خبرگزاری ایسنا: محمدجواد آذری جهرمی در گفت‌وگوی ویژی خبری، به مناسبت هفته دولت، در تشریح عملکرد وزارت ارتباطات اظهار کرد: جمهوری اسلامی در هفت سال اخیر، به گواهی سازمان جهانی مخابرات، در دو سال متوالی، دومین مقام در نرخ رشد توسعه ارتباطات و فناوری اطلاعات در دنیا را به خود اختصاص داده است. آنچه مرم می‌توانند به‌صورت ملموس درک کنند، این است که در دسترسی به خدمات پهن‌باند ثابت و همراه، تعداد کاربران ایران از 11 میلیون به 73 میلیون نفر رسیده و رشد 5.6 برابری داشته است.
وی ادامه داد: متوسط سرعت اتصال مردم به شبکه پهن‌باند در شهر، روستا، جاده و مناطق مختلف، تلفن خانگی و همراه، از متوسط 0.25 مگابیت‌برثانیه در سال 92، به 7 مگابیت‌برثانیه رسیده و رشدی 27 برابری داشته است. همچنین متوسط قیمت خدمات بر حسب واحد خدمات به‌ویژه در حوزه دیتا نصف شده است. در سال 92، صفر روستا به شبکه ملی اطلاعات متصل بودند و امروز به 32 هزار روستا رسیده است. نزدیک 6000 استارت‌آپ فناوری اطلاعات، 35 هزار محصول خدمات ایرانی را در فضای مجازی ارائه می‌کنند که این آمار در سال 92، به تعداد 48 خدمت بوده است.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اظهار کرد: اشتغال مستقیم این بخش بیش از 200 هزار نفر و اشتغال غیرمستقیم بیش از 1.5 میلیون نفر بوده است. سهم محتوای فارسی با رشد 2 برابری در وب از مقام یازدهم به مقام 5 رسیده و تولید محتوای ایرانی در فضای وب رشد قابل توجهی کرده است. در تولید محتوای داخلی ما از پیک 7 گیگابیت‌برثانیه در سال 92، به پیک 2100 رسیدیم و رشد 300 برابری را در تولید محتوای داخلی تجربه کردیم.
رشد 1.5 برابری سهم فناوری اطلاعات در تولید ناخالص ملی
آذری جهرمی با بیان این‌که در دولت الکترونیکی رشد 21 پله‌ای را سال گذشته تجربه کردیم، افزود: برنامه ششم توسعه تکلیف کرده که ما 30 پله رشد کنیم که در سال اول ما رشد 21 پله‌ای را داشتیم. بخش اعظمی از بخش‌های زیرساختی شبکه ملی اطلاعات به سرانجام رسیده و با دستور مقام معظبم رهبری، باقی کار‌ها هم سرعت گرفته است که باید بازهم تسریع شود. سهم ارتباطات و فناوری اطلاعات در تولید ناخالص ملی از 2.6 درصد به 6.5 درصد رسیده و رشدی 1.5 برابری داشته است، یعنی اقتصاد این بخش، 150 درصد رشد کرده است.
وی با اشاره به فعالیت‌های حوزه فضایی بیان کرد: در عرصه دانش صلح‌آمیز فضایی که بخشی از زیرساخت‌های وزارت ارتباطات است، هشت ماهواره در دولت ساخته شده که 2.7 برابر چیزی بوده که پیش از این ساخته شده بود و برای امسال هم برنامه‌هایی برای قرارگیری ماهواره‌ها در مدار داریم. در فضا در حال حاضر به مدار 500 کیلومتری رسیده‌ایم. تا پیش از دولت یازدهم، 250 کیلومتر بودیم. پژوهش، تحقیق و ساخت موتور آرش و آزمایش موفق آن در آزمایشگاه، برای رسیدن به مدار 21 هزار کیلومتری هم انجام شده است.
