به گفته فعالان، روند افزایشی دلار، خالی‌فروشان ارزی را دچار زیان‌های زیاد کرده است؛ دلار دیروز هفتمین روز متوالی افزایشی را تجربه کرد؛ در نتیجه، هر فردی که در این مدت اقدام به فروش آتی این ارز کرده باشد، ضرر هنگفتی را متحمل شده است. خالی‌فروش‌ها معمولا در این اوضاع، سعی می‌کنند پرداخت دلار تعهد داده شده را با دادن ضرر ریالی به تعویق بیندازند، ولی هر چقدر روند افزایشی این ارز ادامه‌تر شود، ضررها بزرگ‌تر می‌شود و در نهایت می‌تواند به خروج این دسته از بازار منجر شود. برخی از بازیگران ارزی عنوان می‌کردند که در انتهای هفته گذشته برخی از خالی‌فروش‌ها در اتاق‌های معاملات نتوانسته بودند، تعهد خود را مرتفع کنند و این موضوع تا حدی در روند معاملات فردایی اختلال ایجاد کرده بود. در این میان ممکن است که گروهی از خالی‌فروشان هم سعی کنند به بازار مراجعه و ارز تعهد داده شده را خریداری و پرداخت کنند و از این طریق مانع ضرر بیشتر خود شوند. ورود تقاضای آنها به بازار می‌تواند قیمت‌ها را بیشتر از قبل بالا ببرد.
با این حال، جدا از تقاضای خالی‌فروشان، بازار با تقاضاهای دیگری نیز روبه‌روست که جنس متفاوتی با تقاضای معامله‌گران اعتباری دارند. ورود انواع تقاضاهای آربیتراژی به بازار، افزایش تقاضای احتیاطی، فنی و حواله‌ای از دیگر عواملی هستند که به دلار برای ثبت رکوردهای تاریخی کمک کردند. کاهش عرضه ارز نیز مسلما در افزایش قیمت‌ها اثر داشته است و می‌توان به کاهش صادرات ایران و کاهش درآمدهای ارزی حاصل از آن اشاره کرد.
جا‌به‌جایی در بازارها
برخی تحلیلگران عنوان می‌کنند، انواع بازارها باید در میان مدت از لحاظ رشد به یک تعادل نسبی برسند. بازار سهام در بهار 99 بازدهی بسیار بالایی را ثبت و حدود 148 درصد رشد را تجربه کرد. در مقابل دلار تنها کمی بیش از 18 درصد رشد کرد و تا اول‌تیرماه به بالای 19 هزار تومان رسید. عده‌ای از تحلیلگران اعتقاد دارند، کم‌کم برخی از معامله‌گران بخشی از سرمایه خود را از بازار سهام خارج کرده و به سوی بازار ارز آمده‌اند؛ در واقع این معامله‌گران بخشی از دارایی و سودی را که از بازار سهام به دست آورده‌اند، کم‌کم وارد بازارهای دیگر می‌کنند و از این جهت، ارز چون در بهار رشد کمتری را به ثبت رسانده است، گزینه مناسبی از نگاه آنها برای رشد بیشتر به نظر می‌رسد. با این حال، برای اینکه این دیدگاه از لحاظ آماری نیز تایید شود، نیاز به مدت زمان بیشتری است. دیروز شاخص کل بورس روند منفی را تجربه کرد و دلار نزدیک به 5 درصد افزایش قیمت را به ثبت رساند. آیا در روزهای آتی رشد دلار و کاهش ارزش سهام ادامه پیدا خواهد کرد؟
تقاضای آربیتراژی در صرافی‌های منتخب
دیروز قیمت دلار بر تابلوی صرافی‌های منتخب روی عدد 23 هزار و 100 تومان قرار گرفت. این قیمت تفاوتی با روز پنج شنبه نداشت و تثبیت دلار روی این قیمت موجب شد که فاصله با بازار آزاد به حدود 2 هزار تومان برسد. به گفته فعالان، دیروز صرافی ملی دیرتر از معمول قیمت تابلوی خود را اعلام کرد و عدم رشد آن متناسب با بازار برای برخی از نوسان‌گیران هم جالب توجه بود. دیروز افراد عادی یا دلالان می‌توانستند به صرافی‌های منتخب رجوع کنند و به ازای دریافت 2 هزار و 200 دلار بیش از 4 میلیون تومان سود کسب کنند. فاصله قیمتی که بین صرافی‌های منتخب و بازار آزاد وجود داشت موجب می‌شد افراد به صرافی‌ها برای خرید ارزان مراجعه و سپس با فروش آن با قیمت بالاتر سود قابل ملاحظه‌ای را کسب کنند. در این میان، شکستن پیاپی کانال‌های مقاومتی نیز منجر به آن شده است که بازار ارز برای برخی از بازیگران فنی جذاب‌تر از گذشته شود. عده‌ای نیز در این فضا از هراس افت بیشتر ارزش دارایی‌های خود به سوی بازار ارز آمده‌اند و این تقاضای احتیاطی نیز قیمت را تحت‌تاثیر قرار داده است.
تقاضای حواله‌ای و رکورد جدید درهم
یکی دیگر از عواملی که در هفته‌های اخیر زمینه‌ساز رشد قیمت دلار شده است، افزایش تقاضای حواله‌ای است. به‌عنوان مثال، دیروز عنوان می‌شد که نرخ حواله درهم در معاملات پشت خطی به نزدیک کانال 7 هزار تومان رسیده است. معامله‌گران بازار داخلی توجه زیادی به روند قیمت این حواله دارند و هر افزایش درهم در بازار داخلی انعکاس پیدا می‌کند. تعداد زیادی از فعالان باور دارند بازارساز برای تامین تقاضای نقدی بازار داخلی مشکل زیادی ندارد، ولی در زمینه تامین تقاضای حواله‌ای با مشکلات و اختلالاتی رو‌به‌رو است. بخشی از این موضوع نیز به سخت شدن جا‌به‌جایی‌های ارزی مربوط است. به‌عنوان مثال، گفته می‌شود بسیاری از منابع و دارایی‌های ایران در کره‌جنوبی مسدود شده است. در مورد کشورهای همسایه نیز با کاهش صادرات در 4 ماه ابتدایی سال مواجه شده‌ایم که یکی از اثرات بسته شدن مرزها به‌دلیل گسترش ویروس کرونا بوده است.
افت صادرات و کاهش درآمدهای ارزی
گفته می‌شود یکی از دلایل افزایش قیمت دلار در هفته‌های اخیر کاهش صادرات ایران به کشورهای همسایه و در نتیجه پایین آمدن درآمدهای ارزی است. به‌عنوان مثال، حمید حسینی دبیرکل اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق عنوان کرده است صادرات به کشور همسایه در بهار 99 معادل 33 درصد کاهش پیدا کرده است. دبیرکل اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق با بیان اینکه در سه ماه نخست پارسال، 6 میلیون و 200 هزار تن محصول به ارزش 2 میلیارد و 350 میلیون دلار به عراق صادر شد، تصریح کرد: این ارقام در مدت مشابه سال‌جاری به‌دلیل شیوع ویروس کرونا، اعمال محدودیت‌ها و بسته بودن مرزها به پنج میلیون تن به ارزش یک میلیارد و 450 میلیون دلار رسیده است. این میزان کاهش هم برای ایران از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چراکه عراق از جمله کشورهایی بود که دریافت درآمدهای صادراتی از آن آسان‌تر از سایر کشورها بود.
