الهام عطار - کارشناس ارشد صنایع غذایی
تحریریه زندگی آنلاین : نیاز به بسته بندی بهتر و مقاوم‌تر منجر به پیدایش و توسعه ظروف فلزی گردید. امروزه ظروف فلزی به عنوان بخشی از بسته بندی مواد خوراکی در اشکال مختلف با زندگی روزمره مردم عجین بوده و تمام افراد جامعه در اکثر مصارف روزانه خود با یک یا چند شکل مختلف آن روبرو می‌باشند.
به‌طور کلی بسته بندی فلزی اشکال مختلف دارد مانند قوطی کنسرو، قوطی نوشابه، تیوپ آلومینیومی، اسپری‌ها، قوطی‌های رنگ، محصولات پزشکی، بسته بندی مواد شیمیایی، قوطی‌های روغن‌های غذایی و صنعتی، بشکه‌ها، گالن‌ها و... که ورق‌های فولادی و ورق‌های آلومینیومی عمده‌ترین مواد اولیه این صنعت است. ورق‌های فولادی مصرفی در صنعت بسته بندی موادغذایی، پوششی از جنس قلع با ضخامتی مشخص در هر دو طرف ورق را دارند و در سایر موارد ورق‌های آلومینیومی و فولادی هر دو به منظور محافظت دیواره ظرف فلزی و محتوی آن، پوششی پلیمری به نام لاک در سطوح داخلی دارند که نوع لاک وابسته به نوع محتوی ظرف بسته بندی متفاوت است.
چنانچه مواد در قوطی فلزی بسته بندی شود زمان ماندگاری آنها در مقایسه با مواد اولیه بسته‌بندی دیگر، به مراتب افزایش می‌یابد. مواد اولیه بسته بندی شده در قوطی فلزی را بدون اینکه در آنها تغییرات ارگانولپتیکی حاصل شود می‌توان به مدت 2 الی چند سال نگهداری نمود.
61 درصد درصد قوطی‌های فولادی و 6درصد قوطی‌های آلومینیومی به منظور بسته بندی مواد غذایی به کار برده می‌شوند و بررسی دقیق آماری نشان می‌دهد که سبزیجات 30درصد، غذای حیوانات 23درصد، غذاهای آماده 13درصد و ماهی 11درصد سهم بسته بندی فلزی را به خود اختصاص داده‌اند. قوطی‌های فلزی با وجود وسعت مصرف و گستردگی توسعه دارای مزایا و معایبی هستند.
بیشتربخوانید:
مزایای قوطی فلزی
1) اغلب آنها در مقابل ضربه‌های خارجی مقاوم هستند.
2) قوطی فلزی در مقابل درجه حرارت بالا (درجه حرارت استریلیزاسیون) از مقاومت بالایی برخوردار است و قابلیت نگهداری کامل مواد، در حالت‌های جامد، مایع و گازها را دارا می‌باشد.
3) این مواد اولیه بسته‌بندی، مقاومت فوق‌العاده ای نسبت به نفوذ رطوبت، نور و اکسیژن از خود نشان می‌دهد.
4) خاصیت مسموم‌کنندگی در آنها پایین است.
5) عدم آلودگی محیط زیست.
معایب قوطی فلزی
1) در آنها پدیده خوردگی در مقایسه با مواد اولیه بسته‌بندی دیگر سریع‌تر انجام می‌شود. در اثر خوردگی تغییراتی در سطح و داخل قوطی ایجاد می‌شود.
به خصوص هیدروژن آزاد شده در داخل قوطی، منجر به بادکردگی قوطی فلزی و در نتیجه سوراخ شدن آن می‌شود.
2) خوردگی حاصل درقوطی فلزی می‌تواند باعث تغییر رنگ و کاهش ویتامین‌های مواد غذایی گردد.
3) حمل و نقل و انبارداری قوطی‌های خالی حجم زیادی اشغال می‌کند. انبار قوطی‌ها بایستی عاری از بخار و رطوبت باشد و ساخت قوطی فلزی نیاز به تکنولوژی ویژه و دانش فنی بالا دارد.
بیشتربخوانید:
ظروف آلومینیومی
بیش از چهل سال است که ظروف آلومینیومی بخش عمده‌ای از مواد اولیه در صنعت بسته بندی را تشکیل
می‌دهد.
فراوانی این فلز به عنوان منبع طبیعی، خواص ذاتی، تحمل حرارت و باز‌یابی آن به همراه انرژی پیشرفته، باعث شده است که برای بسته بندی انواع مواد مورد استفاده قرار گیرد.
مزایای ظروف آلومینیومی
آلومینیوم در مقابل اکسیژن و رطوبت از حساسیت کمتری برخوردار است. این موضوع به تشکیل اکسید آلومینیوم ایجاد شده درسطح فویل یا نوار بر می‌گردد. سطوح اکسید شده در مقابل حرارت حساس می‌باشند.
اگر از آلومینیوم به عنوان مواد اولیه بسته‌بندی استفاده شود، باید سطح آن توسط لاک یا یک لایه مواد پلاستیکی پوشانده شود. یکی از مزایای فویل آلومینیوم اینست که سمی نیست.
شایان ذکر است که در آلومینیوم لاک اندود شده، انتقال آلومینیوم به مواد محتوی خود فقط 1 میلی گرم برای هر کیلوگرم خواهد بود. به طور کلی روزانه 10-40 میلی گرم توسط جیره غذایی وارد بدن انسان می‌شود که این مقدار نیز دفع می‌گردد. ظروف آلومینیومی سبک بوده و از مقاومت خوبی در مقابل خوردگی و فساد شیمیایی برخوردار است.
آلومینیوم با توجه به مزایای فوق نسبت به سایر فلزات مزیت دارد. با این حال این ظروف دارای معایبی هم می‌باشند. که عبارتند از: استحکام کمتر، قیمت بیشتر، حساسیت به حرارت بالای دوخت (روش لحیم کاری) و احتمال بالای پاره شدن هنگام فرم دادن فویل.
