معصومه رضایی؛ دیگر گذشت روز‌هایی که ماسک کالای نایاب داروخانه‌ها بود؛ آن روز‌ها که حتی ماسک‌های ساده جراحی هزار تومانی هم در انبار‌ها احتکار شده بود و مردم در به در داروخانه‌ها بودند. البته از آن روز‌ها فقط دو ماه می‌گذرد و در این مدت قصه ماسک، آرامش‌بخش‌ترین کالا در مبارزه با کرونا، زمین تا آسمان تغییر کرده است؛ اگر در روز‌های ابتدایی اسفند مردم به دنبال هر ماسکی بودند تا خود را در مقابل ویروس کرونا ایمن نگه دارند این روز‌ها می‌خواهند به اضافه سالم ماندن متفاوت‌تر هم به نظر برسند.
حالا دیگر ماسک در ایران با علاقمندی‌ها و گرایشات مردم هم طراحی می‌شود از ماسک با طراحی شهید سردار قاسم سلیمانی بگیر تا ماسک با لوگوی تیم‌های فوتبال و حتی قهرمانان سریال «بازی تاج و تخت».
با این همه هر چقدر که از روی ماسک‌ها بتوان علاقمندی مردم را نسبت به گرایش‌های فکری و یا تیم‌های فوتبالشان تشخیص داد یک چیز در این روز‌ها گم شده است؛ حس چهره دیگر از صورت دوستان و همکارانمان متوجه حس آن‌ها نمی‌شویم و همین باعث یک فاصله گذاری اجتماعی که نه بلکه عاطفی شده است و شاید بخشی از سرگردانی این روزهایمان هم دور ماندن از همین حس‌ها باشد.
ماسک‌های مضطرب کننده
مترو برعکس آن چه به عنوان طرح فاصله گذاری اجتماعی بر آن تاکید شده، شلوغ است و فاصله بین مردمی که برای انجام کارهایشان مجبور به استفاده از این وسیله حمل و نقل عمومی شده اند کمتر از نیم متر است. در این میان بحث تکراری این روز‌ها هم بین چند نفر از مسافران، عده‌ای را به گوش دادن فراخوانده است.
مرد که ماسک فیلترداری به صورت دارد می‌گوید: «من این ماسکو همون موقع آلودگی هوای تهران خریدم. آخرای پاییز.»
دیگری که به ماسک فیلتردار مرد خیره شده و ماسک جراحی دارد، می‌پرسد: «خراب نشده؟ فک کنم اینا یه دوره‌ای برای استفاده دارن»
مرد با ماسک فیلتردار که به دلیل پوشش ماسک نمی‌توان هیچ حسی از او دریافت کرد، می‌گوید: «من این ماسکو هر روز که می‌رم خونه با آب و صابون می‌شورم و میذارم خشک شه تا فردا. هیچ مشکلی هم نداشته تا حالا.»
مرد با ماسک جراحی هم که فقط می‌توان چشم هایش را دید، می‌گوید: «البته آره فک نکنم مشکلی باشه. اینارو می‌گن که هر روز پول خرید ماسک بدیم.»
پسر جوانی که شنونده این گفتگو است ماسکی مشکی به صورت دارد و وارد بحث می‌شود و می‌گوید: «حاجی، ماسک‌های پارچه‌ای هم خوبن، راحت‌تر میشه شستشون و دیرتر هم خراب می‌شن.»
دو مرد تایید می‌کنند و مرد ماسک جراحی به صورت، می‌گوید: «آره، پارچه‌ای‌ها هم خوبن فقط بعد از خرید باید ضدعفونی کنی که مطمئن باشه.»
این بخشی از گفت و گویی است که به طور معمول هر روز در وسایل حمل و نقل عمومی و محل کار بین مردم اتفاق می‌افتد. آن‌ها بدون اینکه چهره همدیگر را ببیند با هم صحبت می‌کنند درباره آنچه حائلی است میانشان.
علیرضا شریفی یزدی، جامعه شناس، درباره پیامد‌های اجتماعی استفاده از ماسک به سازندگی می‌گوید: «بخش فراوانی از رابطه بین انسان‌ها بر اساس ارتباط چشمی و حالت‌های چهره شکل می‌گیرد که این رابطه الزاما عشقی نیست.
