سید محمد مرندی در گفتگو با خبرنگار فردا درباره عملکرد محمدجواد ظریف زمان مذاکرات برجام گفت: در مقدمه صحبت یادآوری کنم که خیلی از این تحریم های کنونی تقصیر طیفی از اصلاح طلبان است، بعد از انتخابات 88 وقتی بخشی از اصلاح طلبان به رأی ملت تمکین نکردند، با راه اندازی تنش های سیاسی و اجتماعی ایران را در شرایط دشوار داخلی قرار دادند، روسیه و چین نسبت به آینده ایران تردید پیدا کردند، غربی ها جسور شدند، در نتیجه تحریم ها شروع شد.
وی با اشاره به مواضع رادیکال های دو جناح سیاسی در قبال برجام افزود: از همان روز اول برجام را نه توافق قرن می دانستم و نه خیانت و قرارداد ترکمچای. نگاه های افراطی به این موضوع من را به یاد اختلافات میان هواداران پرسپولیس و استقلال می اندازد که یک رنگ مواضع افراد را نسبت به یک موضوع مشخص تعیین می کند.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی بیان کرد: برجام ویژگی های مثبت و منفی دارد. البته دولت قبلی هم چند سال فرصت داشت اما به توافقی دست نیافت. در کل اکثریت ضعف های برجام را متوجه طیف هایی از اصلاح طلبان و شخص رئیس جمهور می دانم. چون زمان مذاکرات اصلاح طلبان متأثر از رسانه های خارجی در رسانه های شان به دولت برای توافق زودهنگام با 1+5 فشار می آوردند. به تبع این مسئله به دستگاه های مختلف حاکمیتی از جمله مذاکره کنندگان فشار می آورد.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی یادآور شد: رئیس جمهور نیز زمان مذاکرات اعلام می کرد که اولویت اول من توافق است و خزانه ها خالی است. وقتی رئیس جمهور و برخی بزرگان اصلاح طلب از موضع ضعف عجله خودشان را برای توافق نشان می دادند، طرف مقابل از موضع بالاتری پشت میز مذاکره قرار می گرفت بنابراین آن روزها آقای ظریف با وضعیت دشواری مواجه بود.
وی افزود: یکی از مذاکره کننده به شخص من گفت «طرف مقابل در همان روز نخست مذاکرات به ما اعلام کرد شما که اینقدر شرایط تان سخت است برای چه برنامه هسته ای می خواهید؟». در واقع معتقدم عوامل حاشیه ساز داخلی به موقعیت آقای ظریف زمان مذاکرات آسیب زد و مقصر این مسئله هم بخشی از اصلاح طلبان و شخص رئیس جمهور بودند.
مرندی با بیان اینکه از اول قابل پیش بینی بود که توافق برجام به نتیجه مورد انتظار برخی دوستان نمی رسد، بیان کرد: می دانستیم که اوباما تعهدات آمریکا در قبال برجام را اجرا نخواهد کرد، همان زمان آمریکا قوانین جدیدی را در نقض برجام تصویب کرد و معلوم بود رئیس جمهور بعدی چه کلینتون باشد و چه ترامپ شرایط بدتر می شود. به همین خاطر هم نقل و انتقال پولی بین بانک های ایران و سایر کشور به حالت عادی گذشته برنگشت. بعد از روی کار آمدن ترامپ نیز می دانستیم که اوضاع برای اجرای برجام بدتر می شود. با این وجود معتقدم اصل برجام در آن شرایط خاص دارای منافع برای ایران هم بوده است.
وی ادامه داد: تبلیغات رسانه های غربی و همسوی برخی در داخل کشور با آنها باعث شد نزد قشری از جامعه به ویژه جوان این شائبه به وجود بیاید که مشکل ایران است چون حاضر به حل مشکلات نیست. برجام این شائبه اشتباه را کاملا از بین برد. امروز به جز عده ای معدود افراد کینه ای، هیچ کس دیگر نمی گوید ایران تلاش خود را برای حل موضوع هسته ای انجام نداد چون ایران امتیازات بسیار بزرگ و بعضا دردناکی در حوزه هسته ای به طرف مقابل داد و البته یکسری امتیازات قابل توجهی را هم از طرف مقابل گرفت.
