یافته‌های تازه از محبوبیت‌سنجی سیما

از سویی وضعیت اقتصادی در کشور در سال‌های اخیر نابسامان بوده و شرکت‌های بازرگانی که بخش مهمی از آگهی‌ها و در آمد صداوسیما را تامین می‌کردند با چالش جدی روبه‌رو شده‌اند. به‌نظر می‌رسد حجم آگهی‌های تلویزیون نسبت به سابق بسیار کمتر شده و در دوران کرونا صداوسیما با چالش مالی جدی‌تری مواجه بوده است. علاوه بر این اما رویکرد عجیب تلویزیون در تعطیلی برنامه‌های پرمخاطب و حذف ستاره‌ها در سال‌های اخیر همواره مورد انتقاد قرار گرفته و خیلی‌ها هشدار می‌دادند که آرام آرام با اتخاذ چنین شیوه‌ای نفوذ خود را در جامعه از دست خواهد داد. تلویزیون اکنون بر لبه پرتگاه ایستاده است. طیف وسیعی از برنامه‌سازان موفق از شبکه‌های سیما جدا شده‌اند؛ درصد محدودی مخاطب باقی مانده و یک حجم وسیع بدهی. تازه‌ترین نظرسنجی مرکز تحقیقات صداوسیما که دیروز منتشر شد، بسیار عجیب و غم‌انگیز است. براساس آمارهای رسمی این رسانه، پرمخاطب‌ترین برنامه تلویزیون در خردادماه عصر جدید 2 بوده و از بین کسانی که پرس‌وجو شده‌اند 3/ 52 درصد بیننده داشته، یعنی در واقع هیچ!

یکی دیگر از نکات عجیب نظرسنجی این است که سومین برنامه پربیننده تلویزیون تکرار برنامه خندوانه است. یعنی دیگر شبکه‌های عریض و طویل صداوسیما عملا هیچ برنامه موفقی تولید نکرده‌اند و آن‌قدر دستشان خالی بوده که مردم به تماشای برنامه‌های تکراری رامبد جوان رضایت داده‌اند. براساس این نظرسنجی، شبکه سه که روزگاری موفق‌ترین شبکه در تلویزیون بود و طیف وسیعی از مردم را با خود همراه می‌کرد، اکنون رقابت را به شبکه نسیم باخته و عنوان دومین شبکه پرمخاطب را به خود اختصاص داده است؛ آن هم با میانگین 3/ 29 مخاطب برای سه برنامه «عصر جدید2»، «سمت خدا» و «طبیب». میانگین مخاطب شبکه نسیم هم 5/ 32 درصدی بوده برای سه برنامه «دورهمی»، تکرار «خندوانه» و «کودک‌شو».

  یافته‌های جالب یک نظرسنجی

علاوه بر نظرسنجی صداوسیما اخیرا مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) نیز یک طرح نظرسنجی تلفنی در خردادماه برگزار کرده و میزان استفاده مردم از رسانه‌ها را مورد بررسی قرار داده و به نتایج جالبی رسیده است که ثابت می‌کند صداوسیما در وضعیت بدی روزگار می‌گذراند و به‌شدت نیاز به آسیب‌شناسی و ترمیم بدنه‌اش دارد.

در این نظرسنجی در پرسشی از مخاطبان پرسیده شده است «به نظر شما صداوسیما واقعیت جامعه را منعکس می‌کند؟» که 5/ 46درصد مخاطبان به این پرسش پاسخ منفی داده‌اند و در مقابل، 6/ 32 درصد معتقدند صداوسیما واقعیت‌های جامعه را منعکس می‌کند. از هر 10 ایرانی، 3 نفر معتقد است صداوسیما واقعیت جامعه را منعکس می‎کند و بقیه به چنین موضوعی اعتقاد ندارند و این نیز یکی از مهم‌ترین شکاف‌های صداوسیما با مردم را به تماشا می‌گذارد. باور به عدم انعکاس واقعیت‌های جامعه در برنامه‌های صداوسیما در میان مردان بیش از زنان، در بین جوانان بیشتر از دیگر گروه‌های سنی و در میان افراد دارای تحصیلات دانشگاهی بیشتر از سایر گروه‌های تحصیلی، رایج است.

