امارات نیز به جمع کشورهایی پیوست که می‌خواهند اطلاعات بیشتری درباره مریخ داشته باشند. این کشور عرب جوان که عمری نزدیک به 50 سال دارد، پس از وقفه تقریبا یک هفته‌ای به علت شرایط جوی نامناسب، در نهایت امروز مدارگرد «امید» را از کشور ژاپن به سمت فضا پرتاب کرد و یک اتفاق تاریخی را رقم زد.
تا به امروز هیچ کشور عربی نتوانسته بود دست به چنین ماموریت فضایی بزند، اما حالا امارات متحده عربی توانسته توسط سازمان فضایی خود و همکاری با دانشگاه‌های مطرح آمریکایی اولین مدارگرد دنیای عرب را روانه مریخ کند. در ادامه نگاهی به مدارگرد امید و همچنین ماموریت آن خواهیم داشت، با دیجیاتو همراه باشید.
تاریخچه آژانس فضایی امارات
آژانس فضایی امارات متحده در سال 2014 و با دستور «خلیفه بن زاید آل نهیان»، رئیس امارات و حاکم ابوظبی تاسیس و در ژوئیه همان سال معرفی شد. امارات با تاسیس این سازمان بدنبال پیشروی در حوزه فضایی است و می‌خواهد در زمینه اکتشافات فضایی حرفی برای گفتن داشته باشد.
این کشور با معرفی آژانس فضایی خود، ماموریت آن را سازماندهی و هدایت بخش فضایی با مشارکت اقتصاد ملی اعلام کرد و همچنین از پرورش متخصصان زبده در حوزه فضایی، حضور در برنامه‌های و همکاری‌های استراتژیک با کشورهای دیگر در حوزه فضایی سخن گفت.
آژانس فضایی امارات متحده عربی در سال 2014 تاسیس شده است
امارات مانند تمام کشورها بدنبال منفعت اقتصادی از فضا است، هرچند اولین ماموریت آن جنبه علمی دارد. این کشور با تاسیس آژانس فضایی چندین استراتژی را دنبال می‌کند که شامل توسعه بخش فضایی با استانداردهای بین‌المللی، پشتیبانی از تحقیقات علمی و همچنین نوآوری در حوزه فضایی، پرورش نیروهای متخصص و در نهایت مطابقت این سازمان با استانداردهای کیفی بین‌المللی بود.
تنها پس از 6 از تاسیس سازمان فضایی، امارات توانسته با مشارکت چندین دانشگاه اولین مدارگرد خود را راهی فضا کند تا همراه با کشورهای دیگر مانند ایالات متحده آمریکا و چین، نقشی در جمع آوری اطلاعات از مریخ داشته باشد.
ساختار و تجهیزات مدارگرد امید
مدارگرد امید اولین ماموریت بین سیاره‌ای در دنیای عرب را انجام می‌دهد و برای گردش دور مریخ و جمع آوری اطلاعات کامل درباره اتمسفر سیاره سرخ توسعه پیدا کرده است. امروز این مدارگرد سوار بر راکت ژاپنی «H-IIA» از مرکز فضایی «تانه‌گاشیما» به سمت مریخ پرتاب شد. تقریبا هر دو سال یکبار، زمین و مریخ در نزدیکترین فاصله از یکدیگر قرار می‌گیرند و سازمان‌ها از این فرصت برای پرتاب کاوشگر خود استفاده می‌کنند.
مدارگرد امید و ماموریت امارات هزینه 200 میلیون دلاری داشته است
مدارگرد امید تنها توسط 150 مهندس اماراتی طراحی نشده بلکه در توسعه آن دانشگاه‌های «کلرادو بولدر»، «ایالتی آریزونا» و «کالیفرنیا، برکلی» نیز مشارکت داشته‌اند. این همکاری علاوه بر تولید مدارگرد، انتقال دانش را نیز در پی داشته و مهندسان اماراتی از تجربه دانشمندان این مراکز آموزشی به علت سابقه آن‌ها در تولید تجهیزات فضایی، بهره‌مند شده‌اند. هزینه ساخت این مدارگرد و ماموریت فضایی امارات نزدیک به 200 میلیون دلار اعلام شده که نسبت به برنامه‌های مشابه، کمتر است.