وزیر ارتباطات ادامه داد: در عرضه صنایع ارتباطی و فناوری اطلاعات و مخابراتی، 50 قلم کالا و خدمات اساسی که مهم و پرکاربرد هستند، به تولید داخلی رسیده و از واردات محصول بی‌نیاز شدیم، یعنی ممکن است نیاز به واردات قطعات باشد،، اما محصول وارد نمی‌کنیم. در عرصه ترانزیت بین‌الملل یعنی عبور مسیر اینترنت از ایران، عددمان 116 گیگابیت‌برثانیه بود و حالا به 4684 گیگابیت‌برثانیه رسیدیم و رشد 400 برابری را تجربه کردیم. رشد و توسعه ارتباطات و فناوری اطلاعات در این سال‌ها ملموس است و تحولاتی بزرگی از نحوه ثبت‌نام کنکور و پرداخت قبوض و دسترسی به شبکه‌های اجتماعی صورت گرفته است.
بار سنگین بر دوش مجموعه ارتباطات در کرونا
آذری جهرمی با بیان این‌که در ایام فراگیری کرونا در کشور، مجموعه ارتباطات و فناوری اطلاعات نه تنها وزارت ارتباطات، بار سنگینی را بر دوش کشیدند، برای این‌که نیازمندی‌های مردم را فراهم کنند، افزود: در حوزه سلامت و طرح غربال‌گری بر پایه دولت الکترونیک، در حوزه نظام بانکی، خدمات آموزشی در حوزه و دانشگاه‌ها و مدارس، شبکه ملی اطلاعات نقش بزرگی را بر عهده داشت. در این شرایط اگر دسترسی برای روستا فراهم نشود، فاصله شهر و روستا زیاد شود، شهری‌ها متنعم می‌شوند و روستایی‌ها محروم.
وی ادامه داد: مجلس شورای اسلامی تکلیف کرده که تا پایان برنامه ششم توسعه، پوشش 90 درصد روستا‌های بالای 20 خانوار تکمیل شود. مجموعا 46 هزار روستا و آبادی در کشور داریم که 39 هزارتای آن‌ها بالای 20 خانوارند. الان این عدد به 32 هزار رسیده و برنامه داریم که تا پایان سال 99، تعداد 39 هزار روستا به اتمام برسد. همین حالا هم برنامه‌ها در حال انجام است که قبل از سال تحصیلی جدید، این امکانات در روستا‌ها فراهم شود.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بیان کرد: طبق آمار، 106 هزار مدرسه در کشور داشتیم که در بررسی با وزارت آموزش و پرورش و ثبت‌نام‌ها در سامانه شاد، 86 هزار مدرسه شناسایی شد. تاکنون 79 هزار مدرسه متصل شده و 7000 مدرسه مانده است. عقب‌ترین استان، کهگیلویه و بویراحمد است به این دلیل که تجهیزات نرسیده بود. اما تا پایان هفته آینده همه 86 هزار مدرسه در سراسر کشور به شبکه متصل می‌شوند و خدماتشان هم به‌صورت پرسرعت و رایگان خواهد بود.
شوک بزرگ کرونا به حوزه آموزش
آذری جهرمی با بیان این‌که آموزش و پرورش در دوران کرونا، با یک شوک مواجه شد و بیشترین جامعه با 13 میلیون مخاطب را داشت، افزود: به یک‌باره همه مدارس تعطیل شد و همه خدمات باید روی شبکه می‌آمد، این‌که آموزش و پرورش خود را جمع کند و به‌سمت پیاده‌سازی آموزش به‌صورت الکترونیکی برود، در حالی که از قبل برای این حوزه پیش‌بینی و برنامه‌ریزی نشده بود. در این شرایط، راه‌اندازی شاد اتفاق بزرگی بود، اما ابن بخش ایرادات زیادی هم دارد که باید بهبود یابد.
