شبکه‌های اجتماعی چگونه زندگی ما را تغییر داده‌اند؟

امروز مصادف با روز جهانی شبکه‌های اجتماعی است و به همین مناسبت تصمیم به مرور تغییراتی گرفته‌ایم که این پلتفرم‌ها طی سال‌های اخیر در زندگی‌مان ایجاد کرده‌اند.

تغییراتی که زندگی ما طی یک دهه اخیر به خود دیده باورنکردنی است. تصور دنیایی که در آن هر لحظه می‌توان تصاویر و ویدیوهای زنده میلیون‌ها نفر دیگر را در آن سوی دنیا مشاهده و به شکل زنده با آنها ارتباط برقرار کرد، تا اوایل دهه قبل ناممکن به نظر می‌رسید اما شبکه‌های اجتماعی آنرا ممکن کرده‌‌ و بسیاری از جوانب زندگی ما از نحوه ارتباط با دیگران گرفته تا نگاهمان به دنیای پیرامون را تغییر داده‌اند.

این شبکه‌ها آنقدر برایمان اهمیت پیدا کرده‌اند که 30 ژوئن یا 10 تیر به افتخار آنها نامگذاری شده است. به همین مناسبت نگاهی به تغییراتی داشته‌ایم که این پلتفرم‌ها را در زندگی ما برجای گذاشته‌اند.

1. منابع خبری

از زمانی که روزنامه‌هایی مثل همشهری با تیراژ روزانه بیش از 400 هزار نسخه منتشر می‌شدند مدت‌ها سپری شده. همین مساله درباره رادیو و تلویزیون هم صدق می‌کند و حالا کمتر کسی برای اطلاع از خبرهای روز منتظر اخبار ساعت 14 می‌ماند. حالا دیگر کافی است سری به اولین شبکه اجتماعی بزنید تا سیلی از خبرهای دسته اول به سراغتان بیاید.

بسیاری از این خبرها هم مستقیما از منبع خبری مثل بلاگرها به دستتان می‌رسد. «Mark Cuban»، از بلاگرهای فناوری شناخته شده همین اواخر گفته برای نخستین بار تعداد ورودهای سایتش از طریق توییتر و فیسبوک از گوگل هم بیشتر شده است. یکی از مزایای دنبال کردن خبرها بدین طریق برقراری آسان ارتباط با منبع خبر است.

2. راه اندازی کسب و کار

شروع و راه اندازی کسب و کار به لطف اینستاگرام، لینکدین، گروه‌ّهای فیسبوکی و حتی توییتر از همیشه ساده‌تر شده است. کافی است در این شبکه‌ها به جستجو بپردازید تا در حداقل زمان زنجیره تامین، شرکا و کارکنان مناسب را پیدا کنید.

این شبکه‌ها هزینه تبلیغات را هم به حداقل رسانده‌اند. آنطور که نیویورک تایمز می‌گوید توییتر به ابزاری کارآمد برای بازاریابی فروشگاه‌های کوچک در آمریکا بدل شده است. از طرف دیگر در گذشته شرکا و مشتریان احتمالی به افراد در مجارت شما محدود می‌شد اما حالا زنان هنرمند بلوچستان محصولاتشان را مستقیما به مشتریان تبریزی می‌فروشند و زعفران مشهد هم بدون واسطه در کردستان به دست مشتری می‌رسد.

3. برقراری ارتباط با دیگران

هرچند هنوز هم بسیاری برای دیدن هم به کافه و پارک می‌روند اما پیدا کردن افرادی که علایقشان با ما مشترک باشد در شبکه‌های اجتماعی بسیار ساده‌تر است. حتی اگر علایق خاصی مثل اشعار تبتی قرن دوازدهم داشته باشید، در اینستا، فیسبوک یا توییتر می‌توانید کس دیگری را با همین علایق پیدا کنید.

بسیاری از روابطی که در همین شبکه‌ها شروع شده رفته رفته به دنیای واقعی و حتی ازدواج هم کشیده می‌شود. مطالعات نشان داده که طی یکسال گذشته زمانی که پای این شبکه‌ها گذاشته‌ایم سه برابر شده و 41 درصد افراد از توییتر برای ارتباط با دوستانشان استفاده می‌کنند. به عبارت ساده‌‌تر شبکه‌های اجتماعی به ابزاری برای ارتباط گرفتن با دوستان سابق و پیدا کردن دوستان جدید تبدیل شده است.

4. آنچه از خودمان به دیگران می‌گوییم

یکی از پارادایم‌های قدیمی در ارتباطات این است که افراد تنها بخش کوچکی از ترس‌ها و تردیدهایشان را لو می‌دهند و سعی می‌کنند تصویری کامل و با اعتماد به نقش از خودشان ارائه دهند. این پارادایم اما کمک کم رنگ باخته و بخشی از آن ناشی از شبکه‌های اجتماعی است.

کافی است سری به اینستاگرام و به ویژه توییتر بزنید تا ببینید افراد هیچ واهمه‌ای از نمایش افکار و باورهایشان ندارند. نه تنها مردم نظرشان را نسبت به رویدادهای روز بیان می‌کنند بلکه سلبریتی‌ها از زندگی واقعی، تصمیمات سخت و در مجموع پشت پرده ساختگی برایمان می‌گویند.

5. اثرگذاری ما

از آن زمانی که تریبون تنها در اختیار مجری‌های سرشناس بود یا میلیون‌ها نفر فقط تعداد معدودی روزنامه می‌خوانند مدت‌ها گذشته و حالا قدرت اثرگذاری اجتماعی از هر زمان دیگری پراکنده‌تر شده است. حالا دیگر رسانه‌هایی که زمانی جریان‌ساز بودند، حداکثر می‌توانند با جریان حرکت کرده یا زیر فشار آن در هم بشکنند.

تعداد فالوورهای افرادی که هرگز پایشان به تلویزیون باز نشده گاهی به میلیون‌ها نفر می‌رسد، در یوتیوب بسیاری از ویدیوها میلیون‌ها بار دیده می‌شوند و رفته رفته این سایت‌ّها عرصه را بر شبکه‌های تلویزیونی تنگ کرده‌اند.

این تنها بخشی از ماجراست و گاهی مطالب افراد عادی با تعداد اندکی فالوور هم به اصطلاح وایرال می‌شود و بسیاری آنرا می‌بینند. همین مساله باعث شده ما این حس را پیدا کنیم که دیگر تماشاگر صرف نیستیم و می‌توانیم صدایمان را به گوش همه برسانیم.

نتیجه گیری

فرهنگ‌‌ها در هر عصری دستخوش تحولات خاصی می‌شوند و در سال‌های اخیر فرهنگ ما تحت تاثیر شبکه‌های اجتماعی بوده است. قرار نیست یک شبه رسانه‌های سنتی ناپدید شوند یا ارتباط فیزیکی منسوخ شود اما شبکه‌های اجتماعی به شکل قابل توجهی نحوه تعامل ما با افراد و جهان اطراف را دگرگون کرده‌اند. نحوه استفاده از این ابزار بر عهده خودمان است؛ می‌توان از آن به شکلی نابهنجار استفاده کرد یا با ایجاد ارتباطات موثر و کارآمد، زندگی را بهبود می‌بخشند.