ماجرای خودرو تماما ایرانی دانشگاه علم و صنعت چیست؟

چندی روزی است که بار دیگر موضوع خودرو ایرانی دانشگاه علم و صنعت داغ شده است، خودرویی که در سال 94 و براساس یک کار تحقیقاتی بر پایه پلت فرم رنو تندر شکل گرفته بود، حالا به عنوان محصولی رهایی بخش برای بازگشت نمونه ایرانیزه تندر 90 به خطوط تولیدی سایپا مطرح می شود، اما آنچه باعث این فلش بک پنج ساله شده، نه کرامت پیوند بین صنعت و دانشگاه، بلکه شدت تحریم های صنعت خودروسازی کشور در یکی دوسال اخیر بوده است.

مفهوم «عدم درک متقابل» در کشورمان نه‌تنها در روابط بین انسان‌ها بلکه در صنایع ما نیز مشکل ساز شده است! نمونه بارز این عدم درک متقابل را می‌توان در صنعت خودرو کشور دید.

جایی که مردم با مشکلاتی سروکار دارند که بنظر می‌آید برای خودروسازان آنچنان اهمیت ندارد و از آن سو هم خودروسازان درگیر چالش‌هایی هستند که برای مردم به‌هیجوجه مهم نیست.

در این مواقع اگر راه‌کاری پیدا شود که مشکلات مردم و خودروسازان را به‌هم پیوند بزند قطعا بسیاری از چالش و دشواری‌ها یا کامل حل می‌شود یا تسهیل پیدا می‌کند.

پروژه پلتفرم ملی یکی از آن‌ کلید‌هاست که می‌تواند در زمینه حل این مشکلات را هم برای مردم و هم برای خودروسازان موثر واقع شود.

پروژه پلتفرم توسط جمعی از دانشجویان و متخصصان مکانیک خودرو کشور گردانده می‌شود که قرار است با محصولاتی که بر مبنای این پلتفرم و البته با اولویت ارگونومی و ایمنی طراحی شده، هم مردم را راضی کند و برخی هزینه‌های خودروسازان را نیز کاهش دهد.

پلتفرم چیست؟

پلتفرم، در اصل به یکسری از طرح‌ها و نقشه‌های مهندسی شده خودرو گفته می‌شود که در بین بسیاری از خودروها مشترک است.

سیستم برق و سیم کشی خودرو، سیستم تعلیق، قرار گیری قسمت‌های مختلف تولید و انتقال قدرت، عملیات تولید و... همه به ‌عنوان یک پلت‌فرم شناخته می‌شود که وظیفه طراحی آن‌هارا برعهده متخصصان و مهندسان خودرو و مکانیک است.

به پلتفرم‌ها ساده نگاه نکنید، آن‌ها موجوداتی گران قیمتند. آنقدر گران که شرکت‌های خودروسازی در بسیاری از مواقع با سرمایه‌گذاری مشترک آن‌ها را تولید می‌کنند.

شاید جالب باشد که بدانید فولکس واگن برای فروش یکی از پلت فرم هایش، رقمی در حدود یک میلیارد دلار را مطالبه می کند و حتی خودروسازان چینی نیز به رقم هایی کمتر از 3 میلیون دلار راضی نمی شوند.

هدف از تولید پلتفرم ساده است. اینکه شما بتوانید با یک طرح مبنا چند محصول را با شکل‌ و شمایل در کلاس‌های متنوع تولید کنید. برای مثال خانواده سمند، پژو 405 و دنا همگی بر روی یک پلت‌فرم ساخته می شوند. پلتفرم باعث کاهش هزینه‌ها می‌شود چراکه جدا از طرح‌های مرتبط با خودرو، شیوه تولید و ساخت انبوه خودرو نیز در پلتفرم لحاظ شده است.

درنتیجه بر روی یک خط تولید که مختص پلتفرمی خاص باشد می‌توانید چندین محصول را با اندکی تغییرات در خط تولید بسازید. محصولاتی که بر اساس یک پلت‌فرم طراحی می‌شوند می‌توانند درکلاس‌ها و سگمنت‌های مختلفی به تولید برسند.

در خود پروژه این پلتفرم هم طرح ساخت 25 محصول مختلف وجود دارد و همگی خودوسازان مطرح جهان با چنین شیوه ای هزینه های تولید و مهندسی خود را کاهش می دهند.

