شامگاه پنج‌شنبه، دو جنگنده آمریکایی برای یک فروند هواپیمای مسافربری شرکت ماهان (پرواز تهران - بیروت) در آسمان سوریه ایجاد مزاحمت و این پرواز را مجبور به فرود اضطراری کرد. این هواپیمای مسافربری به شماره 1152 که از تهران به مقصد بیروت در حرکت بود، با مزاحمت جنگندههای آمریکایی مواجه و ناچار به کاهش ناگهانی سرعت و فرود اضطراری در فرودگاه بیروت شد که در اثر این حادثه شماری از مسافران این پرواز پس از فرود، به مراکز درمانی منتقل شدند.
در همین ارتباط و در ادامه واکنش‌های گسترده به این اتفاق، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «در تماس با مسوول عملیات ماهان پیگیر جزئیات ماجراجویی تروریست‌های آمریکایی شدم» به گزارش «ایسنا»، قالیباف نوشت: آمریکایی‌ها به دروغ می‌گویند در مسیر مانور استاندارد و همیشگی پرواز کرده‌اند درحالی که خلبان به علت نزدیک شدن بیش از اندازه دو جنگنده در بالا و پایین هواپیما، دو بار اخطار TCAS دریافت کرده است. آمریکایی‌های تروریست تلاش کردند تا با فراهم کردن مقدمات وقوع یک خطای احتمالی به اهداف شوم طراحی‌شده‌ای دست پیدا کنند. هر جنایت آمریکایی‌ها، بی‌شک نابودی ذلیلانه مستکبران منطقه به ویژه رژیم منحوس صهیونیستی را سرعت خواهد بخشید.
بررسی در کمیسیون امنیت ملی
همزمان نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز گفت: اقدام آمریکا علیه هواپیمای مسافربری ایرانی نقض واضح تعهدهای بین‌المللی و نوعی تروریسم حقوق بشری است که باید توسط سازمان ملل متحد محکوم شود. عباس مقتدایی خوراسگانی روز شنبه در گفت‌وگو با «ایرنا» گفت: براساس مقررات و چارچوب‌های سازمان بین‌المللی هواپیمایی ایکائو (سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی)، هواپیمای ماهان در مسیر مشخص شده طبق مقررات پرواز می‌کرده است، اما متاسفانه برخلاف عرف تعهدات بین‌المللی، هواپیمای ایرانی مورد تعرض جنگندههای آمریکایی قرار گرفته است. نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با تاکید بر اینکه اقدام آمریکایی‌ها امنیت پرواز و انضباط حمل و نقل هوایی را خدشه‌دار کرده است، اظهار کرد: نه تنها ایران بلکه سازمان ملل و سازمان ایکائو به‌عنوان نهاد تخصصی سازمان ملل باید به موضوع ورود کرده و اقدام ضد حقوق بشری ایالات متحده را محکوم کند.
مقتدایی خوراسگانی، همچنین دبیرکل سازمان ملل متحد را ملزم به پیگیری این موضوع برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی دانست و گفت: همان‌طور که شورای امنیت سازمان ملل متحد باید در حفظ صلح و امنیت بین‌المللی کوشا باشد، دبیرکل هم باید در این باره آمریکا را محکوم کرده و هشدارهای لازم را برای عدم تکرار موارد مشابه بدهد. او با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران باید این موضوع را پیگیری کند، اظهار کرد: البته براساس عرف بین‌المللی حق دفاع مشروع و مقابله به مثل به رسمیت شناخته شده است. هر چند خویشتنداری ایران در این قضایا برای مقابله به مثل، به دلیل رعایت حقوق بشر است.