تایم لاین ماموریت مدارگرد امید به شرح زیر است:
- معرفی ماموریت در سال 2014
- طراحی اولیه در سال 2015
- بررسی طراحی اولیه در سال 2016
- بررسی دقیق طراحی در سال 2017
- توسعه و مونتاژ در سال 2018
- آزمایش در سال 2019
- پرتاب در سال 2020
- رسیدن به مریخ و شروع عملیات در فاصله سال‌های 2021 تا 2023
- تمدید عملیات در سال 2024
امید که پس از چندین ماه سفر، بهمن امسال به مریخ می‌رسد، با خود تجهیزات زیادی را حمل می‌کند. این مدارگرد به طیف سنج مادون قرمز «EMIRS» مجهز شده که وظیفه آن بررسی اتمسفر پایینی سیاره سرخ در باند مادون قرمز، اندازه‌گیری گرد و غبار، ابرهای یخی، بخار آب و پروفایل‌های دما و ارائه ارتباط میان بخش پایینی و بالایی اتمسفر با همکاری «EMUS» و «EXI» است.
امید به دو طیف سنج مجهز شده است
یکی دیگر از تجهیزات این مدارگرد امارات، طیف سنج فرابنفش EMUS است که برای تشخیص طول موج فرابنفش، تعیین فراوانی و تنوع مونوکسید کربن و اکسیژن در «ترموسفر» در بازه‌های زمانی زیر فصلی، محاسبه ساختار سه بعدی و تنوع اکسیژن و هیدروژن در «اگزوسفر» و اندازه‌گیری تغییرات نسبی در ترموسفر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در کنار موارد بالا، مدارگرد امید به گیرنده تصویر EXI نیز مجهز شده است. این گیرنده تصویر می‌تواند اتمسفر پایینی مریخ را در باندهای مرئی و فرابنفش مطالعه کند، تصاویر با وضوح بالا از مریخ بگیرد، عمق نوری یخ موجود در اتمسفر و فراوانی ازون را اندازه‌گیری کند و همچنین تصویر مرئی از اتمسفر سیاره سرخ ارائه دهد.
امید دارای دو پنل خورشیدی برای تامین انرژی موردنیاز خود است و وزنی برابر 1350 کیلوگرم دارد. عرض این مدارگرد برابر 2.37 و طول آن، 2.90 متر است و همچنین به دیش و آنتن 1.5 متری برای ارتباط با زمین مجهز شده. در نزدیک فاصله مریخ و زمین این مدارگرد می‌تواند اطلاعات را با سرعت 1.6 مگابیت بر ثانیه مخابره کند و در بیشترین فاصله، این سرعت به 250 کیلوبیت بر ثانیه کاهش پیدا می‌کند.
وزن مدارگرد امید به 1350 کیلوگرم می‌رسد
این مدارگرد باید فاصله 495 میلیون کیلومتری را طی کند تا به مریخ برسد. این سفر نزدیک به 200 روز طول می‌‌کشد و سرعت امید برابر 121 هزار کیلومتر بر ساعت خواهد بود تا در زمان موردنظر دولت امارات به سیاره سرخ برسد.
ماموریت مریخ امارات
هدف از این ماموریت، ارائه یک تصویر کامل از اتمسفر مریخ است. این مدارگرد از طریق توصیف لایه پایینی اتمسفر مریخ قادر به درک تغییرات اقلیمی و آب و هوایی سیاره سرخ خواهد بود. این ماموریت به پاسخگویی درباره مهم‌ترین سوالات مریخ به دانشمندان کمک خواهد کرد که برای مثال می‌توان به علت خروج هیدروژن و اکسیژن از این سیاره و ورود آن‌ها به فضا اشاره کرد.
مدارگرد امید اتمسفر مریخ را بررسی می‌کند
این مدارگرد سیستم آب و هوای مریخ را بررسی می‌کند و برای اولین بار روی تغییرات آب و هوا در طول روز، تمام فصل‌ها و کل سیاره نظارت خواهد داشت. امید پدیده‌های مختلف مانند طوفان شن، تغییرات دما و اتمسفر را نظاره می‌کند که به ما در درک علت خوردگی سطح این سیاره کمک می‌کند.
