پیشنهاد افزایش تعرفه «پیک بحرانی» برای مصرف‌کنندگان بزرگ به دست معاون اول رئیس‌جمهور رسید. وزیر نیرو در نامه‌ای به اسحاق جهانگیری افزایش تعرفه برق مشترکان با دیماند 30 کیلووات و بیشتر در ساعات اوج بار بحرانی شبکه برق که در برنامه‌های تشویقی مشارکت نمی‌کنند را درخواست کرد. این گروه از مصرف‌کنندگان که از نظر تعداد کمتر از یک درصد هستند اما سهم زیادی از مصرف برق در پیک را به خود اختصاص می‌دهند، بر این اساس مشمول اجرای تعرفه ساعات اوج بحرانی حداکثر برای 5 درصد از ساعات سال (400 تا 500 ساعت) طی ماه‌های تابستان خواهند شد. به گفته متولیان وزارت نیرو افزایش تعرفه برق برای این گروه که عمدتا در بخش صنایع جانمایی شده‌اند، حدود سه برابر قیمت فعلی برق خواهد بود. پیش‌بینی می‌شود با اجرای این طرح بالغ بر 1200 مگاوات از میزان مصرف ساعات اوج بحرانی مصرف کشور کاسته شود و از افزون بر 10 هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری جدید که در شرایط حاضر تامین آن بسیار مشکل است، جلوگیری به عمل آید.
مصرف برق در ایران این روزها آنچنان شتابان و پرافت و خیز پیش می‌رود که تعبیر «حرکت سینوسی» به خوبی روی آن می‌نشیند. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد روند مصرف برق پس از کاهش نسبی دو روزه (یکشنبه و دوشنبه همین هفته) دوباره وارد کانال 55 هزار مگاواتی شده است. ساعت 15:22 روز سه‌شنبه، مصرف برق کشور به 55 هزار و 141 مگاوات رسید که این رقم در مقایسه با میزان مصرف روز قبل از آن 700 مگاوات افزایش و در مقایسه با زمان مشابه سال گذشته 916 مگاوات کاهش داشته است. طبق ارزیابی‌ها میزان مصرف برق در زمان مشابه سال گذشته 56 هزار و 57 مگاوات بوده است.
حال با گذشت چند روز از تابستان و به‌خصوص ثبت رکورد مصرف بیش از 56 هزار مگاوات در دو روز متوالی (26 و 27 خردادماه) در بهار سال جاری، این نگرانی برای سیاست‌گذاران نیروی کشور پیش آمده که در صورت ادامه روند افسارگسیخته مصرف در کشور، تامین پایدار برق به چه سمت‌وسویی حرکت خواهد کرد. در همین راستا چند روز پیش سکاندار وزارت نیرو در گفت‌وگو با «ایسنا»، درخصوص احتمال بروز خاموشی‌ها در تابستان توضیحاتی ارائه کرد. به اعتقاد رضا اردکانیان وقوع خاموشی‌ها در کشور ارتباط مستقیمی با مصرف برق دارد؛ تا جایی که اگر مصرف متعادل باشد گرفتار خاموشی نخواهیم شد. وزیر نیرو معتقد است به همان میزان که احتمال عدم رعایت مصرف صحیح وجود داشته باشد، به همان میزان احتمال وقوع خاموشی نیز وجود خواهد داشت. به باور سیاست‌گذار نیروی کشور مردم و صنایع بزرگ اگر همکاری لازم را داشته باشند، می‌توان این تابستان گرم را بدون خاموشی پشت‌سر گذاشت. این در حالی است که چند روز پیش از این مصاحبه، سخنگوی صنعت برق کشور درباره افزایش مصرف برق در کشور هشدار داد و اعلام کرد حدود 390 مگاوات با شکستن رکورد مصرف برق در ایران فاصله هست. این صورت وضعیت باز هم موضوع «مدیریت مصرف» را بر سر زبان سیاست‌گذاران وزارت نیرو انداخته است.
