به گزارش ایسنا، زباله یا همان «طلای کثیف» یکی از مسایل اساسی محیط زیست در جهان است در ایران سرانه تولید زباله 2.5 برابر متوسط جهانی است و طبق آمار رسمی، روزانه بیش از 50 هزار تن و سالانه بیش از 21 میلیون تن زباله در ایران تولید می‌شود. برخی گمانه زنی‌های غیر رسمی و تایید نشده، ارزش تقریبی هر تن زباله را رقمی در حدود 400 هزار تن و گردش مالی زباله در کشور «بیش از 6 هزار میلیارد تومان » برآورد شده است.
گردش مالی بالای صنعت زباله در دنیا باعث حضور مافیا در این حوزه شده و ایران نیز از این موضوع مستثنی نمانده است، یک کارشناس محیط زیست در این‌باره به ایسنا می‌گوید که مافیای پسماند اجازه نمی‌دهند تغییر چهره و بهسازی محل‌های دفن زباله یا اقدام مناسبی در زمینه جمع‌آوری پسماند در سطح شهرها صورت گیرد.
سهیل اولادزاد در گفت و گو با ایسنا ضمن بیان اینکه زباله می‌تواند در مراحل مختلف مافیا داشته باشد، اظهار کرد: زباله از مرحله جمع‌آوری تا پردازش معمولا دست پیمانکارانی می‌افتد که این زباله‌ها را جمع‌آوری و به محل‌های دپو، پردازش پسماند و سایر محل‌های دیگر منتقل می‌کنند این درحالیست که به‌دلیل قیمت خوبی که بخصوص اکنون زباله پیدا کرده و بازار انحصاری که دست تعدادی افراد است، مافیای پسماند می‌تواند به‌راحتی قیمت پسماند را افزایش یا کاهش دهد.
مافیای پسماند چگونه عمل می کند؟
به گفته این فعال محیط زیست، کاری که مافیای پسماند انجام می‌دهد این است که زباله‌گردهایی را به خدمت خود می‌گیرد تا زباله‌های خشک و قابل بازیافت را از سطح شهر و در محل‌های دپو زباله جمع‌آوری کنند این درحالیست که به عنوان مثال قیمت مبادله زباله‌های پت (پلی اتیلن ترفتالات) مانند بطری‌های آب معدنی کیلویی 5000 تومان و قوطی‌های فلزی مانند قوطی رانی و نوشابه کیلویی 8000 تومان است این در حالیست که در شهری مانند تهران روزانه 7000 تن پسماند تولید می‌شود.
وی ادامه داد: زباله‌گردها با تفکیک و جمع‌آوری زباله‌های خشک از سطح شهر آن را در قبال دریافت مبلغی به برخی پیمانکاران تحویل می‌دهند همچنین این پیمانکاران در محل‌های دفع زباله کارگران بسیار زیادی را به کار می‌گیرند تا زباله‌ها را تفکیک کنند اما این اقدامات در حالی صورت می‌گیرد که براساس قانون مدیریت پسماند، خرید و فروش زباله به این شکل ممنوع است و نباید دخل و تصرفی به این صورت در مناطق دفع زباله صورت بگیرد.
اولادزاد با اشاره به مماشات شهرداری‌ها با این مساله، عنوان کرد که در برخی از موارد می‌گویند که پیمانکاران خرج لودر محل دفع زباله را می‌دهد و به این واسطه یک سری محل‌های دفع زباله را به این افراد واگذار می‌کنند.
زنان زباله گرد در میان پسماندهای عفونی
این فعال محیط زیست با اشاره به اینکه پسماندهای عفونی و صنعتی آلوده نیز در محل‌های دفع زباله وجود دارند، اظهار کرد: در برخی موارد حتی شاهد زنانی بوده‌ایم که فرزندان خود را به کولشان بستند و در این محل‌های آلوده مشغول جابه‌جایی زباله‌ها بودند. وزارت کار و سازمان بهداشت باید به این مساله رسیدگی و در محل‌های دفع زباله حضور پیدا کنند تا ببینند کارگران اتباع داخلی و خارجی با چه وضعیتی در این محل‌ها کار و زندگی می‌کنند.
