مالک یک آجر هم در این مملکت نیستم.»