همین که دو عابر در خیابان از کنار هم می‌گذرند و چهره همدیگر را می‌بینند می‌توانند احساس‌های مختلفی را به هم منتقل کنند که یکی از این حس‌ها می‌تواند آرامش باشد. استفاده بلند مدت از ماسک باعث به وجود آمدن نوعی ناآگاهی بین مردم می‌شود.»
او درباره مشکلات روانی که با ندیدن چهره اطرافیان ممکن است ظهور پیدا کند، می‌گوید: «وقتی فرد نتواند چهره مردم را ببیند اضطراب به سراغ او می‌آید. زیرا استفاده بلند مدت از ماسک حس عدم اطمینان را در میان مردم به وجود می‌آورد و باعث افزایش اضطراب می‌شود.
یکی از دلایل به وجود آورنده اضطراب در این شرایط این است که فرد با خود فکر می‌کند که گویا اوضاع خراب است که هنوز همه ماسک به صورت دارند در نتیجه مضطرب می‌شود از جهت دیگر اینکه فرد نمی‌تواند افراد را ارزیابی و شناسایی اولیه کند که همین هم باعث مضطرب شدن او و در نتیجه جامعه می‌شود.»
شریفی یزدی ادامه می‌دهد: «با ماسک زدن همه پیام‌های چهره قطع می‌شود و این اتفاق در دراز مدت اضطراب را افزایش می‌دهد. اگر ویروس کرونا قرار باشد مدت‌ها در ایران بماند در دراز مدت اثر گذار خواهد بود و سلامت روانی جامعه مدت زمان طولانی دچار اشکال خواهد شد.»
ماسک‌های فشن
جدا از اینکه این روز‌ها کدام ماسک‌ها بهتر هستند و هر ماسک تا چه زمانی می‌تواند تاثیرگذار باشد بازاری که در دو ماه گذشته پیرامون تولید ماسک شکل گرفته است هم رونق عجیب و غریبی دارد.
کانال‌های تلگرامی و صفحه‌های اینستاگرامی هم برای تبلیغ و فروش ماسک ساخته شده اند. روی یک سایت معتبر هم که مخصوص انتشار آگهی است صد‌ها آگهی نیازمندی با عنوان بازیاریاب ماسک به انتشار رسیده است. از دیگر آگهی‌های این سایت می‌توان به آگهی چاپ ماسک که شامل چاپ انواع طرح و لوگو، چاپ انواع متن، چاپ مشخصات فنی برروی ماسک است، اشاره کرد.
شرکتی هم که تا پیش از این کارتن زغال تولید می‌کرده حالا به اضافه آن یک آگهی تازه دارد و آن هم تولید جعبه ماسک و کارتن الکل است. با کمی جست و جو در این سایت حتی آگهی فروش دستگاه تولید ماسک هم می‌توان یافت. اما ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود بسیاری از طراح‌های لباس و مد به اضافه تولیدات خود به ساخت ماسک هم روی آورده اند.
با این حال قیمت ماسک‌های آن‌ها آن طور نیست که قشر متوسط و کم درآمد جامعه را به خرید این نوع ماسک‌ها مشتاق کند. در صفحه یکی از برند‌های گران قیمت تولید پوشاک زنانه در ایران ماسک‌های تولید این برند از 60 تا 100 هزار تومان قیمت گذاری شده اند.
در حالی که درباره اثربخشی ماسک‌های سه لایه در مقابل ویروس کرونا بار‌ها گفته شده است، یکی از مدیران این برند درباره ماسک‌ها به سازندگی، می‌گوید: «ماسک‌های ما دو لایه و از جنس نخ هستند. کشی هم که در کار استفاده شده به راحتی کوچک و بزرگ می‌شود و نمی‌پوسد.
بیشتر ماسک‌های ما با لباس‌های تولید خودمان ست هستند. این جا ماسک‌ها را با بخار ضدعفونی می‌کنیم، اما برای اطمینان به مشتری‌ها می‌گویم که در خانه هم آن‌ها را بشورند.»