مقتدایی خوراسگانی از بررسی ابعاد مختلف این موضوع در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی‌خبر داد و افزود: اگر لازم باشد مسوولان کشوری هم برای ارائه گزارش درباره این موضوع به مجلس دعوت می‌شوند. نماینده مردم اصفهان در مجلس یازدهم با بیان اینکه امیدواریم آمریکا به اعمال نابخردانه و خلاف قانون خود خاتمه دهد، یادآور شد: چنین اقداماتی ناشی از خوی زیاده‌طلبی دولتمردان آمریکایی است و این عادت غلط آمریکایی‌ها نظم و امنیت بین‌المللی را برهم زده و باعث نوعی مخاطره برای امنیت هوایی شده است.او درباره اهداف و انگیزه‌های آمریکایی‌ها از چنین رفتارهای خطرناکی گفت: حرکت آمریکا با هر انگیزه‌ای که باشد، خلاف عرف بین‌المللی و ناقض صلح و امنیت است. مقتدایی نخست از ظرفیت ایکائو و بهره‌گیری از این سازمان برای محکوم کردن آمریکا، پیگیری ابعاد حقوقی از طریق وزارت امور خارجه و همسویی جمهوری اسلامی‌ایران با قوه قضائیه برای این موضوع، احضار حافظ منافع آمریکا از سوی وزارت خارجه، بهره‌گیری از ظرفیت شورای امنیت و سایر زیرمجموعه‌های آن و مکاتبه با دبیر کل سازمان ملل متحد از جمله راهکارهای پیشنهادی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در این باره توصیه کرد.
او درباره نقش رژیم صهیونیستی در این حادثه نیز گفت: آمریکایی‌ها در سوریه حضور دارند و رژیم صهیونیستی به دلیل واهمه از اقدامات اثرگذار ایران، به سرعت اعلام کرده که در این موضوع نقشی نداشته است. البته آمریکا و رژیم صهیونیستی هر دو ناقض حقوق بشر هستند، اما فعلا ابعاد حقوقی که پیگیری خواهد شد، شامل ایالات متحده آمریکا است که نقض حقوق بشر و اقدامات تروریستی از طرف آنها رخ داده است. شامگاه روز پنج‌شنبه، دو جنگنده آمریکایی برای یک هواپیمای مسافربری ایرانی در حریم هوایی سوریه مزاحمت ایجاد کردند. هواپیمای مسافربری ایرانی در مسیر خود به سمت فرودگاه بیروت بوده که جنگندههای مهاجمی به آن نزدیک شدند به‌طوری‌که خلبان مجبور می‌شود ارتفاع هواپیما را به صورت ناگهانی کاهش دهد که این مساله زخمی‌شدن شماری از سرنشینان هواپیما را به دنبال داشت.
مسوولان آمریکایی تایید کردند جنگنده‌ای که در مسیر پرواز هواپیمای ماهان از تهران به لبنان ایجاد مزاحمت کرده بود، آمریکایی بوده است. همچنین «بیل اوربان» سخنگوی فرماندهی مرکزی تروریستی آمریکا در این باره مدعی شد: یک جنگنده اف- 15 در ماموریت هوایی همیشگی خود بر فراز پایگاه التنف در سوریه اقدام به بازرسی بصری هواپیمای مسافربری ماهان ایران کرد و این اقدام در فاصله‌ای ایمن با هواپیما انجام شد و خلبان جنگنده پس از اطمینان از آن هواپیما فاصله گرفت.
سیلی‌هایمان به موقع و فراموش نشدنی است
یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی‌در واکنش به تعرض جنگنده آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایرانی گفت: در 40 سال گذشته آموخته‌ایم عقلانی باشیم، ولی می‌دانند سیلی‌هایمان به موقع و فراموش نشدنی است. به گزارش «ایسنا»، ابراهیم رضایی در واکنش به تعرض جنگنده آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایرانی در رشته توییتی در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «هدف آمریکا و رژیم صهیونیستی ایجاد یک بازی هیجانی و روانی برای تاثیر بر انتخابات 2020 است. در 40 سال گذشته آموخته‌ایم عقلانی باشیم، ولی می‌دانند سیلی‌هایمان به موقع و فراموش نشدنی است. از ساقط کردن پرواز 655 ایران‌ایر در تابستان 67 تا تهدید پرواز(هواپیمای ماهان) در تابستان 99. اهداف آمریکایی‌ها یکی است، بازی با جان مردم ایران برای اهداف شوم خود. اجازه نمی‌دهیم. می‌خواستند خلیج فارس را ناامن کنند، نفس‌شان در جزیره فارسی بریده شد. اگر خباثتی در ذهن دارند یکبار داستان «نادر مهدوی» و« بیژن گرد» را بخوانند.»
