آشنایی با لنزهای تماسی چشم

فرهاد صحرایی : اپتومتریست، مدرس دانشکده توانبخشی شهید بهشتی - مرکز فوق تخصصی چشم پزشکی بصیر

 

تحریریه زندگی آنلاین : لنزهای نرم از نظر رنگ به دوگروه لنزهای رنگی و لنز‌های غیر رنگی تقسیم‌بندی می‌‌شوند و لنزهای رنگی هم به صورت نمره‌دار و هم به صورت بدون نمره با رنگ‌های متنوع تولید می‌‌شوند.

 

انواع لنزهای تماسی

لنزهای تماسی به طرق مختلفی تقسیم‌بندی می‌‌شوند:

براساس نوع ماده‌‌ای که لنز از آن ساخته شده است به دو نوع تقسیم می‌شوند:

لنزهای تماسی نرم

لنزهای تماسی سخت نافذ اکسیژن

بر اساس اصلاح نوع عیوب انکساری به سه گروه تقسیم می‌شوند:

کروی (برای اصلاح دوربینی و یا نزدیک بینی)

توریک (برای اصلاح آستیگماتیسم)

دو کانونی (برای اصلاح پیرچشمی)

بیشتربخوانید:

عوارض جبران‌ناپذیر استفاده از لنز که شاید ندانید

براساس برنامه زمانی استفاده از آنها، به دو گروه تقسیم می‌شوند:

لنزهای روزانه

لنزهای طولانی مدت یکبار مصرف

تقسیم بندی لنزهای نرم از نظر رنگ:

لنزهای نرم از نظر رنگ به دوگروه لنزهای رنگی و لنز‌های غیر رنگی تقسیم‌بندی می‌‌شوند و لنزهای رنگی هم به صورت نمره‌دار و هم به صورت بدون نمره با رنگ‌های متنوع تولید می‌‌شوند.

 لنزهای رنگی بدون نمره خودشان انواع مختلفی دارند نوع معمول آنها لنز‌هایی هستند که صرفاً جنبه زیبایی دارند و افرادی که دارای بینایی طبیعی هستند جهت زیبایی از این لنز‌ها استفاده می‌‌کنند.

 نوع دیگر این لنز‌‌ها لنز‌‌های زیبایی هستند اما افرادی از این لنز‌‌ها استفاده می‌‌کنند که ممکن است چشم‌شان بدلیل کدورت‌‌های وسیع قرنیه‌ای بینایی نداشته باشد و از این لنزها جهت زیبایی و پوشاندن لک یا کدورت قرنیه خود جهت همرنگ شدن با چشم دیگرشان استفاده نمایند. اصطلاحاً به این نوع لنز‌‌ها بلک پوپیل گفته می‌‌شود.

 نوع دیگر اینها لنز‌هایی هستند که یک دست تک رنگ هستند با مردمک شفاف که در افراد کورنگ استفاده می‌‌شود.

 

بیشتربخوانید:

چه رنگ لنزی به پوست شما می آید؟

لنزهای سخت یا Hard

لنزهای سخت فعلی از نوع نفوذپذیر به گاز RGP هستند و لنزهای سخت قدیمی که از جنس PMMA و غیر قابل‌نفوذ به اکسیژن بودند امروزه دیگر کاربردی ندارند. لنزهای RGP بدلیل قابلیت خوب عبوردهی اکسیژن و توانایی اصلاح آستیگماتیسم تا چهار دیوپتر وکیفیت برتر بینایی انتخاب ارجح برای اغلب افرادی است که نمی‌توانند از لنزهای نرم استفاده نمایند.

لنزهای تماسی نرم یا Soft

 این نوع لنزها که اغلب لنزهای هیدروفیل (آب دوست) نیز نامیده می‌‌شوند، شامل طیف وسیعی از لنزهای تماسی موجود می‌‌باشند. لنزهای تماسی نرم قادر به اصلاح نزدیک بینی، دور بینی و آستیگماتیسم می‌‌باشند. این لنزها بسیار نازک بوده و سطح قرنیه را بطور کامل می‌‌پوشانند. جنس آنها از پلاستیک قابل انعطاف است و آب بیشتری را جذب می‌‌کنند و در نتیجه اکسیژن بیشتری به قرنیه می‌‌رسد.

 لنز‌‌های نرم روزانه: این لنز‌‌ها ارزان‌ترین نوع هستند. این لنزها شب، هنگام خواب برداشته می‌‌شوند و صبح روز بعد مجدداً در چشم گذاشته می‌‌شوند. این لنزها را نباید طولانی مدت (حداکثر 18 ساعت در روز) استفاده کرد.