مافیا مانع دفع درست پسماند
وی ضمن انتقاد از سیستم مدیریت پسماند در کشور معتقداست که دلیل اینکه اقدامی جدی در زمینه زباله صورت نمی‌گیرد حضور همین مافیا است که اجازه نمی‌دهند تغییر چهره محل‌های دفع زباله یا اقدام مناسبی در زمینه جمع‌آوری پسماند در سطح شهر صورت گیرد. این افراد نه تنها مالیاتی نمی‌پردازند و خدمتی نمی‌کنند بلکه تنها طبیعت را آلوده می‌کنند و اجازه بهسازی محل‌های دفع زباله را نمی‌دهند.
اولادزاد ادامه داد: برخی پیمانکاران اجازه خاکپاشی و آهک‌پاشی روی زباله‌ها را نمی‌دهند تا حتی بوی بد زباله مردمی که در حاشیه محل‌های دفع زندگی می‌کنند را اذیت نکند چراکه از این زباله‌ها برداشت می‌کنند یا حتی اجازه نمی‌دهند که جوی‌بندی‌هایی داخل محل دفع زباله شکل بگیرد تا شیرآبه از هرجایی خارج نشود و محیط را آلوده نکند؛ یعنی یک سری افراد قدرتی را به‌واسطه پول کثیف در بازار زباله به‌دست آورده‌اند و بدون هیچ نظارتی اعم از مالیاتی، بهداشتی، کاری و حقوق کار به فعالیت خود ادامه می‌دهند و به طبیعت و سلامت مردم آسیب وارد می‌کنند.
لزوم دقت نظر در انتخاب پیمانکاران پسماند و انعقاد قرارداد
این کارشناس محیط زیست ضمن بیان اینکه شهرداری‌ها به راحتی با پیمانکاران قرارداد منعقد می‌کنند بر لزوم دقت نظر در انتخاب پیمانکاران و انعقاد قرارداد با آنها تاکید کرد و گفت: در برهه ای سازمان مدیریت پسماند اپلیکیشن‌های مختلفی در زمینه جمع‌آوری پسماند از در منازل را معرفی می‌کند که تنها پسماندهای خشک را از مردم جمع‌آوری می‌کند و برخی از این اپلیکیشن‌ها فعالیت خوبی در این زمینه دارند چون علاوه‌بر زباله‌های خشک، زباله‌های تر را نیز جمع‌آوری می‌کنند اما سر راه آنها موانعی قرار گرفت در حالی که استفاده از این اپلیکیشن‌ها راه خوبی بود تا زباله‌ها از دسترس زباله‌گردها و این پیمانکاران خارج شود چون زباله مستقیم و بدون واسطه از منازل به مراکز بازیافت منتقل می‌شد.
عملکرد مراکز بازیافت زباله
وی ضمن بیان اینکه مراکز و کارخانه‌های بازیافت کار خود را به‌درستی انجام می‌دهند و ایرادی به کار آنها وارد نیست چراکه کمکی در زمینه پسماند محسوب می‌شوند، خاطرنشان کرد: مشکلی که در زمینه جمع‌آوری و تفکیک پسماند وجود دارد مسیری است که زباله‌ها طی می‌کنند تا به مراکز بازیافت برسند.
زباله و آلودگی محیط زیست
این کارشناس محیط زیست بااشاره به آلودگی زیست محیطی ناشی از انباشت زباله گفت: اکنون محل‌های دفع زباله‌ای که در استان‌های شمال کشور وجود دارند داخل جنگل‌ها، ساحل دریا یا رودخانه‌ها قرار دارند. محل دفع زباله در شهر محمودآباد دو متر با دریا فاصله دارد و محل دفع در شهرستان قائمشهر دقیقا در بستر رودخانه «تلا» واقع شده است که شیرآبه زباله‌های دپو شده در این منطقه می‌تواند این منابع آب زیرزمینی را آلوده و به سلامتی شهروندان آسیب وارد کند. همچنین جنگل‌های زیادی به واسطه حضور این افراد، کارگرها و زباله‌های دپو شده در حال تخریب هستند.
