ام‌تی‌ان شرکت مخابراتی آفریقای جنوبی و بزرگ‌ترین شرکت مخابراتی قاره آفریقاست و هم اکنون 49 درصد سهام اپراتور دوم ایران را در اختیار دارد. این شرکت که سال‌هاست به جز آفریقا در بخش مخابرات کشورهای خاورمیانه سرمایه‌گذاری کرده است حالا نه تنها از ایران بلکه قصد دارد از کل خاورمیانه به آفریقا عقب‌نشینی کند. دلیل اصلی این تصمیم، کاهش درآمدها و پیچیدگی‌های وضعیت خاورمیانه عنوان شده است و این شرکت قصد دارد تلاش خود را صرفا روی بازار آفریقا متمرکز کند.با این حال فرآیند عقب کشیدن از بازار خاورمیانه به یکباره نیست. مدیرارشد اجرایی ام‌تی‌ان در جمع خبرنگاران اعلام کرد که این شرکت 75 درصد سهام خود را در سوریه می‌فروشد و در فاز نخست با واگذاری سهام از بازار یمن، افغانستان و سوریه خارج می‌شود. با این حال این سه شرکت، بخش کوچکی از درآمدهای ام‌تی‌ان را تشکیل می‌دادند؛ چیزی حدود 4 درصد.با این حال حتی ایران که سهم قابل‌توجهی از درآمدهای ام‌تی‌ان را تشکیل می‌داد نیز نتوانسته این شرکت را مجاب به ماندن در کشور کند.
ورود و خروج بازیگر دوم
خروج ام‌تی‌ان از بازار ایران یک اتفاق مهم محسوب می‌شود. حضور این شرکت در بازار ایران منجر به شکست انحصار اپراتور اول تلفن همراه شد که در آن زمان کاملا دولتی بود. حضور ام‌تی‌ان در ایران از سال 1384 آغاز شد زمانی که این شرکت در سرمایه‌گذاری مشترکی با شرکت گسترش الکترونیک ایران (متشکل از بنیاد مستضعفان و وزارت دفاع) به رقیبی برای اپراتور همراه اولی تبدیل شد که به‌صورت انحصاری تمام بازار ایران را در اختیار داشت. اعطای مجوز به اپراتور دوم قبل از ایرانسل به ترکسل انجام گرفت اما بعد از آنکه مجلس سهام ترکسل را در اپراتور دوم کاهش داد این شرکت از پروژه کنار کشید. سابقه ام‌تی‌ان اما نشان داده با بسیاری از کشورهای خاورمیانه که حتی در وضعیت جنگی (مانند سوریه) قرار دارند هم قادر به همکاری است و در ایران نیز شراکت این شرکت آفریقای جنوبی با شرکت‌های ایرانی با چالش چندانی مواجه نشد. حضور ام‌تی‌ان و پیاده‌سازی چارچوب‌های یک اپراتور حرفه‌ای بین‌المللی هم رقیب این شرکت و هم بازار مخابرات ایران را با استانداردهای جدیدی روبه‌رو کرد. در همین سال‌ها اپراتورهای دیگری مانند تالیا یا رایتل هم به بازار تلفن همراه ایران وارد شدند اما هیچ‌کدام به اندازه ایرانسل رقیب جدی برای همراه اول محسوب نمی‌شدند هرچند در نهایت برتری سهم بازار اپراتور اول تا به امروز حفظ شده است.ایرانسل به شکل خصوصی اداره می‌شده و از این‌رو اطلاعات مالی چندانی از آن منتشر نشده است. مدیران شرکت هم همواره به‌طور کلی به موفق بودن وضعیت مالی آن اشاره کرده‌اند. عباسی آرند دومین مدیرعامل ایرانسل در 15 سال اخیر در خردادماه امسال در مصاحبه با «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد که ام‌تی‌ان به‌رغم اتفاقات رخ داده در وضعیت اقتصادی کشور و کاهش ارزش ریال درمجموع از سرمایه‌گذاری در ایران راضی است.عباسی آرند گفته بود: طبیعتا هیچ سرمایه‌گذاری راضی نیست در جایی سرمایه‌گذاری کند که یک شبه ارزش پول آنجا نصف می‌شود. شرکت MTN در بورس آفریقای جنوبی است و سهامداران خارجی دارد و رقم‌های ام‌تی‌ان – ایرانسل هم آنجا شفاف قرار می‌گیرد، وضعیت اقتصادی ایرانسل روی دارایی‌های شرکت ام‌تی‌ان و وضعیت آن اثر می‌گذارد. اما در مجموع، ام‌تی‌ان از سرمایه‌گذاری در ایران راضی است.
دردسرهای یک اپراتور خارجی
اعلام خروج ام‌تی‌ان نشان‌دهنده این است که حتی سهم قابل‌توجه و داشتن کاربران میلیونی نتوانسته این شرکت را به ماندن در بازار ایران قانع کند. مدیر اجرایی این شرکت البته گفته که خروج از بازار ایران در میان مدت صورت خواهد گرفت.در سال 97 بلومبرگ اعلام کرد که ام‌تی‌ان تحت‌تاثیر تحریم‌های آمریکا حاضر به سرمایه‌گذاری در پروژه فیبرنوری در ایران نشده است. در همان زمان گمانه‌زنی‌هایی برای خروج ام‌تی‌ان از ایران اعلام شد که رسمیت نیافت. ام‌تی‌ان البته در تمام سال‌های اخیر به رغم افزایش تحریم‌ها جزو معدود شرکت‌های خارجی باقی مانده در ایران بوده است.بعد از خروج آمریکا از برجام، ام‌تی‌ان جزو معدود شرکت‌های خارجی بود که مشخصا اعلام کرد در ایران باقی خواهد ماند.ایرانسل هفته قبل از راه‌اندازی آزمایشی شبکه 5G خبر داد، پروژه‌ای که بی‌شک نیاز به سرمایه‌گذاری گسترده و سریع در سراسر کشور دارد. حالا با خروج ام‌تی‌ان به نظر می‌رسد مدیران شرکت باید به دنبال مسیر دیگری برای تامین سرمایه و تجهیزات باشند.
ام‌تی‌ان همچنین یکی از سرمایه‌گذاران اسنپ هم هست. این شرکت به‌دلیل حضور در بازار ایران از سوی سرمایه‌گذاران خارجی اسنپ به‌عنوان شریک در این پروژه انتخاب شد و گفته می‌شود بخشی از تامین مالی خارجی مجموعه اسنپ از طریق ایرانسل انجام می‌شد. مشخص نیست فعلا سهام ایرانسل مورد تمایل چه شرکت‌هایی می‌تواند باشد. در تمام سال‌های اخیر شایعات مختلفی درباره حضور ایرانسل در بورس ایران به گوش می‌رسید اما هیچ کدام واقعیت نیافت. عباسی آرند مدیرعامل ایرانسل در مصاحبه با «دنیای‌اقتصاد» گفته بود چون ام‌تی‌ان در بورس ژوهانسبورگ است جذابیت زیادی برای ورود مجدد به بورس ندارد اما به نظر می‌رسد تحول در وضعیت بورس ایران و خروج ام‌تی‌ان از ایران می‌تواند سهامداران ایرانی ایرانسل را به حضور در این بازار برای تامین مالی مجاب کند.