 لنزهای طولانی مدت: این لنزها را می‌‌توان شب‌‌ها موقع خوابیدن نیز استفاده کرد اما باید حداقل هفته‌‌ای یک بار آنها را از چشم در آورد و کاملاً تمیز و ضد‌عفونی کرد. بدلیل احتمال بیشتر عفونت قرنیه (با هر شب خوابیدن بیشتر با لنز)، این لنزها کمتر پیشنهاد می‌‌شوند.

 لنزهای یکبار مصرف: این لنزها گرانتر بوده ولی مناسب‌تر و راحت‌تر هستند.

 این لنز‌‌ها شب هنگام درآورده و دور انداخته می‌‌شوند و صبح روز بعد لنز دیگری در چشم گذاشته می‌‌شوند. این لنزها گاهی برای افرادی که آلرژی دارند و یا در کسانی که زود لنزشان رسوب می‌‌گیرد، پیشنهاد می‌‌شوند. لنز‌‌های رنگی و توریک نیز می‌‌توانند از نوع یک بار مصرف باشند.

 لنز‌‌های توریک: این لنز‌‌ها می‌‌توانند آستیگماتیسم را اصلاح کنند اگرچه گاهی اوقات بخوبی لنز سخت نافذ اکسیژن قادر نخواهند بود که آستیگماتیسم را اصلاح کنند. قیمت این لنزها معمولاً گرانتر از سایر انواع لنزهای نرم است.

 

بیشتربخوانید:

خوابیدن با لنز منجر به نابینایی می‌شود

پرسش‌های رایج درباره لنزهای تماسی

 موارد استفاده اصلی از لنزها تماسی کدامند؟

 قوز قرنیه

 افرادی که دچار نامنظمی سطح قرنیه هستند

 افرادی که تحت عمل جراحی آب مروارید قرار گرفته‌اند و به هر علتی از لنز داخل چشمی در آنها استفاده  نشده است.

 اصلاح عیوب انکساری چشم مانند: نزدیک‌بینی، دوربینی، آستیگمات، پیر‌چشمی

 استفاده درمانی در بیماری‌های قرنیه چشم مانند: افرادی که دچار زخم‌‌های طول کشیده قرنیه هستند طبق نظر پزشک متخصص ممکن است جهت تسریع ترمیم زخم از لنز تماسی نرم استفاده نمود.

 

بیماری‌های چشمی که استفاده از لنز را محدود می‌کنند کدامند؟

 افرادی که مبتلا به چشم خشک هستند

 بیماران مبتلا به بیماری‌های لبه پلک مانند بلفاریت

 افرادی که مکرراً دچار عفونت چشمی از جمله تب خال چشم می‌شوند.

 افرادی که در آب و هوای خیلی خشک زندگی می‌‌کنند.

وقتی لنز از روی چشم برداشته می‌‌شود، قبل از هر چیز لازم است تمیز گردد. لنزهای تماسی نرم بسیار ظریف هستند و باید با احتیاط و دقت دستکاری شوند وگرنه ممکن است آسیب ببینند.

 

بیشتربخوانید:

آرایش چشم وقتی که لنز داریم چگونه است؟

برخی از بیماری‌های غیر چشمی که استفاده از لنز را دچار اشکال می‌‌کنند کدامند؟

 بیماری قند، پرکاری غده تیروئید، بیماری‌های دست و دهان مانند تب خال به علت تماس دائم دست و چشم، افرادی که دارای زمینه حساسیت و آلرژی هستند و بالاخره افرادی که مبتلا به بیماری آکنه روزاسه هستند. از این جمله می‌‌باشند.

 

روش صحیح تمیز نمودن لنز چگونه می‌باشد؟

وقتی لنز از روی چشم برداشته می‌‌شود، قبل از هر چیز لازم است تمیز گردد. لنزهای تماسی نرم بسیار ظریف هستند و باید با احتیاط و دقت دستکاری شوند وگرنه ممکن است آسیب ببینند.

 دستهای‌تان را کاملاً بشویید تا کثیفی و جرم‌‌های آلوده را به چشمان‌تان وارد نکنید. از صابون‌‌های مرطوب کننده استفاده نکنید چون برای لنز شما خوب نیستند. دستهای‌تان را با حوله‌‌ای خشک کنید که پرز نداشته باشد.

 ابتدا لنز یک چشم را خارج کنید با محلول مخصوص تمیز کنید تا مواد آرایشی شسته شود. بعضی محلول‌‌ها نیاز به سائیدن لنز دارند ولی بعضی دیگر فقط با ریختن محلول روی لنز تمام رسوبات را پاک می‌‌کنند. به هنگام به کارگیری محلول پاک کننده روی لنزهای تماسی نرم، لنز را به‌طور خطی (عقب و جلو) و نه دایره‌ای شکل بمالید.

