به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، در جریان چهاردهمین رزمایش پیامبر اعظم (ص) سپاه پاسداران، یک سناریو خاص آفندی و متمرکز بر یک سامانه خاص مورد تمرین قرار گرفت که شامل هدف قرار دادن مدل یک رادار AN/TPY-2 مخصوص سامانه دفاع موشکی تاد بود. اگرچه ممکن است این سناریو و تمرین واقعی، دلایل مختلفی داشته باشد اما به نظر می رسد اتفاقاتی که در چند سال اخیر و خصوصا هفته های گذشته در اطراف ایران رخ داده، باعث طراحی این بخش از رزمایش مهم مذکور و این واکنش از طرف نیروی هوافضای سپاه شده است.
در ابتدا خوب است کمی با سامانه تاد آشنا شده تا بهتر متوجه شویم دلیل این برنامه ریزی و تاکید چه بوده است.
بیشتر بخوانید:
سامانه دفاع هوایی ارتفاع بالای تاد در حقیقت بخشی از سپر چند لایه دفاع هوایی موشکی آمریکا به حساب می آید که در چیدمان ارتش آمریکا عمدتا در اختیار نیروی زمینی قرار گرفته و لایه بالا دستی موشک پاتریوت به حساب می آید. خود آمریکایی ها عمدتا از این سامانه بیشتر به عنوان یک سیستم دفاع موشکی در برابر تهدیدات وارد شونده از خارج از جو زمین حساب می کنند. در میان محصولات بومی کشورمان، می توان موشک های میان برد مثل خانواده شهاب یا سجیل را در این کلاس از موشک ها قرار داد.
شلیک موشک از سامانه تاد
رادار AN/TPY-2 سامانه تاد
این سامانه به دلایلی در سالهای اخیر در اطراف ایران زیاد مستقر شده و برخی از همسایگان ایران خصوصا در جنوب خلیج فارس نیز اقدام به خرید آن کرده اند. این پدافند ساخت شرکت لاکهید مارتین آمریکا، در حدود 200 کیلومتر برد داشته و ارتفاع درگیری آن نیز 150 کیلومتر است. سرعت موشک در حدود 8 برابر سرعت صوت است و می تواند با موشک های خارج از جو زمین درگیر شود. این موشک نیز به مانند پاتریوت فاقد سر جنگی بوده و بر اثر برخورد مستقیم با هدف و انرژی جنبشی حاصل از برخورد هدف را نابود می کند.
رادار AN/TPY-2 در امارات متحده عربی
سامانه تاد در سرزمین های اشغالی - بهار 2019 میلادی
تاد از یک رادار آرایه فازی فعال باند ایکس مدل 2-AN/TPY استفاده می کند. در حال حاضر اولین مشتری بین المللی این سامانه، امارات متحده عربی بوده که تحویل به این کشور آغاز شده است. جهت حفاظت از نیروهای آمریکایی در پایگاه انجرلیک ترکیه و یک سامانه هم از سری تاد در سرزمین های اشغالی قرار دارد. بر اساس برخی اخبار منتشر شده عمان و قطر نیز به دنبال خرید سامانه تاد هستند. همچنین در سالهای اخیر در مواردی برای مقابله با کره شمالی، یگان هایی از این سامانه دفاع موشکی در مناطقی مثل کره جنوبی و برخی از جزایر آمریکا در منطقه اقیانوس آرام نیز مستقر شده اند.
برد درگیری که در بالا اشاره شد مربوط به موشک های سامانه تاد است. رادار 2-AN/TPY برد بسیار بلند تری داشته و البته عدد دقیق در خصوص برد آن از جمله موارد اعلام نشده اما برخی منابع برد آن را 1000 کیلومتر اعلام کرده اند. سفارش این سامانه توسط عربستان سعودی از جمله اخبار جنجالی مربوط به اولین سفر خارجی دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ به عربستان سعودی بود. البته مدتی بعد پای داماد لابیست آقای رییس جمهور یعنی جراد کوشنر هم به ماجرای تاد باز شده و این گونه روایت شد که هیئتی از عربستان سعودی در حضور کوشنر از قیمت بالای سامانه مورد نظر انتقاد کرده بود و داماد رییس جمهور در همان جا با مدیر شرکت لاکهید مارتین، سازنده سامانه تماس گرفته و برای سعودی ها در این قرارداد تخفیف گرفته بوده است.