مرندی درباره عملکرد ظریف در توسعه تجارت و تسهیل مبادلات اقتصادی ایران با کشورهای دیگر بعد خروج آمریکا از برجام گفت: این مسئله چندوجهی است چون باید عملکرد سایر وزارتخانه ها و بانک مرکزی را نیز مورد سنجش قرار داد و بعد به یک جمع بندی رسید. در واقع باید بررسی کرد که کوتاهی وزارت خارجه عامل این وضعیت بود یا وزارتخانه های دیگر به وظیفه خود عمل نکردند یا هر دو حالت صادق است. جواب این موضوع را باید کارشناسان اقتصادی به دور از مسائل حزبی و جناحی بدهند.
وی افزود: البته باید دو موضوع را در نظر گرفت. در سال های اخیر افکارعمومی جهان نسبت به آمریکا بدبین شده، این بدبینی تا حدود زیادی محصول رفتارهای ترامپ است. در واقع او حقایقی که تا پیش از روی کارآمدنش سایر روسای جمهوری آمریکا پنهان می کردند، در معرض دید عموم جهانیان قرار داد. حالا چون دکتر ظریف این توانمندی را دارد که چگونه با مخاطبان رسانه های خارجی ارتباط برقرار کند به عنوان یک دیپلمات در حوزه جنگ نرم موفق بوده است اما آیا او توانست از دل بدنامی آمریکا در جهان مزایای اقتصادی را برای ایران در بیاورد؟ پاسخ روشن است، خیر او نتوانست این کار را انجام دهد ولی همان طور که عرض کردم این الزاما باعث نمی شود که همه تقصیرها متوجه آقای ظریف شود چون باید بررسی کرد که مجموعه دولت چه اقداماتی را انجام داده است. البته منصفانه نیست که بگوییم دولت هیچ دستاوردی در این حوزه نداشته است، قطعا دستاوردی داشته اما نه در حد توقع ما.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی درباره دروغگو خواندن ظریف توسط برخی نمایندگان مجلس، یادآور شد: گرچه به شخص مثبت نمی دانم که داخل پارلمان ایران دادوبیداد باشد اما این اتفاق یک ویژگی مثبتی دارد و آن اینکه نشان می دهد در ایران بحث و جدل و اختلاف زنده است و این بخشی از مردم سالاری است. در پارلمان انگلیس هم دادوبیداد زیاد می شود انگلیسی ها هم به این مسئله با افتخار نگاه می کنند و آن را بخشی از دموکراسی می دانند بنابراین نباید تحت تأثیر رفتارهای دوگانه رسانه های غربی بگوییم «پارلمان ما چقدر بی فرهنگ است» در حالیکه آنها برای خودشان چیزی دیگری می گویند. خیر این بخشی از مردم سالاری و نشانه وجود تضارب افکار در ایران است ولی به نظر من نمایندگان و کلا مسئولان بایستی در چارچوب اخلاق اسلامی و ایرانی از ادبیات فاخری استفاده کنند.
مرندی تأکید کرد: از نظر من دکتر ظریف اشتباه کرد زمان مذاکرات جلوی دوربین یا در یک کنفرانس درباره مسئله انتخابات حرف زد و گفت «اگر توافق نشود رئیس جمهور بعدی ایران بیاید شرایط مذاکره سخت تر می شود». اگر آقای دکتر ظریف این حرف را با هدف امتیازگیری از طرف مقابل با تحکم بیان می کرد، در واقع این همان شیوه چماق و هویج می تواند باشد که غربی ها خیلی از آن استفاده می کنند. اما حتما باید چنین حرفی با تحکم و تهدید در پشت میز مذاکره بیان می شد نه در فضای عمومی و جلوی دوربین ها.