این کارشناس محیط زیست اضافه کرد: ما امیدواریم که تغییراتی در این زمینه صورت گیرد و حداقل می‌توانیم درباره استان مازندران بگوییم که استانداری یکسری مکاتباتی بابت خروج کارگران از محل‌های دفع زباله انجام داده است اما ما این اقدام را کافی نمی‌دانیم و باید برخوردهای قهری و قضایی با مافیای زباله صورت بگیرد.
چه نهادی وظیفه نظارت بر پیمانکاران دفع پسماند را دارد؟
اولادزاد درباره نظارت بر فعالیت این پیمانکاران و محل‌های دفع زباله گفت: براساس قانون مدیریت پسماند نقش تمام نهادها در زمینه پسماند مشخص شده است. وظیفه اجرایی مدیریت پسماند برعهده وزارت کشور و نهادهای زیرمجموعه‌های آن در شهرها برعهده شهرداری‌ها، در روستاها برعهده دهیاری‌ها و در سطح استان برعهده استانداری‌ها است و نقش نظارت را سازمان حفاظت محیط زیست برعهده دارد. سازمان حفاظت محیط زیست به‌خوبی می‌تواند در این زمینه ورود و کارگران را از محل‌های دفع زباله خارج کند چراکه خود نیز به‌عنوان ضابط قضایی محسوب می‌شود و می‌تواند به‌راحتی این کار را انجام دهد.
وضعیت مدیریت پسماند در کشور
این فعال محیط زیست درباره فرایند مناسبی که مدیریت پسماند باید طی کند، اظهار کرد: مجموعه‌ای از کارها باید صورت گیرد تا بتوانیم مدیریت پسماند درستی را در سطح کشور داشته باشیم. در دنیا اقدامات و آزمون و خطاهای بسیار زیادی در این زمینه انجام شده است اما اکنون مدیریت پسماند در ایران نسبت به سایر کشورهای دنیا حدود 60 سال عقب است و ما هیچ اقدامی جز دپوی زباله‌ها روی یکدیگر انجام نداده‌ایم.
وی ادامه داد: ما در ایران باید دانش مدیریت پسماندی که در سطح دنیا وجود دارد را بومی‌سازی و پیاده‌سازی کنیم در حالی‌که سازمان مدیریت پسماند صحبت از ساخت زباله‌سوز و کارهایی از این دست می‌کند اما خودشان به این نتیجه خواهند رسید که تا زمانی که 70 درصد میزان زباله‌های کشور را زباله تر تشکیل می‌دهد نمی‌توانیم عملا از زباله‌سوز استفاده بهینه کنیم. همچنین در دنیا نیز به این نتیجه رسیده‌اند که سپردن زباله‌ها به دستگاه‌های زباله‌سوز کار اشتباهی است و کارهای بسیار زیاد دیگری می‌توان به‌جای آن انجام داد مانند استحصال انرژی، بازیافت پسماند و کمک مردم با انجام تفکیک از مبدا.
اولادزاد در پایان با اشاره به اینکه حجم بسیار زیادی از زباله‌های کشور را زباله‌های تر و مواد غذایی تشکیل می‌دهند، گفت: حجم بسیار زیادی از مواد غذایی تولید شده در کشور دور ریخته می‌شود و این خود یک فاجعه است چراکه علاوه‌بر تولید میزان زیادی زباله، میزان زیادی آب برای تولید این مواد غذایی مصرف می‌شود این درحالیست که کشور ما دارای اقلیمی خشک و نیمه خشک است بنابراین کاهش میزان تولید زباله تر و مواد غذایی می‌تواند کمک بسیار بزرگی باشد.