بازدید محمد بن سلمان از نمونه ای از موشک تاد در تاسیسات شرکت لاکهید مارتین
ارتش سعودی طی قراردادی به ارزش نزدیک به 15 میلیارد دلار، 44 پرتابگر این سامانه، 360 تیر موشک، 16 واحد متحرک کنترل و فرماندهی و 7 دستگاه از رادارهای 2 -AN/TPY را دریافت خواهد کرد. تحویل این سامانه ها به عربستان سعودی از سال 2023 میلادی آغاز و تا سال 2026 میلادی نیز به طول خواهد انجامید. با همه تبلیغات و تلاش ها، کارشناسان تاکید می کنند رادار 2 -AN/TPY با وجود همه نکته های مثبت در خصوص قدرت کشف و برد بالا و همچنین توان مقابل در برابر جنگ الکترونیک، یک عیب بزرگ دارد و آن هم این که این سامانه بزرگ در زمان عملیات ثابت و البته با تحرک بسیار کم است در صورتی که طرف مقابل به موشک هایی با دقت بالا مجهز شده باشد آن وقت است که این عدم تحرک به مشکلی بزرگ بدل خواهد شد.
آمریکا به دنبال تحریک ایران در عربستان؟
بعد از ترور سردار عزیز قاسم سلیمانی توسط آمریکا و پاسخ موشکی ایران به این کشور، مدتی سکوت در بحث نظامی بین دو طرف برقرار شد که البته به قول آن عبارت معروف ظاهرا صرفا آرامش قبل از طوفان بوده است. اخیرا ایالات متحده آمریکا دست به سلسله اقداماتی در منطقه خلیج فارس و اطراف ایران زده که تنها ترجمه دقیق برای آن تحریک ایران است. این اقدامات با ارسال کشتی ویژه به منطقه خلیج فارس و انجام رزمایش با اماراتی ها آغاز شد. در این تمرین های نظامی تصرف جزایر، عملیات آبی خاکی و مقابله با قایق های تندرو نیز تمرین می شد.
استقرار جنگنده های اف 22، اف 35 و اف 15 در کنار سامانه های پاتریوت در اطراف ایران خصوصا در داخل عربستان از دیگر اقداماتی بود که در این چند وقت توسط آمریکا انجام شده بود. در مقابل نیز چندین مورد رهگیری و عملیات محاصره شناورهای آمریکایی در منطقه خلیج فارس توسط شناورهای ایرانی انجام شده و از طرف دیگر نیز می توان رزمایش پیامبر اعظم 14 را نیز پاسخ سنگین تر به این تحرکات دانست. اما آخرین کنش آمریکا در منطقه به نظر مسئله ای بود که ایران را ناچار به هدف قرار دادن یک نمونه از رادار اصلی تاد در جریان رزمایش اخیر کند.
حدود سه هفته پیش آمریکایی ها تصاویری از استقرار آتشبار سامانه پدافند هوایی تاد در پایگاه هوایی شاهزاده سلطان در منطقه الخرج در نزدیک ریاض، پایتخت عربستان منتشر کردند. این سامانه در واقع به عنوان پوشش سیستم های پاتریوتی که از قبل در عربستان توسط آمریکا مستقر شده بود وارد این کشور شده است.
سامانه تاد ارتش آمریکا در عربستان سعودی
لحظاتی قبل از هدف قرار گرفتن ماکت رادار AN/TPY-2 در جریان رزمایش سپاه
حرکتی که ایران در جریان رزمایش اخیر پیامبر اعظم (ص) انجام داد در حقیقت یک پاسخ طبیعی و روشن نه فقط به آمریکا بلکه به کلیه خریداران منطقه ای این سامانه بود. رادار AN/TPY-2 در حقیقت نقطه اصلی قوت و در عین حال ضعف این سامانه محسوب می شود. موشک جدیدی که برای این امر توسط هوافضای سپاه استفاده شده از داخل یک پرتابگر کپسولی زاویه دار به سمت هدف شلیک شده و ظاهرا یکی از اعضای جدید خانواده فاتح به حساب می آید.
اصولا اموری مثل حملات ضد رادار و دقیق در سالهای اخیر به اعضای این خانواده موشکی سپرده شده هرچند که سپاه هنوز اطلاعاتی در خصوص این موشک جدید ارائه نکرده است. نمایش توانایی هدف قراردادن این رادار با این دقت تحسین برانگیز و بالا نشان داد که حضور یا عدم حضور این سامانه برای ایران و موازنه قدرت ایجاد شده توسط قوای موشکی کشور تفاوت آنچنانی ایجاد نمی کند.