پرش پلک چشم، تیک عصبی یا نبض زدن یکی از چشم‌ها یا هر دو چشم، موضوعی آزار دهنده است که اگر آن را تجربه کرده باشید، مطمئن می‌شوید ادامه آن برای مدت زمان طولانی می‌تواند منجر به خستگی و اختلال در انجام کار‌های روزانه شود. پرش پلک‌ها که در پزشکی به آن میوکیمیا (Myokymia) گفته می‌شود، در واقع اسپاسم غیر ارادی و تکرار شونده پلک‌های چشم است که احتمال ایجاد آن هم در پلک بالا و هم در پلک پایین وجود دارد. در این مقاله به علت ایجاد و درمان پرش پلک چشم، چه درمان‌های دارویی و چه خانگی می‌پردازیم.
علت پرش پلک
درباره علت نبض زدن چشم‌ها از لحاظ پزشکی دلیل مشخص و واضحی مطرح نشده است؛ چرا که در اغلب موارد این مشکل، مقطعی و گذرا بوده، بدون درد است و بعد از چند ساعت و به ندرت بعد از چند روز، خود به خود برطرف می‌شود. مهمترین علت‌های بروز این ناراحتی شامل موارد زیر می‌شود:
1. استرس
ناراحتی‌های عصبی مانند غم، استرس و اضطراب از اصلی‌ترین عوامل بروز پرش پلک چشم است که همراه شدن آن با کار بیش از اندازه چشمی و خستگی زیاد، اغلب باعث طولانی شدن این مشکل در افراد می‌شود.
2. تماشای بیش از اندازه تلویزیون، کار با کامپیوتر و گوشی
خستگی و کار بیش از اندازه با چشم‌ها مانند استفاده طولانی مدت از کامپیوتر، گوشی و ... می‌تواند باعث خشکی چشم و ایجاد نبض زدن یکی از چشم‌ها یا هر دو چشم شود.
3. خستگی و کم خوابی
از دیگر علت‌های نبض چشم و پرش پلک‌ها خستگی و کم خوابی است که می‌تواند در بروز این مشکل یا تشدید آن موثر باشد.
4. استفاده از الکل و کافئین
مصرف الکل و استفاده زیاد از کافئین در بروز پرش پلک تاثیر مستقیم دارد.
5. محرک‌های محیطی مانند آلودگی هوا، حساسیت به نور خورشید و باد
گاهی اوقات حساسیت‌های چشمی و در معرض آلودگی هوا قرار گرفتن، نور روشن و شدید می‌تواند در بروز پرش پلک موثر باشد.
6. سوء تغذیه و برخی بیماری‌ها
تغذیه نامناسب فرد، به ویژه در مصرف ویتامین‌های گروه ب، کلسیم و منیزیم باعث تشدید و حساسیت عضلات پلک می‌شود. همچنین برخی بیماری‌ها مانند بیماری‌های خوش‌خیم چشمی، پرکاری تیروئید یا اختلالات عملکرد کلیه نیز ممکن است باعث شوند این انقباضات به طور گسترده در قسمت‌های مختلف بدن از جمله عضلات چشم به وجود بیاید.
درمان پرش پلک چشم (درمان‌های خانگی)
پرش پلک‌ها همیشه غیر قابل پیش بینی و بدون درد هستند، ولی می‌توانند موجب آزار و عصبی شدن فرد مبتلا شوند. از این رو بیشتر افراد به دنبال راهکار‌ها و درمان پرش پلک چشم یا همان نبض زدن چشم‌ها به صورت خانگی هستند. برخی درمان‌های خانگی موثر به شرح زیر است:
1) استراحت کردن و خواب کافی
از آنجایی که یکی از علت‌های اصلی این مشکل نداشتن خواب کافی و خستگی جسمانی به ویژه خستگی چشم‌هاست، توصیه می‌شود برای درمان و توقف این مشکل به ساعات خواب توجه کنید و با داشتن 8 ساعت خواب کافی و استراحت دادن چشم‌ها، به بدن خود برای متوقف کردن این ناراحتی کمک کنید.
2) کمتر مصرف کردن کافئین
رژیم غذایی خود را بررسی کنید و توجه کنید آیا مواقعی که میزان بیشتری از کافئین را مصرف کرده‌اید پرش پلک‌ها را بیشتر تجربه کرده‌اید؟ اگر اینگونه است، مصرف این ماده را کمتر کرده، میوه و سبزیجات بیشتر را در برنامه غذایی خود قرار دهید و آب کافی بنوشید.
3) قرار دادن کمپرس آب گرم
کمپرس آب گرم با از بین بردن انقباضات ماهیچه‌ای عضلات چشم، باعث بهبود پرش پلک می‌شود. به این منظور حوله تمیزی را در آب جوش قرار دهید و بعد از چکاندن آب حوله، آن را به آرامی برای 5 دقیقه روی چشم خود قرار دهید. این کار را 5 تا 6 بار در روز تکرار کنید.