پلت فرم ملی، چرا و چگونه؟

در اختیار داشتن دانش و حق مالکیت یک پلتفرم ویژه که با معیارهای امروزی و براساس نیاز خریداران ایرانی طراحی شده باشد می تواند به عنوان یک برگ برنده مهم تلقی شود.

پروژه پلتفرم ملی با نام NP01 به عنوان یکی از طرح‌های کلان کشوری و برای ایجاد همین بهبود‌هایی که ذکر شد، توسط وزارت علوم با محوریت دانشجویان دکتری و ارشد و همچنین هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت استارت خورده است.

خودرو سدانی که در تصاویر می‌بینید اولین و اصلی‌ترین محصول این پلتفرم ملی است. هرچند همانطور که گفته شد محصولات مختلفی مانند خودرو هاچ‌بک، کراس‌اوور، وانت، خودرو کوپه‌ و... را می‌توان بر مبنای این پلتفرم به تولید انبوه رساند.

این طرح باتوجه به اینکه به عنوان یک طرح ملی به شیوه دولتی ساخت و پرداخته می‌شود، با مشکلات زیادی از لحاظ بحث تامین بودجه روبه‌رو بوده است.

نهاد های مسئول تمایل چندانی به تامین بودجه این پروژه ندارند به صورتی که در سال 93 این پروژه در توقف کامل بوده است! بعد از آن‌هم بودجه‌ها توسط کمیسیون صنعت مجلس و با تلاش‌های بسیار فراهم شده است.

با این همه ما فکر می‌کنیم که این پروژه بیش از حتی بودجه اکنون به حمایت مردم نیاز دارد.

این درحالیست که عموما به‌دلیل عدم شناخت ما از مفهوم پلتفرم و البته عادتمان به قضاوت سریع و کلی، خیلی زود با دیدن تصاویر اولین محصول پلتفرم ملی آن را به باد انتقاد شباهت و کپی‌کاری از سایر محصولات پیشین تولید شده می‌گیریم.

نکته‌ای که ما باید بدانیم این است که اگر حتی این محصول سدان شباهت‌هایی به بعضی خودروها مانند رانا و... داشته باشد اهمیتش به آن چیزی است که در زیر آن نهفته است.

ظاهر می‌تواند تغییر کند و قطعا هم این اتفاق به‌دلیل هماهنگی‌های بین قطعه‌سازی نهایی و طرح‌های اولیه صورت خواهد گرفت.

طبق صحبت‌های مسئولین این پروژه امکان باز طراحی خودروها بصورت سالانه وجود دارد. نکته مهم بعدی این است که محصولات پلت‌فرم ملی دارای امکاناتی هستند که درصورت تولید، می‌تواند تجربه ما از خودرو ملی را با تحول رو‌به‌رو کند.

سدان پلت‌فرم ملی!

اولین خودرویی که بر اساس پلت‌فرم ملی تولید می‌شود خودروی سدانی است که درکلاس سدان‌های جمع‌جور قرار گرفته است.

برای تولید این محصول 313 خودرو بررسی شده‌اند و پروژه با مشاورانی از خودروسازان اروپایی جلو رفته است.

آنگونه که در بالاتر به آن اشاره کردیم اولویت تیم توسعه پلتفرم ملی، ارگونومی (به زبان ساده راحتی سرنشینان) و ایمنی است.

یعنی دقیقا چیزهایی که برای کاربران ایرانی اهمیتی فراوان دارد. تیم توسعه علاوه بر درنظرگیری بحث ایمنی در طراحی‌ها ساختار، امکاناتی مانند کمربندهای پیش‌کشنده‌، ایربگ‌ برای سرنشینان و... را برای این خودرو درنظر گرفته ‌اند تا به بتواند رسیدن به هدف‌گذاری این گروه را در دستیابی به استاندارد 4 ستاره موسسه آزمایش ایمنی یورو N-Cap یاری کند.

وجود سان‌روف و یکسری از امکانات دیگر باعث شده تا مطمئن شویم تیم توسعه محصول واقعا تلاش خود را در زمینه رسیدن به اهداف مشخص شده کرده و شعاری پیش نرفته است.

براساس پیش بینی ها برچسب قیمتی در حدود 12 هزار دلار برای تیراژ 250 هزار دستگاه در سال برای این سدان پیش بینی شده است.