وی ادامه داد: آن‌طور که آقای حاج میرزایی وزیر آموزش و پرورش اطلاع دادند، تلاش بزرگی برای بهبود شرایط در حال انجام است. طبیعتا یک پیام‌رسان نمی‌تواند به‌تن‌هایی نیاز آموزش را برطرف کند. معلمان و دانش‌آموزان به سامانه‌ای برای تکلیف و ارزیابی آن احتیاج دارند، این‌که کلاس به‌صورت تصویری برگزار شود، ارتباط بین دانش‌آموزان به‌صورت آنلاین باشد. 19 پارامتر و ابزار برای آموزش مجازی لازم است که سامانه شاد یکی از آن‌ها بوده و 18 تای دیگر باید توسعه پیدا کنند.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به ایجاد بار ترافیکی بر اثر آموزش مجازی، بیان کرد: آنچه که به ما برمی‌گردد، این‌که باید شبکه را فراهم کنیم که تمهیداتی دیدیم. این‌که به‌دلیل عدالت آموزشی و عدم امکان خانواده‌ها در تامین مالی موجب عدم بهره‌گیری از تحصیل نشود، تلاش می‌کنیم که بسته‌هایی را برای معلمان و دانش‌آموزان در نظر بگیریم. زیرا به دلیل حجم ویدیو‌هایی که در پیام‌رسان‌ها ارسال می‌شود، هزینه‌هایی به معلمان تحمیل می‌شود که باید برایش فکری کنیم.
آذری جهرمی با بیان این‌که شاد، عنوان کلی آموزش الکترونیکی دانش‌آموزان است و تنها یک اپلیکیشن نیست، افزود: این اپلیکیشن توسعه پیدا می‌کند و توسعه آن طول می‌کشد. به همین دلیل برای ابتدای سال تحصیلی تمهیداتی دیده شده است. ما در بخش تعرفه‌ای، برای دانش‌آموزان و معلمان و همچنین برای اساتید و دانشجویان برنامه داریم. بسته ویژه‌ای برای آغاز سال تحصیلی جدید در نظر داریم که هزینه مانع ادامه تحصیل نشود.
توسعه کاربرد‌های صنعت فضایی
وی با بیان این‌که آنچه در دولت یازدهم انجام شد، ادامه تحقیقات ساخت ماهواره در دولت‌های قبلی بود، افزود: ما در دولت دوازدهم کاربرد‌های صنعت فضایی را در کشور توسعه دادیم. با استفاده از پردازش داده، آتش‌سوزی و سیلاب‌ها پیش‌بینی می‌شود، می‌توان میزان تولیدات کشاورزی را بررسی کرد متناسب با نیاز بازار برای این‌که تسهیلات صادراتی یا ممنوعیت واردات را اعمال کنیم. اکنون هم پنج محصول استراتژیک را با استفاده از علوم فضایی پایش می‌کنیم.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات افزود: در این دوره به جای این‌که تصدی‌گری کنیم و خودمان این فعالیت‌ها را انجام دهیم، به فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها گفتیم که استارت‌آپ راه‌اندازی کنند و با در اختیار گرفتن تصاویر و امکانات ماهواره‌ای، خدمات را به دولت و بخش‌های خصوصی که نیازمند این خدمات هستند، بفروشند. طبق آخرین آمار، بیش از 150 استارت‌آپ حوره فضاپایه شکل گرفته که در حوزه خدمات فضایی کار می‌کنند و برای محصولاتشان بازاریابی می‌کنند. البته همچنان بزرگ‌ترین بهره‌بردار این دانش، دولت است، اما باید به سمت سایر نیازمندان برود.
شبکه ملی اطلاعات یک فرآیند است
آذری جهرمی با بیان این‌که شبکه ملی اطلاعات پروژه‌ای نیست که تمام شود، بلکه یک جریان است، افزود: شبکه ملی اطلاعات یک پروژه نیست که تمام شود، بلکه یک فرایند و جریان همیشه دائم و مدیای برقراری ارتباط مردم است. این شبکه اجزایی دارد که باید تکمیل شود. طبق سند مصوب شورای عالی فضای مجازی که به عنوان سند و معماری نهایی شبکه ملی اطلاعات تصویب شده، این شبکه 23 جزء زیرساختی دارد.