همزمان سیدعلی آقازاده، رئیس کمیته دفاعی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی‌در واکنش به تعرض جنگنده آمریکایی به هواپیمای ایرانی اظهار کرد: از این‌گونه شیطنت‌های آمریکایی‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌های مختلف زیاد دیده‌ایم، آنها سعی می‌کنند که مزاحمت‌هایی برای ما داشته باشند. در آخرین مورد در بحث تعرض جنگنده آمریکایی به هواپیمای ایرانی دشمنی آمریکا مشهود است.
او ادامه داد: قطعا اگر آمریکایی‌ها به این تحریک و توطئه‌ها وارد شوند، جمهوری اسلامی ایران قدرت پاسخگویی خواهد داشت ما به همه اقدامات خصمانه چه از طرف آمریکا و چه از طرف هر کشور دیگری پاسخ مقتضی را می‌دهیم، پس آزموده را آزمودن خطاست. آمریکایی‌ها بدانند که قطعا جمهوری اسلامی ایران از منافع مردم و کشور دفاع خواهد کرد.
رئیس کمیته دفاعی مجلس شورای اسلامی با تاکید مجدد بر اینکه آمریکا باید مراقب تحرکاتش باشد، تصریح کرد: ایران این اقدام آمریکا را بی‌پاسخ نمی‌گذارد، کما اینکه موضوع در حال پیگیری از مراجع حقوقی بین‌المللی است. ما در مجلس شورای اسلامی و مشخصا در کمیسیون امنیت ملی با حساسیت ویژه به این موضوع ورود کرده و پیگیری می‌کنیم، چون برای ما دفاع از حقوق مردم و منافع ملی بسیار اهمیت دارد.
نامه دادستان
همچنین دادستان کل کشور طی نامه‌ای به وزیر خارجه خواستار پیگیری حقوقی و قضایی تعرض دو جنگنده نظامی آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایران شد. به گزارش «ایلنا»، حجت‌الاسلام والمسلمین منتظری تاکید کرد برای جبران خسارت مادی و معنوی مسافران و پیشگیری از تکرار حوادث مشابه، طرح شکایت صورت گیرد و اقدامات لازم انجام و موضوع تا حصول نتیجه پیگیری شود.
نظامیان آمریکایی منتظر پاسخ ایران باشند
از سوی دیگر مدیرکل امور بین‌الملل مجلس نیز در ادامه واکنش‌ها به نقش آمریکا در وقوع این حادثه تاکید کرد و گفت تعرض جنگندههای آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایرانی بار دیگر نشان داد که حضور اشغالگران در منطقه تهدید جدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی به شمار می‌رود. به گزارش خبرآنلاین، حسین امیر عبداللهیان، در صفحه خود در فضای مجازی اینستاگرام نوشت: تعرض جنگندههای آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایرانی (شماره 1152 ماهان ایر) در آسمان سوریه بار دیگر اثبات کرد که حضور بیگانگان اشغالگر در منطقه، تهدید جدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی به‌شمار می‌رود. بی‌تردید در حالی که هنوز انتقام سخت ترور آمریکایی قهرمان بین‌المللی مبارزه با تروریسم، سردار شهید سلیمانی عزیز در راه است، نظامیان آمریکا با تعرض اخیر به هواپیمای مسافربری ایرانی در انتظار تبعات سنگین رفتار تحریک‌آمیز خود باشند. صهیونیست‌ها هم نمی‌توانند در سایه بنشینند، تحریک کنند و بلافاصله بگویند ما دخالتی نداشتیم.