بله! ماسک برای بعضی‌ها نه فقط از جهت پیشگیری از ویروس کرونا اهمیت دارد بلکه باید با لباسی که می‌پوشند هم ست باشد و طراحان لباس به این موضوع دامن می‌زنند. در واقع ورود همه گیری کرونا در ایران و جهان با خود شکل تازه‌ای از پوشش را هم وارد کرده است.
حتی موضوع از این هم فراتر رفته و دیگر بحث به روز بودن و یا همسان بودن ماسک با باقی لباس‌ها نیست، ماسک بعضی‌ها باید با افکارشان یکی باشد و تولید ماسک‌هایی با طرح شهید قاسم سلیمانی، لوگوی باشگاه‌های مختلف فوتبال، فیلم‌های سینمایی، شخصیت‌های محبوب و بازی‌های کامپیوتری این نکته را ثابت می‌کند.
رضا بافتی، روانشناس، درمانگر و مدرس کلاس‌های خودشناسی درباره تاثیر ماسک بر سبک زندگی مردم به سازندگی می‌گوید: «این موضوع دوره‌ای است و بعید می‌دانم که ماسک به عنوان نوعی از پوشاک در میان مردم جا بیفتد.
تثبیت شدن یک وسیله تازه برای مردم نیاز به زمان دارد اگر ماندگاری ویروس کرونا به عنوان یک مساله جهانی دو سه سال طول بکشد شاید بتوان ماسک را کالایی ضروری دانست که روی پوشش مردم تاثیرگذار خواهد بود، اما این احتمالی ضعیف است که ماسک بتواند تبدیل به فرمی ثابت در پوشش شود.»
او ادامه می‌دهد: «زمان جنگ که در جزیره مجنون بودم هر روز همه ماسک می‌زدیم، اما وارد شهر که می‌شدیم دیگر از ماسک استفاده نمی‌کردیم؛ بنابراین زمانی که شرایط وجود نداشته باشد این مساله از بین خواهد رفت. اگر 10 روز دیگر اعلام کنند که بحران کرونا تمام شده در عرض یک هفته بساط ماسک جمع خواهد شد.»
ماسک‌های خشن
از زمانی که در بعضی خبر‌ها اعلام شد که ویروس کرونا در هوا می‌تواند تا 3 ساعت زنده بماند و یا تا 8 متر منتشر شود بسیاری ترجیح دادند که به محض خروج از خانه از ماسک استفاده کنند و آن را فقط زمان بازگشت به منزل از صورت بردارند. کارشناسان بسیاری هم توصیه کرده اند که بهتر است همه در فضا‌های عمومی ماسک روی صورت داشته باشند.
اما تحمل داشتن ماسک بر چهره برای خیلی‌ها سخت شده است با این حال آن‌ها که ماسک استفاده نمی‌کنند در دسته مغضوبین قرار می‌گیرند مخصوصا اگر شخصی در مترو و یا اتوبوس ماسک نداشته باشد مانند یک بمب ساعتی است که کسی جرات نزدیک شدن به او را ندارد و همه با خشم به او نگاه می‌کنند.
محمدرضا ایمانی، روانشناس اجتماعی با آن که معتقد است در این روز‌ها مردم بیش از گذشته به هم احساس نزدیکی می‌کنند و کیفیت روابط اجتماعی افزایش یافته است، اما درباره شرایطی که ماسک بر روان جامعه تحمیل کرده به سازندگی می‌گوید: «مردم پذیرفته اند که برای مراقبت از خود باید الزاماتی را رعایت کنند که باعث مراقبت از سلامت شخص و اطرافیان می‌شود.
کسی که ماسک نزده مورد نکوهش قرار می‌گیرد. ممکن است ماسک زدن برای کسی آزار دهنده باشد و نتواند به درستی با آن نفس بکشد و یا برای شخصی هزینه‌هایی را به همراه داشته باشد با این حال، چون دیگران از این موضوعات خبر ندارند، شخصی را که از ماسک استفاده نکرده مورد سوال و یا نکوهش قرار می‌دهند، اما معتقدم که این مسائل را آن قدر شدید نمی‌بینم که بتواند مشکل حادی را به وجود آورد.»
منبع: روزنامه سازندگی