وی ادامه داد: برآورد ما این است که به لحاظ تعدادی، 57 درصد اجزاء به لحاظ استقراری کاملند، مانند هسته شبکه ملی اطلاعات که موجود است و از 640 گیگابیت‌برثانیه به بیش از 20 هزار گیگابیت‌برثانیه افزایش پیدا کرده است، 19 درصد از این اجزاء، موجود هستند، اما نیازمند تکمیلند و 24 درصد اجزاء باید استقرار پیدا کنند، برای مثال مرکز امنیت یکپارچه که شاید ظرف دو هفته آینده به افتتاح برسد، یا مرکز مادر شبکه ملی اطلاعات که در زیرساخت خدمات ابری و قطب‌های مراکز داده است که به‌زودی استقرار می‌باید.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در ادامه با بیان این‌که اجزاء خدمات، 29 جزء دارد، افزود: در لایه خدمات، 40 درصد خدمات به‌صورت کامل استقرار دارد، 47 درصد مستقرند، اما نیاز به تکمیل دارند و 13 درصد باید استقرار یابند.
عمده وظایف زیرساختی برعهده وزارت ارتباطات است
آذری جهرمی با اشاره به تقسیم کار ملی در حوزه زیرساخت، اظهار کرد: 59 درصد وظایف تکمیل اجزای زیرساختی شبکه، برعهده وزارت ارتباطات است، چهار درصد وظیفه کمیسیون تنظیم مقررات، هشت درصد وظیفه مرکز ملی فضای مجازی است و هر کدام از دستگاه‌ها از جمله وزارت اطلاعات 10 درصد، صمت پنج درصد، وزارت امور خارجه سه درصد، وزارت دفاع سه درصد و معاونت عملی ریاست جمهوری نیز سه درصد را بر عهده دارند. اما عمده وظایف در حوزه زیرساخت برعهده وزارت ارتباطات است، اما بخش‌های دیگر هم مسوولیت دارند.
وی ادامه داد: در لایه خدمات کاربردی شبکه ملی اطلاعات مانند نظام نقل و انقال پول و امنیت، تقسیم مسوولیت شده و دیگر بیشترین وزن بر عهده وزارت ارتباطات نیست. از بیمه و بانک مرکزی تا وزارت اقتصاد گرفته مسئولیت دارند. اما در لایه محتوای شبکه ملی اطلاعات، 32 درصد وظیفه برعهده وزارت ارشاد و 13 درصد وظایف با سازمان صداوسیماست. تمام این اجزا مشخصند و می‌توان بررسی کرد که از سال 92 تاکنون چه تغییراتی داشته‌اند.
در حوزه موتور‌های جست‌وجو مردود شدیم
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان این‌که در سندی که اکنون تنظیم شده، وظیفه خدمات پایه شبکه ملی اطلاعات برعهده وزارت ارتباطات است، گفت: ما در حوزه موتور جست‌وجو ضعف داریم و اتفاقات آبان 98 نشان داد که توان اداره کردن درخواست‌های مردم را نداریم و نمره قبولی نگرفتیم و مردود شدیم. اما اکنون برنامه‌ریزی شده است و یکی از وظایف مرکز داده مادر شبکه ملی اطلاعات که افتتاح می‌شود، ایجاد زیرساخت برای همان موتور جست‌وجو است. اما در حوزه پیام‌رسان‌ها وضعیت ما مطلوب‌تر از سابق است و بخشی از تسهیلات لازم برای این بخش اختصاص یافته است.
آذری جهرمی با بیان این‌که شبکه ملی اطلاعات برای آینده اقتصادی کشور اهمیت زیادی دارد، اظهار کرد: ما برای تکمیل اقدامات شبکه ملی اطلاعات برنامه عملیاتی داریم و برنامه‌ای یک‌ساله تا پایان دولت به مرکز ملی فضای مجازی دادیم. مطابق با سیستم کنترل پروژه، ما از اقداماتی که در یک سال باید انجام شود، تاکنون 35 درصد پیشرفت داشته‌ایم و آنچه مرکز ملی برآورد کرد، 25 درصد بود. اما برنامه‌ریزی داریم که در این مدت، مواردی که نیاز به تکمیل دارد و یا استقرار نیافته را مستقر و تکمیل کنیم.