واکنش محسن رضایی
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز دیگر مقامی بود که بر خروج آمریکا از منطقه تاکید کرد. به گزارش «ایسنا» محسن رضایی با انتشار توییتی، با استفاده از هشتگ اخراج آمریکا از منطقه در واکنش به ایجاد مزاحمت برای هواپیمای مسافربری ماهان نوشت: هیچ اقدامی بی‌پاسخ نمی‌ماند، چه آمریکا باشد چه رژیم صهیونیستی.
پیگیری قضایی
در ادامه دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه نیز تعرض جنگندههای آمریکایی به هواپیمای مسافری ایران را مصداق بارز «راهزنی هوایی» دانست که عدم مقابله جدی و موثر با آن موجب نقض صلح و امنیت بین‌المللی می‌شود.
به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی ستاد حقوق بشر، علی باقری کنی، معاون رئیس قوه قضائیه و دبیر ستاد حقوق بشر، تهدید اخیر هواپیمای ماهان از سوی جنگندههای آمریکایی را «گستاخی نظام‌مند (سیستماتیک) رژیم آمریکا در نقض آشکار قواعد و مقررات بین‌المللی» توصیف کرد و افزود: تعرض فرماندهی تروریستی ارتش آمریکا به هواپیمای مسافربری ایران بر فراز سوریه، نقض امنیت هوانوردی و نیز نقض آزادی پرواز هواپیماهای غیرنظامی و نیز نقض قواعد و اصول بنیادین و اساسی حقوق بین‌الملل بشر است.
دبیر ستاد حقوق بشر با تاکید بر اینکه تعرض جنگندههای فرماندهی تروریستی ارتش آمریکا به هواپیمای ایرانی، نخستین تجاوز این رژیم به حقوق ملت ایران نیست، تصریح کرد: حمله موشکی پهپادهای آمریکایی به کاروان خودروهای حامل سردار شهید سلیمانی در بغداد در دی 1398، حمله موشکی ناو جنگی آمریکا به هواپیمای مسافربری ایران بر فراز خلیج فارس در تیر 1367 و نیز رهگیری و ایجاد مزاحمت برای هواپیمای شرکت آسمان در اردیبهشت 1396، بیانگر آن است که «نقض نظام‌مند» آزادی پرواز و امنیت هوانوردی به رویه عادی رژیم جنایتکار آمریکا در قبال قواعد و مقررات بین‌المللی تبدیل شده است.باقری کنی با بیان اینکه «تعرض دیشب فرماندهی تروریستی ارتش آمریکا به هواپیمای مسافربری ایران مصداق بارز و انکارناپذیر نقض اصول مسلم حقوق بین‌الملل است»، تاکید کرد: مراجع بین‌المللی به ویژه مدعیان حفاظت از صلح و امنیت بین‌المللی در برابر آزمونی سرنوشت‌ساز قرار گرفته‌اند؛ چراکه سکوت و انفعال در برابر تجاوز به جان انسان‌ها و حقوق آنها و نیز نقض آشکار موازین بین‌المللی، نه‌تنها آمریکایی‌های خودبرتربین را گستاخ‌تر خواهد کرد، بلکه ماهیت وجودی این سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی را نیز زیر سوال خواهد برد.
معاون رئیس قوه‌قضائیه با تاکید بر ضرورت بهره‌گیری از همه ظرفیت‌های حقوقی و قضایی بین‌المللی برای مقابله با نقض نظام‌مند آزادی و امنیت پرواز هواپیماهای غیرنظامی تصریح کرد: دستگاه قضایی با استفاده از ظرفیت‌های قانونی داخلی از جمله «قانون مقابله با نقض حقوق بشر و اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در منطقه»، آمران، عاملان، مباشران و معاونان تعرض به هواپیمای مسافربری ایران و نیز تهدید به نقض حق حیات مسافران این هواپیما از جمله آسیب‌های جسمی و روحی آنها را در مراجع ذی‌صلاح داخلی با جدیت پیگیری خواهد کرد و تعقیب متجاوزان به حقوق عامه در سطح بین‌المللی را طبق قانون در دستور کار خود قرار خواهد داد.