  تحصیلکرده‌ها گریزان از صداوسیما

یافته‌ها نشان می‌دهد الگوهای متفاوتی در میان زنان و مردان و گروه‌های مختلف سنی و تحصیلی در زمینه استفاده از صداوسیما وجود دارد؛ به نحوی که زنان (52 درصد) بیش از مردان (7/ 40 درصد) طرفدار برنامه‌های صداوسیما هستند. میزان انتخاب صداوسیما در بین جوانان 18 تا 29 سال (6/ 26 درصد) به طرز جالب‌توجهی کمتر از گروه‌های سنی 30 تا 49 سال (3/ 46 درصد) و افراد بالاتر از 50 سال (6/ 69 درصد) است. همچنین یافته‌ها نشان می‌دهد هر چه افراد از تحصیلات بیشتری برخوردار باشند، کمتر از صداوسیما به‌عنوان رسانه اصلی استفاده می‌کنند؛ درحالی‌که 6/ 56 درصد گروه تحصیلی دیپلم و زیر دیپلم گفته‌اند در میان رسانه‌های مذکور بیشتر مخاطب صداوسیما هستند. این میزان در گروه تحصیلی کارشناسی ارشد و دکترا تا 7/ 26 درصد کاهش می‌یابد. براساس این نظرسنجی، در میان برنامه‌های مختلف صداوسیما 3/ 59 درصد از کل پاسخگویان اخبار، 1/ 55 درصد فیلم و سریال، 8/ 15 درصد برنامه‌های ورزشی، 6/ 14 درصد برنامه‌های مستند، 6/ 13 درصد برنامه‌های طنز و 11 درصد برنامه‌های کودک و نوجوان را بیشتر از سایر برنامه‌های این رسانه دنبال می‌کنند. تاکید می‌شود در این سوال پاسخگویان از میان گزینه‌های متعدد می‌توانستند سه گزینه انتخاب کنند. در ارتباط با مسائل و موضوعات ویژه جوانان، 1/ 52درصد پاسخگویان معتقدند مسائل مربوط به‌کار (اشتغال و بیکاری) از جمله مسائل و موضوعات ویژه جوانان هستند که باید به آنها بیشتر پرداخته شود. همچنین 5/ 19 درصد موضوع ازدواج و 14 درصد مسائل اقتصادی و مالی (تورم، گرانی و معیشت) را از جمله موضوعات و مسائل ویژه جوانان دانسته‌اند که باید بیشتر به آنها پرداخته شود.

در این نظرسنجی جامعه آماری، مردان و زنان بالای 18 سال و تعداد افراد نمونه 1582 نفر بوده است. 50 درصد از کل پاسخگویان را مردان و 50 درصد را زنان تشکیل داده‌اند. آنچه از یافته‌های ایسپا می‌توان تحلیل کرد این است که طیف وسیعی از جوانان جامعه ایرانی نسبت به عملکرد صداوسیما ناامید هستند و به برنامه‌هایش توجه ندارند و دایره مخاطبان جدی تلویزیون را افرادی تشکیل می‌دهند که یا بازنشسته هستند یا با تکنولوژی ارتباط زیادی ندارند؛ و اوقات خود را بیشتر در خانه می‌گذرانند.

- 8/ 45 درصد مردم از صداوسیما بیشتر از سایر رسانه‎‌ها استفاده می‌کنند.

- زنان (52 درصد) بیشتر از مردان (40 درصد) مخاطب پروپاقرص برنامه‌های صداوسیما هستند.

- از هر 10 نفر در کل کشور، 3 نفر معتقدند صداوسیما واقعیت‎‌های جامعه را منعکس می‌‎کند.

- 15 درصد مردم ایران برنامه گفت‌وگومحور «بدون توقف» را حداقل یک بار دیده‌اند.

- افراد بالای 50 سال بیشتر از سایر گروه‎های سنی مخاطب برنامه‎‌های صداوسیما هستند.