وی ادامه داد: کل برنامه شبکه ملی اطلاعات در سند دیده شده که تا سال 1404 تکمیل شود. مواردی از جمله موتور‌های جست‌وجو و پیام‌رسان در اولویت‌ها و جزء برنامه‌های یک‌ساله است و برای شهریور 1400 برنامه‌ریزی شده است. البته ما اکنون استقرار پیام‌رسان‌ها را هم داریم و طبق حمایت‌هایی که در هفته‌های اخیر شده هم قطعا ارتقا قابل توجه پیدا می‌کند، اما نیاز به توانمندی‌های بالاتری دارند. البته حوزه زیرساختی بخش ساده شبکه ملی اطلاعات است و بخش پیچیده‌تر، مربوط‌به خدمات و محتواست که هنوز هم ارزیابی نشده است.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان این‌که مرکز هماهنگی بین دستگاه‌ها، مرکز ملی فضای مجازی است، افزود: مقام معظم رهبری اخیرا هم گلایه داشتند که اهتمام به برگزاری جلسات شورای عالی فضای مجازی باشد و هماهنگی‌ها در این زمینه بیشتر شود.
همه دستگاه‌ها در حوزه دولت الکترونیک وظیفه دارند
آذری جهرمی با بیان این‌که شاکله و عملکرد اصلی شبکه ملی اطلاعات و دولت الکترونیک، وزارت ارتباطات است، اما هر یک از دستگاه‌ها هم وظایفی دارند، افزود: وظیفه وزارت ارتباطات در حوزه دولت الکترونیک، تهیه زیرساخت‌هاست، این‌که ما پروتکل‌های ارتباطی را تنظیم کنیم، زیرساخت ارتباطات را فراهم کنیم، امنیت ارتباطات را ایجاد کرده و بین مجموعه‌ها تسهیل ارتباطات ایجاد کنیم. این کار‌ها در دولت‌های یازدهم و دوازهم به طرز قابل توجهی انجام شد و ایجاد مراکز داده اصلی و پشتیبان و پروتکل‌های ارتباطی و هماهنگی‌ها انجام شد.
وی با بیان این‌که در حوزه دولت الکترونیکی 23 پروژه تعریف کرده‌ایم، گفت: این 23 پروژه باید تا تاریخ 9 آذر 99 توسط دستگاه‌ها به سرانجام برسد. خدمات سلامت الکترونیک و مالیات الکترونیک از جمله این پروژه‌ها هستند و در صورتی که این پروژه‌ها اجرایی شوند، می‌توان به هدف برنامه ششم توسعه که کاهش سالانه 12.5 درصدی مراجعات مردم به دستگاه‌های دولتی و دوم ایجاد شفافیت است، برسیم. بعضی دستگاه‌ها از جمله وزارت اقتصاد در این زمینه همکاری خوبی داشتند، بعضی دستگاه‌ها، اما هنوز عقبند.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به رتبه جهانی ایران در دولت الکترونیک، بیان کرد: بر اساس ارزیابی 2 ساله، رتبه جهانی ما از 106 به 81 رسیده است. اما در ارزیابی امسال به دلیل تغییر ماهیت بررسی و انطباق برخی از پارامتر‌های دولت الکرونیک با سند 2030 و این‌که ما چارچوب‌های این سند را بررسی نکرده بودیم، در یک شاخص سه رتبه افت کردیم که برای ما مساله مهمی نبود، زیرا به اهدافی که در سند 2030 بود، زیاد توجهی نداشتیم.
پیش‌نویسی صیانت از حریم خصوصی افراد
آذری جهرمی درباره درز اطلاعات کاربران در فضای مجازی، بیان کرد: نمی‌شود در فضای حقیقی به حریم خصوصی و امنیت توجه داشت، اما در فضای مجازی به این مساله نپرداخت. این‌که در فضای حقیقی کدام دستگاه مسوول حفاظت از حریم خصوصی است، هم خود فرد و هم مجموعه‌های مختلف مسوولیت دارند. آنچه از این حریم صیانت می‌کند، قانون است. ما برای صیانت از حریم خصوصی افراد، فتوای راهبردی رهبر انقلاب را داریم که تعدی به اطلاعات و حریم خصوصی مردم در فضای مجازی را حرام دانسته‌اند، اما این امر به قانون تبدیل نشده است.