امید توزیع هیدروژن و اکسیژن در بخش بالایی اتمسفر مریخ، اگزوسفر را مورد بررسی قرار می‌دهد و ارتباط میان تغییرات آب و هوا در بخش پایینی اتمسفر و از دست دادن هیدروژن و هیدروژن در بخش بالایی بالایی را نظاره می‌کند. این فرایند شاید مسئول تغییر ضخامت اتمسفر باشد.
انتظار می‌رود این مدارگرد 1000 گیگابایت اطلاعات جدید جمع آوری کند و آن را با بیش از 200 دانشگاه و موسسه علمی در سراسر جهان به صورت رایگان به اشتراک بگذارد. با مطالعه ارتباط میان وضعیت کنونی آب و هوای مریخ و گذشته آن، دانشمندان به درک عمیق‌تری درباره گذشته و آینده زمین دست پیدا می‌کنند و علاوه بر این، در بررسی امکان سکونت انسان روی مریخ و سایر سیارات به آن‌ها کمک می‌کند.
اطلاعات امید به صورت رایگان در اختیار مراکز علمی قرار می‌گیرد
محققان طی این ماموریت به وضعیت آب و هوای مریخ دست پیدا می‌کنند و به علت از دست دادن بخشی از اتمسفر سیاره سرخ در طی میلیاردها سال پی می‌برند. شواهد ژئوفیزیکی حاکی از آن است که مریخ زمانی بسیار گرم‌تر و مرطوب‌تر بوده و آب مایع زیادی در سطح آن وجود داشته که شرایط را برای زندگی مطلوب فراهم می‌کرده است.
تاثیرات مدارگرد امید روی جهان عرب
ماموریت امارات نه تنها برای این کشور، بلکه برای جهان عرب و خاورمیانه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و منطقه را وارد مرحله‌ای تازه در حوزه فضایی می‌کند. تا به امروز ایالات متحده آمریکا، روسیه، اتحادیه اروپا و چین در این بخش فعالیت گسترده‌ای داشته‌اند و حالا خاورمیانه نیز می‌تواند در زمینه علوم فضایی خودی نشان دهد.
مدارگرد امید با همکاری امارات و دانشگاه‌های ایالات متحده آمریکا توسعه پیدا کرده و نشان‌دهنده یک همکاری بین‌المللی موفقیت آمیز است. علاوه بر این، امید توسط راکت ژاپن و از خاک این کشور به سمت مریخ پرتاب شد.
امید با راکت ژاپنی «H-IIA» به سوی مریخ پرتاب شد
این اولین باری نیست که برای ماموریت‌های فضایی شاهد همکاری بین‌المللی هستیم چرا که در گذشته روسیه، آمریکا و اتحادیه اروپا در برنامه‌های فضایی با یکدیگر همکاری داشته‌اند و فضانوردان ناسا توسط فضاپیمای روسیه راهی ایستگاه فضایی بین‌المللی شده‌اند که البته امسال پس از نزدیک به یک دهه، ناسا از خاک ایالات متحده آمریکا و توسط کرو دراگون اسپیس ایکس چنین کاری را انجام داد.
کشورهای خاورمیانه علاوه بر دستاوردهای تحقیقاتی، بدنبال نفع اقتصادی از صنایع فضایی نیز هستند. در کنار این منطقه، کشورهای آفریقایی نیز دست بکار شده‌اند و با ارسال چندین ماهواره، ارزش اقتصاد فضایی این قاره به 7 میلیارد دلار رسیده است. اتحادیه آفریقا می‌خواهد یک سازمان فضایی متحد ایجاد کند که مقر آن در مصر قرار می‌گیرد.
انتظار می‌رود سهم کشورهای مختلف در حوزه فضایی در سال‌های آینده افزایش پیدا کند و ابرقدرت‌های جهان تنها حاضران در خارج از زمین نباشند. این احتمال وجود دارد که کشورهای عرب بیشتری در آینده نسبت به حضور در فضا از خود تمایل نشان دهند و نزدیک به 60 سال پس از انجام اولین ماموریت مریخ، نقش خود در این حوزه را افزایش دهند.