31 خردادماه وزیر نیرو در نامه‌ای به اسحاق جهانگیری درخواست افزایش تعرفه ساعات اوج بار بحرانی را با او در میان گذاشته است. در این نامه که روز گذشته از سوی «پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر هیات دولت» منتشر شد، پیشنهاد افزایش تعرفه برق مشترکان با دیماند 30 کیلووات و بیشتر در ساعات اوج بار بحرانی شبکه برق که در برنامه‌های تشویقی پاسخگویی با این وزارتخانه مشارکت نمی‌کنند، برای بررسی و تصویب به هیات وزیران ارائه شده است. د
در گفت‌وگو با سخنگوی صنعت برق کشور به بررسی جزئیات پیشنهادات وزارت نیرو در زمینه افزایش تعرفه پیک بحرانی پرداخته شده است.
سازوکار افزایش تعرفه برق
مصطفی رجبی‌مشهدی در پاسخ به این پرسش که اوج بار بحرانی به چه معناست گفت: با توجه به اینکه مصرف بار وسایل سرمایشی نظیر کولرها در فصل‌های گرم سال (عمدتا تیر و مردادماه) به عدد 22 هزار مگاوات می‌رسد، امکان تامین این میزان برق برای کشور هزینه‌های بسیاری خواهد داشت؛ به این معنا که برای پاسخگویی 5 تا 10 درصد افزایش مصرف برق در ساعات اوج بار به سرمایه‌گذاری 5 درصدی در بخش نیروگاه‌ها نیاز است. سخنگوی صنعت برق کشور با اشاره به اینکه یکی از راهکارهایی که برای مدیریت مصرف در دنیا سابقه و بازخورد خوبی کسب کرده است، اظهار کرد: تجربه برخی از کشورها نشان می‌دهد 45 درصد مصرف برق با اعمال تعرفه پیک بحرانی کاهش یافته است. به اعتقاد رجبی‌مشهدی این رویکرد منجر به اصلاح ضریب بار مصرف و همچنین کاهش سرمایه‌گذاری‌هایی که برای مدت محدود انجام می‌شوند را در پی خواهد داشت.
سخنگوی صنعت برق در ادامه افزود: در حال حاضر طرحی از سوی وزارت نیرو به هیات دولت پیشنهاد شده است که براساس جزئیات آن برای 5 درصد از ایام سال (450 تا 500 ساعت) آن دسته از مشترکان صنعتی که در طرح‌های تشویقی وزارت نیرو مشارکت نمی‌کنند یا اگر هم شرکت و تفاهم‌نامه امضا می‌کنند اما همکاری لازم را ندارند، با هدف کاهش مصرف 10 تا 20 درصدی برق در ساعات تعیین شده، مشمول تعرفه پیک بحرانی شوند. به گفته رجبی‌مشهدی تعرفه پیک بحرانی جزئیات بسیاری دارد، اما در حدود قیمت تمام‌شده برق خواهد بود. او ادامه داد: درست است که تعرفه پیک بحرانی گران‌تر از بقیه ساعات است، اما برای وزارت نیرو روی تعداد ساعات محدودی که افزایش قیمت را پیشنهاد داده، بیشتر جنبه بازدارندگی‌اش مهم بوده است؛ اینکه صنایع در این ساعت‌ها می‌توانند تولیدشان را کاهش دهند و به همان نسبت مصرف برق‌شان را هم کمتر کنند. همچنین می‌توانند در بقیه ساعات سال سطح تولید خود را افزایش دهند. به گفته سخنگوی صنعت برق کشور، البته وزارت نیرو مقرراتی وضع کرده که براساس آنها صنایع حتی می‌توانند بیش از دیماند خریداری شده‌شان در سایر ساعت برق مصرف کنند. ضمن اینکه می‌توانند از مزایای طرح‌های تشویقی وزارت نیرو استفاده کنند. رجبی‌مشهدی افزود: طرح‌های تشویقی وزارت نیرو برای صنایع این گونه است که اگر 10 تا 15 درصد مصرف‌شان را کاهش دهند، به همان نسبت تعرفه‌ها‌یشان با حدود 50 درصد محاسبه می‌شود که امتیاز بزرگی است. به گفته او سال گذشته حدود 350 میلیارد تومان بابت این طرح‌های تشویقی به صنایع کمک شده است، اما از آنجا که تعداد محدودی از صنایع در این طرح‌های تشویقی شرکت کردند، تصمیم گرفته شد که وزارت نیرو به معاون اول رئیس‌جمهور پیشنهاد افزایش تعرفه پیک بحرانی را ارائه کند. به اعتقاد سخنگوی صنعت برق، این موضوع هم سود ملی خواهد داشت و هم در بحث تامین برق مستقیم و پایدار برای همه مشترکین کشور به ویژه صنعت مزایایی دارد.