وی ادامه داد: ما بعد از فرمایشات رهبری، پیش‌نویسی را با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس و پژوهشگاه قوه قضاییه تهیه کردیم و به دولت بردیم. آخرین تغییرات این لایحه انجام شده و آماده طرح در صحن دولت برای ارائه به مجلس شورای اسلامی است و این‌که بررسی‌ها روی این لایحه در کمیسیون‌های مجلس انجام شود. این یکی از مهم‌ترین لایحه‌هایی است که می‌تواند امنیت مردم را تضمین کند و حقوق مردم را در فضای مجازی مشخص می‌کند، این‌که وظیفه خود فرد و دستگاه‌های مختلف چیست و کدام دستگاه‌ها به تخطی‌های صورت‌گرفته رسیدگی می‌کنند.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان این‌که باید اصول حکمرانی را در فضای مجازی مشخص و شفاف کنیم، اظهار کرد: کشور‌هایی مانند امریکا، چین و روسیه و کشور‌های اروپایی در حوزه حکمرانی در فضای مجازی، اصول مشخصی دارند. اما ما یک سند استراتژی و سیاست‌گذاری برای مواجهه با فضای مجازی نداریم و این یک فقدان کلی سیاست‌گذاری است. اکنون با برداشت‌های مختلف در دیدگاه‌های سیاسی و نقطه‌نظرات متفاوتی روبه‌رو هستیم و تا زمانی که این اصول حکمرانی روشن نشود، این مشکلات وجود دارد.
آذری جهرمی با بیان این‌که باید جا بیفتد که جایگاه ما در فضای مجازی چیست، گفت: ما پیش‌نویسی به مرکز ملی فضای مجازی دادیم و البته در این مرکز از نظرات اندیشکده‌های مختلف هم استفاده می‌کنند. این مساله باید در شورای عالی فضای مجازی به تصویب برسد و البته ما هم پیش‌نویسی در حوزه اصول حکمرانی ارائه دادیم. لازم است نظرات مختلف دستگاه‌های دیگر هم به این پیش‌نویس اضافه شود و با سیاست‌های کلی نظام تطابق داده شود و بتوان از آن به نتیجه‌ای رسید.
وی ادامه داد: ما به لحاظ تحریم‌های ظالمانه با تحریمی مواجهیم که هرگونه همکاری شرکت‌های حوزه فناوری با جمهوری اسلامی منع شده است و ما برای تعاملات بین‌المللی و مذاکره محدودیت داریم. البته این‌طور نیست که ابتکار عمل وجود نداشته باشد، اما لازم است اصول تعامل در این زمینه را شفاف کرد.
رشد 8 درصدی ترافیک داخلی در ایام محرم
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره اقدامات صورت‌گرفته برای ایام محرم و عزاداری سالار شهیدان، بیان کرد: اقدامات اصلی در این حوزه را سازمان تبلیغات اسلامی انجام داده و بستری برای پخش زنده مراسم هیأت‌های عزاداری فراهم شده است. تاکنون بیش از 2000 هیأت در این طرح ثبت‌نام کرده‌اند و ما برای آن‌ها اتصال رایگان در زمان پخش برودکست فراهم کرده‌ایم و بسته رایگان یک ماهه در اختیارشان قرار داده‌ایم.
آذری جهرمی ادامه داد: همچنین از پلتفرم‌های پخش مراسم آنلاین عزاداری حسینی مانند هیأت آنلاین و تکیه نیز حمایت کردیم. طی روز‌های اخیر حدود هشت درصد رشد در ترافیک داخلی اینترنت داشتیم که به‌دلیل استقبال مردم و پخش زنده هیأت‌های عزاداری صورت گرفته است و پیش‌بینی می‌کنیم که این رشد ترافیک در روز‌های تاسوعا و عاشورای حسینی استعداد رسیدن به 30 درصد را هم داشته باشد.
