محاسبه شاخص آلاینده‌های هوا چه تغییراتی کرده است؟

به گزارش ایسنا، فرشید باباخانی ادامه داد: در اواسط سال 1398 سازمان حفاظت محیط‌ زیست، روش جدید محاسبه و اعلام وضعیت شاخص کیفیت هوا را ابلاغ کرد. این روش جدید با استناد بر آخرین روش اعلام وضعیت کیفی هوا توسط سازمان حفاظت محیط‌ زیست آمریکا در سال 2018 و مطالعات اپیدمیولوژیک تأثیر آلاینده‌ها بر سلامت انسان تعیین شده است.

وی با اشاره به اینکه پس ‌از این تغییر شرکت کنترل کیفیت هوا زیرساخت‌های لازم برای اعمال تغییرات را فراهم کرد، گفت: از این‌رو اعلام وضعیت شاخص کیفیت هوا بر اساس روش جدید به ابتدای سال 1399 موکول و از ابتدای امسال محاسبات شاخص بر اساس تغییرات جدید اعلام شد.

باباخانی با بیان اینکه اساس استفاده از شاخص کیفیت هوا (AQI) است، توضیح داد: از آنجایی که آلاینده‌ها انواع و فرم‌های متفاوت و واحدهای مختلف اندازه‌گیری دارند، اعلام کیفیت هوا بر اساس غلظت آلاینده‌ها برای عموم مردم قابل درک نیست. برای مثال اگر اعلام شود که میانگین غلظت روزانه آلاینده PM 2.5 در شهر تهران برابر با 38 میکروگرم بر مترمکعب و بیشینه غلظت ساعتی آلاینده NO2 برابر با 90 پی‌پی‌بی است، به‌غیر از کارشناسان و متخصصان حوزه آلودگی هوا سایر افراد جامعه دیدی از اینکه آیا این غلظت فراتر از حد استاندارد هست یا خیر ندارند.

معاون فنی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران ادامه داد: از این‌رو غلظت شش آلاینده اصلی بر اساس تاثیرگذاری بر سلامت انسان و میزان ماندگاری در جو به عدد شاخص تبدیل می‌شود. این شاخص بدون واحد است و کیفیت هوا را در شش گروه شرایط پاک(50-0)، شرایط قابل‌قبول یا سالم (100-51)، شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس (150-101)، شرایط ناسالم (200-151)، شرایط بسیار ناسالم (300-201) و شرایط خطرناک (500-301) تقسیم‌بندی می‌کند.

وی با بیان اینکه بر اساس اعمال تغییرات جدید اندازه‌گیری شاخص برخی آلاینده‌ها سخت‌گیرانه‌تر شده است، اظهارکرد: این امر در برخی موارد منجر به انتقال از یک وضعیت کیفی هوا به وضعیت دیگر برای مثال پاک به قابل‌ قبول یا قابل‌ قبول به ناسالم برای گروه‌های حساس می‌شود. در نتیجه افزایش تعداد روزهای فراتر از حد سلامت برای برخی آلاینده‌ها قابل پیش‌بینی است.

باباخانی در ادامه درباره مهمترین تغییرات صورت گرفته در روش محاسبه شاخص و جدول‌های مربوط به نقاط شکست (روش قدیمی و جدید) تصریح کرد: در آلاینده PM2.5 حد شکست محدوده پاک به قابل‌ قبول و حد شکست ناسالم برای گروه حساس به ناسالم سختگیرانه‌تر شده است بنابراین می‌توانیم انتظار داشته باشیم که روزهای پاک از منظر وجود این آلاینده در هوا کاهش پیدا کند.

معاون فنی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در ادامه گفت: در اندازه‌گیری غلظت آلاینده PM2.5 حد شکست شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس به ناسالم نیز سختگیرانه‌تر شده  و از 65.5 به 55.5 رسیده است بنابراین غلظت‌های بالای این آلاینده می‌تواند منجر به ورود شاخص به محدوده ناسالم به‌جای ناسالم برای گروه حساس شود. با وجود تغییرات اعمال‌شده، حد سلامت (یعنی نقطه شکست شرایط سالم به ناسالم برای گروه‌های حساس) تغییر نکرده است.

وی همچنین درباره تغییرات اعمال شده در اندازه‌گیری آلایندهSO2 (گوگرد دی‌اکسید) با اشاره به اینکه بیشترین تغییر ایجادشده در روش جدید محاسبه شاخص، مربوط به این آلاینده است، توضیح داد: نقطه شکست شرایط قابل‌قبول به شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس و محدوده‌های بعدی در اندازه‌گیری این آلاینده سختگیرانه‌تر شده است و از روش محاسبه شاخص بر اساس غلظت یک‌ساعته به‌جای میانگین 24 ساعته استفاده می‌شود.

به گفته باباخانی بر اساس استاندارد گذشته افزایش ناگهانی غلظت آلاینده SO2 در برخی ساعات شبانه‌ روز تأثیر محسوسی بر میانگین غلظت روزانه نداشت اما در روش جدید به دلیل محاسبه شاخص بر اساس بیشینه غلظت ساعتی در هر روز و سخت‌گیرانه‌تر شدن حدود شکست، افزایش ناگهانی غلظت می‌تواند عدد شاخص را با افزایش قابل‌ توجهی روبرو کند.

معاون فنی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران افزود: با توجه به اینکه در اکثر روزهای سال از نظر این آلاینده در شرایط پاک هستیم، روش جدید بیشتر ممکن است باعث افزایش روزهای قابل‌قبول به‌جای پاک شود و تأثیر چندانی در بروز شرایط فراتر از حد مجاز نخواهد داشت. در روش جدید تنها در زمان ورود به شاخص ناسالم شاخص این آلاینده بر اساس غلظت میانگین 24 ساعته محاسبه می‌شود.

بر اساس گزارش روابط عمومی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، باباخانی درباره تغییرات اندازه‌گیری در آلاینده ازن نیز گفت: در این آلاینده نقاط شکست تمامی محدوده‌ها برای محاسبه ازن 8 ساعته سختگیرانه‌تر شده است. محاسبه شاخص آلاینده ازن به دو روش بیشینه غلظت یک‌ساعته و بیشینه غلظت 8 ساعته در روز انجام می‌شود که در روش جدید حدود شکست روش محاسبه ازن 8 ساعته کمی سختگیرانه‌تر شده است و با توجه به اینکه تا ورود به شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس تنها روش ماکزیمم 8 ساعته مورداستفاده قرار می‌گیرد، اعمال دستورالعمل جدید می‌تواند باعث افزایش نسبی روزهای نامطلوب به لحاظ این آلاینده در ماه‌های گرم سال شود.