حال این سوال مطرح می‌شود که افزایش تعرفه برای صنایع بزرگ و مصرف‌کنندگان بزرگ کشور در بخش برق چقدر خواهد بود؟ رجبی‌مشهدی این‌گونه پاسخ می‌دهد: در این پیشنهاد به‌طور قطع و یقین افزایش قیمت برق را مشخص نکرده‌ایم، تنها برای مشترکان با دیماند بالای بیش از 30 کیلووات در ساعاتی محدود، حدود سه برابر قیمت فعلی برق، افزایش را در نظر گرفته‌ایم. او ادامه داد: برای مشترکان پرمصرف در بخش خانگی هم حدود 16 درصد افزایش قیمت خواهیم داشت.
جزئیات نامه وزیر به معاون اول
در متن نامه رضا اردکانیان که خطاب به معاون اول رئیس‌جمهوری نوشته شده آمده است: به منظور حفظ پایداری و تامین برق در ساعات اوج بار تابستان، در حال حاضر مشترکین برق که نسبت به کاهش و جابه‌جایی مصرف خود از ساعات اوج بار اقدام می‌کنند، مورد تشویق قرار می‌گیرند. در همین راستا در تابستان 1398، بیش از 120 هزار تفاهم‌نامه همکاری با مشترکین صنعتی و کشاورزی مبادله و با همکاری این تعداد از مشترکین 3800 مگاوات از بار ساعات اوج بار تابستان کاسته شد که منافع اقتصادی و سیاسی زیادی برای کشور به دنبال داشت.
به منظور قدردانی از این همکاری 350 میلیارد تومان پاداش به این تعداد از مشترکین پرداخت شد، اما تعدادی از مشترکین به دلایل مختلف با طرح‌های تشویقی وزارت نیرو همکاری نکرده و موجب ایجاد اختلال در تامین برق سایر مشترکین و ایجاد هزینه اضافی برای کشور می‌شوند. بنابراین پیشنهاد می‌شود این گروه از مشترکین که از نظر تعداد کمتر از یک درصد مشترکین بوده و سهم زیادی از مصرف برق در ساعات اوج مصرف را به خود اختصاص می‌دهند، مشمول اجرای تعرفه ساعات اوج بحرانی حداکثر برای 5 درصد از ساعات سال در طی ماه‌های تابستان شوند.
لازم به ذکر است، تعرفه ساعات اوج بار بحرانی به‌عنوان یک راهکار موثر برای تشویق مشترکین به جابه‌جایی مصرف برق از ساعات اوج مصرف در اکثر کشورهای پیشرفته دنیا به کار گرفته می‌شود. پیش‌بینی می‌شود با اجرای این طرح بالغ بر 1200 مگاوات از میزان مصرف ساعات اوج بحرانی مصرف کشور کاسته شود و از افزون بر 10 هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری جدید که در شرایط حاضر تامین آن بسیار مشکل است، جلوگیری به عمل آید. بنابراین دستور فرمایید پیشنهاد زیر جهت بررسی و تصویب در هیات وزیران مطرح شود: «تعرفه برق مشترکان با دیماند 30 کیلوولت و بیشتر که در برنامه‌های تشویقی پاسخگویی بار وزارت نیرو مشارکت نمی‌کنند یا به‌رغم انعقاد تفاهم‌نامه همکاری به تعهد خود عمل نمی‌کنند در ساعات اوج بار بحرانی شبکه برق (5 درصد از ساعات سال) با متوسط نرخ خرید تضمینی از نیروگاه‌های تجدیدپذیر محاسبه و دریافت شود.» ساعات اوج بحرانی و متوسط نرخ خرید تضمینی از نیروگاه‌های تجدیدپذیر هر سال، توسط وزارت نیرو تعیین و اطلاع‌رسانی می‌شود.