واکنش سخنگوی سازمان ملل
واکنش‌های بین‌المللی به ایجاد مزاحمت دو جنگنده آمریکایی برای هواپیمایی ماهان نیز گسترده بوده است. سخنگوی سازمان ملل در واکنش به ایجاد مزاحمت و تعرض جنگندههای آمریکایی به هواپیمای مسافربری ماهان ایر خواستار رعایت امنیت پروازهای غیرنظامی شد. به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه اینترنتی سازمان ملل، استفان دوژاریک سخنگوی سازمان ملل در کنفرانس خبری روز جمعه درباره ایجاد مزاحمت جنگندههای آمریکایی برای هواپیمای مسافربری ماهان ایر در خطوط هوایی سوریه گفت که از نظر قانونی، امنیت پروازهای غیرنظامی‌باید از طرف همگان رعایت شود. دوژاریک همچنین افزود که هنوز اطلاعات به خصوصی درباره این رخداد در سازمان بین‌المللی پروازهای غیرنظامی موجود نیست و تاکید کرد که حفظ امنیت این پرواز‌ها که پیش‌تر بیان شد، تنها موضوعی اخلاقی است.
براساس این گزارش، اظهارات سخنگوی سازمان ملل در این باره در پی این مطرح می‌شود که محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز روز جمعه در واکنش به این اقدام جنگندههای آمریکایی گفت: آمریکا به طور غیرقانونی سرزمین یک کشور دیگر را تصرف می‌کند و سپس به یک پرواز مسافربری برنامه‌ریزی شده تعرض می‌کند - جان مسافران غیرنظامی‌بی‌گناه را به خطر می‌اندازد - آن هم به این بهانه که می‌خواهد از نیروهای اشغالگر خود محافظت کند. آنها با پررویی یک بی‌قانونی را پشت بی‌قانونی دیگر انجام می‌دهند. باید قبل از وقوع فاجعه، جلوی قانون‌شکنان را گرفت.
توضیحات سفیر سوریه
همزمان سفیر سوریه در لبنان نیز در اظهاراتی گفت که هدف جنگندههای آمریکا از ایجاد مزاحمت برای هواپیمای مسافربری ایران، به اشتباه انداختن پدافند هوایی سوریه بوده است. «علی عبد الکریم» سفیر سوریه در بیروت در مصاحبه با شبکه «العالم» گفت، مطابق با گزارش رسانه‌ها، هدف جنگندههای آمریکا از ایجاد مزاحمت برای هواپیمای ایران فریب پدافند هوایی سوریه بوده است. طبق این گزارش، سفیر سوریه در بیروت در این خصوص گفت: «این بازی نتوانست پدافند و رادارهای سوریه را به اشتباه بیندازد در نتیجه این بازی کثیف و خطرناک برای دست‌اندرکاران این طرح نتایج منفی به همراه داشت. علی عبدالکریم در ارتباط با هویت جنگندههای متخاصم گفت: «تا الان مشخص شده که این جنگنده‌ها متعلق به آمریکا بوده؛ اما چه آمریکایی باشند چه اسرائیلی هر دو یک در یک جایگاه قرار دارند.»
واکنش انصارالله
در ادامه جنبش انصارالله یمن نیز در بیانیه‌ای مزاحمت جنگندههای آمریکایی برای هواپیمای مسافربری ایران و به خطر انداختن جان مسافران آن را به شدت محکوم کرد. به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از شبکه المسیره، دفتر سیاسی جنبش انصارالله یمن با محکوم کردن مزاحمت جنگندههای آمریکایی برای هواپیمای مسافربری ایران در آسمان سوریه، این اقدام را تجاوز آشکار و نقض توافق‌نامه‌های بین‌المللی عنوان کرد.در بیانیه انصارالله آمده است: «عربده‌کشی آمریکا و ادامه نقض مستمر حاکمیت سوریه یک روش متجاوزانه و رفتاری وحشیانه از سوی نظام جنایتکاری است که از همه قوانین بین‌المللی تجاوز می‌کند.»