این کار باعث به حداقل رساندن احتمال پارگی و بریدگی لبه‌های نازک لنز می‌شود. از پاک کردن لبه‌های خارجی یعنی جایی که مواد زائد تجمع پیدا می‌کنند، اطمینان حاصل نمایید. به هنگام مالش جلو و عقب لنز انگشت شما باید از لبه لنز خارج شود و به کف دست برسد تا مطمئن شوید لنز کاملاً پاک شده است. سپس لنز را برگردانید و این کار را روی سطح دیگر لنز تکرار نمایید. پس از تمیز کردن لنز آن را کاملاً شستشو دهید.

 بلافاصله پس از پاک کردن لنزها هر کدام را به طور کامل با محلول ضد عفونی کننده بشوئید تا مواد زائد نرم شده برداشته شوند. سپس هرکدام را در فرورفتگی مناسب خود در محفظه قرار دهید. هنگامی که هر دو لنز را در محفظه نگهداری قرار دادید هرکدام از فرورفتگی‌ها را به اندازه کافی با محلول ضد‌عفونی کننده پر کنید به نحوی که سطح لنزها را بپوشاند. پوشیده شدن کامل لنزها با محلول را کنترل کنید.

 تمام این مراحل را برای لنز چشم مقابل انجام دهید.

 هرگز به نوک ظرف محلول‌تان دست نزنید و آن را با هیچ سطحی مثل دست یا صورت تماس ندهید.

 هرگز لنزتان را زیر شیر آب نشوئید زیرا ممکن است آلوده شود.

 وسایل لنز تماسی‌تان را تمیز کنید خصوصاً ظرف لنزتان را حتماً با آب گرم تمیز بشوئید و در معرض هوا خشک کنید.

ظرف لنزتان را هر ماه 1 مرتبه دور بیاندازید و از جای لنزی جدید استفاده کنید تا ریسک عفونت کاهش یابد.

 لنزتان را یک بار در روز تمیز کرده و ضدعفونی کنید تا هم چشم‌تان سالم‌تر باشد و هم با لنز راحت‌تر باشید.

 هرگز لنز خود را به دیگران جهت استفاده امانت ندهید زیرا از این طریق علاوه بر خطر آلودگی لنز احتمال انتقال بیماری‌های عفونی جدی مانند هپاتیت و ایدز وجود دارد.

 

 نکاتی که در استفاده از لنز تماسی مهم می‌‌باشند چیست؟

 محل سکونت فرد و دسترسی وی به تجویز کننده لنز در مواقعی که مشکل حادی برای فرد ایجاد شده باشد.

 توانایی فرد در نگهداری لنز مهم است مثلاً افراد مسن، توانایی گذاشتن و برداشتن لنز را ندارند.

 شغل فرد و محیط زندگی فرد در استفاده از لنز تماسی اهمیت دارد. زندگی در محیط‌هایی که گرد و خاک وجود دارد، وجود دود، هوای بسیار سرد یا بسیار گرم و نیز کمی تراکم اکسیژن مثلادر مناطق کوهستانی را باید در نظر داشت.

 

 مراقبت از لنز تماسی نرم

اصولاً نگهداری لنزهای تماسی نرم به خوبی وضعیت اول آنها یعنی محافظت آنها در برابر  آلودگی، تحریک، خشکی می‌باشد.

 «آلودگی» از سه منبع اصلی به دست می‌آید:

رسوبات اشکی (چربی‌ها، روغن‌ها، چرک‌ها، پروتئین‌ها، نمک‌ها، مایعات چشمی دیگر)

رسوبات انگشت (روغن، باکتری‌ها، کثافت، نیکوتین)

رسوبات اتفاقی (دود، آلودگی‌ها، ریمل، اسپری مو، سایه چشم)

 «تحریک» غالباً در نتیجه تراکم مواد زائد ایجاد می‌شود. این تراکم روزنه‌های لنز تماسی نرم را می‌بندد و می‌تواند به موارد زیر منجر شود: (ناراحتی، بینایی ضعیف، تحریک چشمی)

«خشکی» هنگامی رخ می‌دهد که اشک طبیعی و مایعات چشمی دیگر از لنز تبخیر شوند: لنز، نرمی و انعطاف خود را از دست

می‌دهد و در عوض شکننده و ناراحت کننده و بینایی تار و ضعیف می‌شود.