این یعنی احتمالا این خودرو در بازار زیر 50 میلیون تومان جا خوش خواهد کرد. ضمنا تفاهم نامه‌ای بین تیم توسعه‌دهنده و همچنین گروه سایپا وجود دارد تا درنهایت این خودرو بتواند توسط این شرکت تولید و روانه بازار شود.

طبق گفته‌های اعضای گروه، کارهای محاسباتی این پروژه به‌پایان رسیده و ماکت‌های کوچک تا بزرگ (یک در یک) آن هم ساخته شده است؛ اکنون باید یک یا چند نمونه واقعی برای انجام انواع آزمایش‌های جاده‌ تولید شود.

البته باید این نکته را ذکر کرد که برای کاهش هزینه‌ها و همچنین افزایش احتمال موفقیت برای تولید این محصول، خودرو نزدیکی‌هایی با پلتفرم تندر 90 (X90) داشته تا درصورت موافقت گروه رنو بتوان این محصول را بر روی خط تولید تندر90 تولید کرد.

برای همین ابعاد خودرو تا حد امکان به پلت‌فرم X90 نزدیکی دارد. برای مثال می‌توان به فاصله دومحور 2640 میلی‌متری اشاره کرد که در حد 1 سانتی‌متر با تندر 90 تفاوت دارد.

پیشرانه‌ای که برای این خودرو تعبیه شده، نیروگاه کوچک 1.5 لیتری شرکت اتریشی AVL است. این پیشرانه توانایی تولید 108 اسب بخار قدرت و 143 نیوتن متر گشتاور را دارد که می‌تواند این خودرو را به دستیابی به سرعت قابل قبول 185 کیلومتر‌در‌ساعت یاری کند.

از دیگر امکانات این سدان جمع و جور می‌توان به فرمان برقی، ترمز ABS چهار کاناله و جعبه‌دنده‌های دستی و اتومات اشاره کرد. پیش‌بینی تیم توسعه پلت‌فرم ملی این است که بتوانند این خودرو را تا پایان سال 1396 به تولید انبوه رسانند.

اکنون باید صبر کنیم و ببینیم که آیا اینبار دولت، خودروسازان و سایر دستگاه‌ها حاضر به حرکت در قدمی برای کمک واقعی و جلب رضایت مردم حرکت می‌کنند یا خیر؟

به روز رسانی: نمونه اولیه خودرو ساخته شده براساس پلت فرم ملی ظرف روزهای گذشته (20 آذر ماه 95) سرانجام به شکل رسمی رونمایی شد. براساس طرح های تئوری قرار است 25 مدل براساس این پلت فرم با موتورهای آلمانی توسط سایپا ساخته شود.

یک خودروی تماما ایرانی [به‌روزرسانی - تیر 99]

خودروی NP01 در واقع اولین نمونه ی طراحی شده بر اساس اسلوب های پلتفرم ملی است که در دانشگاه علم و صنعت ایران طراحی و توسعه داده شده است. پروژه‌ی پلتفرم ملی در سال 90 توسط شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری تدوین شد و استارت آن از ابتدای سال 91 خورد.

به طور کلی نزدیک به 50 عضو هیئت علمی، 50 دانشجوی دکترا، 300 دانشجوی کارشناسی ارشد و 40 متخصص صنعتی در پروژه‌ی پلتفرم ملی شرکت داشتند.

در این پروژه کلان که برای اولین بار در کشور در این سطح گسترده طراحی و اجرا شده است، ایمنی خودرو و به ویژه طراحی که در قسمت بدنه فلزی انجام شده، در حد ستاره های جهانی است و شانس تولید انبوه این محصول نیز با توجه به یکسان بودن بسیاری از قالب های بدنه با تندر 90 وجود دارد، اما آنچه در مورد این پروژه مجهول به نظر می رسد، کسب اجازه از رنو برای استفاده از پلت فرم اختصاصی این شرکت است که می تواند چندان با قوانین بین المللی سازگاری نداشته باشد.

از سوی دیگر پر واضح است که در صورت تولید این خودرو توسط سایپا، امکان استفاده از موتور استاندارد تندر 90 وجود ندارد و سایپا ناچار به استفاده از یک پیشرانه جایگزین (احتمالا بازهم پیشرانه خانواده تیبا) بر روی این بدنه خواهد بود. اتفاقی که می تواند به نقطه ضعیفی عمده برای این محصول مهندسی شده مبدل شود.

[این مطلب توسط نویسنده مهمان، سروش پویان فر، به رشته تحریر در آمده است.]