4) ماساژ چشم‌ها و حرکات چشمی
حرکات چشمی صحیح و ماساژ اصولی چشم‌ها نیز به بهبود پرش پلک‌ها کمک شایانی می‌کند. در واقع حرکات کره چشم انسان به وسیله شش عضله خارج کره چشمی که به اطراف کره چشم چسبیده‌اند کنترل می‌شوند و این عضلات نیز همانند عضلات بدن نیازمند تقویت هستند. در این مورد می‌توانید از حرکات یوگای چشم که به رفع خستگی چشم نیز کمک می‌کند، استفاده کنید. به این منظور چشم‌ها را به آرامی به صورت دایره‌وار، در جهت عقربه‌های ساعت و خلاف جهت عقربه حرکت دهید و چند بار این تمرین را تکرار کنید، سپس چشم‌ها را به آرامی ببندید. همچنین می‌توانید چشمی که دچار پرش پلک است را به مدت 1 دقیقه کامل ببندید و سپس به آرامی باز و این کار را تا 3 بار تکرار کنید.
5) قرار دادن حلقه سیب زمینی یا خیار روی چشم
سیب زمینی و خیار هر دو دارای خواص ضد التهابی و اثر خنک کننده هستند و برای درمان پرش پلک مفیدند. به این منظور یک حلقه خیار یا سیب زمینی خنک را روی چشمی که دچار نبض شده قرار دهید، به آرامی چشم را ببندید و اجازه دهید روی چشم بماند تا زمانی که به دمای اتاق برسد.
6) استفاده از گلاب به عنوان لوسیون چشم
یکی از درمان‌های طب سنتی برای درمان پرش پلک چشم، استفاده از گلاب به عنوان یک لوسیون آرامبخش روی چشم‌هاست. برای استفاده از گلاب، یک پد پنبه‌ای استریل را به گلاب آغشته کنید و آن را به آرامی روی پلک چشم قرار دهید. گلاب یک محلول آرام کننده و پاک کننده بی ضرر است و چنانچه علت پرش پلک، آلودگی‌های محیطی باشد به خوبی به برطرف شدن آن کمک خواهد کرد. در طب سنتی از گلاب خالص به عنوان قطره چشم برای تمیز کردن، تغذیه و آرام کردن ماهیچه‌های چشم استفاده می‌شود.
درمان‌های دارویی پرش پلک چشم
1) قطره اشک مصنوعی
استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی یکی از بهترین راهکار‌ها برای بهبود نبض چشم و اسپاسم عضلات پلک است. قطره اشک مصنوعی را به فاصله چند ساعت و یک تا دو قطره در چشمی که دچار پرش است بچکانید.
2) استفاده از بوتاکس
استفاده از بوتاکس یا سم بوتولینوم آخرین گزینه درمانی برای افراد مبتلا به پرش پلک چشم است. این درمان تنها در مواقعی که پرش پلک چشم‌ها برای مدت طولانی ادامه داشته باشد و خللی در دید و تمرکز فرد ایجاد کرده باشد، استفاده می‌شود. توجه داشته باشید این روش درمانی حتما تحت نظر پزشک متخصص انجام می‌شود.
3) مصرف مکمل‌های غذایی
همانطور که گفته شد در مواردی کمبود ویتامین‌ها و عناصر غذایی باعث بروز این مشکل می‌شوند. بدین منظور استفاده از مکمل‌های حاوی ویتامین ب، کلسیم و منیزیم در بهبود و درمان پرش پلک چشم موثر است.
چه زمان برای درمان پرش پلک چشم باید به پزشک مراجعه شود؟
در بیشتر موراد زنش پلک چشم نیازی به مراجعه به پزشک ندارد، ولی چنانچه این حالت مزمن شود و اختلالی در بینایی به همراه داشته باشد، می‌تواند نشانه‌ای از سایر بیماری‌ها مانند اختلال در مغز یا سیستم عصبی باشد؛ بنابراین در صورتی که پرش پلک چشم باعث:
1. بسته شدن کامل چشم شود
2. برای یک هفته تداوم داشته باشد
3. اسپاسم عضلات پلک چشم همراه با انقباض و اسپاسم در دیگر عضلات صورت باشد
4. چشم قرمز و متورم شده باشد
5. همراه با ترشح از چشم‌ها باشد
حتما در مرحله اول به یک چشم پزشک و در مرحله بعد به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا عوامل احتمالی به طور دقیق بررسی شوند.
سخن پایانی
پرش پلک چشم اگرچه بیماری خاصی نیست و در بیشتر موارد خود به خود برطرف می‌شود، ولی می‌تواند آزار دهنده بوده و در صورتی که چند ساعت تداوم داشته باشد در انجام کار‌های روزمره اختلال ایجاد کند. از همین رو پیشنهاد می‌شود تا از عوامل ایجاد کننده آن مانند استفاده طولانی مدت از دستگاه‌های الکترونیکی همچون کامپیوتر، لپ تاپ و موبایل خودداری کنید و از اصول صحیح استفاده از آن‌ها آگاه باشید. همچنین چای یا قهوه بیش از حد ننوشید، چشمان خود را در فواصل منظم با آب ولرم شستشو دهید و از قطره‌های اشک مصنوعی برای برطرف کردن خشکی چشم خود استفاده کنید.
بیشتر بخوانید:
