فلافل دو نان در صدر تقاضا

ساندویچی‌ها و اغذیه‌فروشی‌ها دیگر مثل قبل شلوغ نیستند. مشاهدات میدانی خبرنگاران «دنیای‌اقتصاد» از کاهش فروش 50 درصدی این صنف نسبت به سال قبل حکایت دارد. دلیل اصلی این افت فروش شیوع ویروس کرونا و پرهیز مردم از خوردن غذای بیرون است، اما ساندویچی‌ها هنوز مشتریان تک‌وتوک خودشان را دارند. از سوی دیگر قیمت مواد اولیه نسبت به سال گذشته نزدیک به سه برابر شده در حالی که فروشندگان به سبب ریزش مشتری و افت درآمد نمی‌توانند نرخ‌ها را به این اندازه بالا ببرند. از سوی دیگر نبود ثبات قیمتی در بازار مواد اولیه و تعویض هفته به هفته تابلوی قیمت‌ها برای آنان دردسرساز شده است: «نوشابه 2500 تومانی به 3500 تومان رسیده. مشتری‌ها هم تعجب می‌کنند من هم تذکر می‌دهم که قیمت روی نوشابه درج شده و ما گران نمی‌فروشیم.»

  نبود دانشجوها و کسادی بازار

مرکز شهر، خیابان کارگر شمالی، شاگرد ساندویچی گوجه را لای نان باگت می‌گذارد: «اینجا بالای 20 نوع ساندویچ می‌فروشیم، اما فروش فلافل بیشتر از بقیه ساندویچ‌هاست.» جوادی که سه سال است در این ساندویچی کار می‌کند می‌گوید که تا حالا شرایط بازار را این‌قدر خراب ندیده است: «قبلا دانشجوها زیاد اینجا می‌آمدند و فروش ما هم بد نبود. اما از وقتی کرونا آمده فروشمان 60 درصد کاهش داشته است.» به گفته جوادی «قبلا حداقل روزی یک میلیون تومان فلافل می‌فروختیم، اما الان شده هفته‌ای یک میلیون. از مشتری‌ها همین همچراغ‌ها و کاسب‌های محل ماندند. قیمت مواد اولیه هم بالا رفته و وقتی مشتری قیمت را می‌بیند جا می‌خورد. فلافلی که قبلا می‌فروختم 10 هزار تومان الان شده 15 هزار تومان. خب کسی که فلافل می‌خورد می‌خواهد کم هزینه کند، اما قیمت‌ها هفته به هفته عوض می‌شود.» جوادی می‌گوید که در سه ماه‌ اخیر قیمت نوشابه سه بار تغییر کرده است.

ساندویچی دیگری در همان محله می‌گوید که مواد اولیه گران شده و قیمت ساندویچ هم به همان اندازه گران شده است: «کسی که فلافل می‌خورد نمی‌خواهد زیاد خرج کند، اما فلافل 10هزار تومانی شده 20 هزار تومان. من هم سعی می‌کنم جنس خوب به دست مردم بدهم نه هر کالای بی‌کیفیتی. خب قیمت بالا می‌رود.» کرونا 70 درصد فروش او را پایین آورده: «بازار اینجا را عملا دانشجوها می‌چرخاندند و حالا که دانشگاه‌ها تعطیل شده پرنده پر نمی‌زند، مگر اینکه کسی گذری رد شود و هوس کند که اون هم تو این اوضاع هفته به هفته اتفاق نمی‌افتد.» طالبی می‌گوید از ابتدای سال 20 درصد قیمت ساندویچ‌هایش را بالا برده، اما باز جوابگوی گرانی مواد اولیه نیست.

  فلافل در صدر

احمدی که بیش از 30 سال است در این صنف فعالیت دارد با اشاره به وضعیت اقتصادی و اثرگذاری تحریم‌ها گفت: در چند سال اخیر به وضوح قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده به خصوص از ابتدای سال که بیماری کرونا هم باعث تعطیلی بسیاری از کسب و کارها شده این درحالی است که قیمت مواد اولیه نیز هر سال بیش از 15 درصد افزایش داشته و در 6ماه اخیر بیش از50درصد رشد داشته است.

او با بیان اینکه این اتفاقات و ضعیف‌تر شدن مردم باعث شده ذائقه غذایی آنها تغییر کند، گفت: امروز فروش اصلی اغذیه‌فروشان و ساندویچی‌ها، فلافل است چون نسبت به سایر ساندویچ‌ها قیمت آن ارزان‌تر است، هر چند ارزش غذایی آن بسیار پایین است، امروز مردم به دنبال یک غذای شکم‌پرکن هستند، نه دارای پروتئین یا سایر مواد غذایی دیگر. من مشتری‌هایی دارم که 40 سال است از من خرید می‌کنند، افرادی که آن موقع خوراک زبان و مغز را به‌صورت پرسی می‌خریدند الان همان‌ها ساندویچ فلافل دو نون سفارش می‌دهند، من هم جزو همین مردم هستم می‌بینم که برای بچه سفارش فلافل می‌دهند، اما چشم بچه به سینی کباب چوبی یا زبان است. برای همین سینی را از یخچال بیرون آوردم، هرچند فروش روزانه 2‌تا‌5 ساندویچ زبان یا کباب نیازی به سینی و یخچال ندارد.

  تغییر ماهانه قیمت‌ها

اغذیه‌فروشی دیگری در امیرآباد نیز حرف او را تایید می‌کند: «از اول سال 30 تا50درصد قیمت مواد اولیه‌ گران شده اما من فقط توانستم 15 درصد جنس را گران‌تر کنم، چون مشتری نیست و اگر قیمت بالا برود همین چندتایی که روزانه می‌آیند هم دیگر خرید نمی‌کنند. منطقه کشش ندارد که قیمت‌ها بالاتر برود.» او که برگر، کتلت گوشت و فیله مرغ را خانگی و به‌صورت دست‌ساز تهیه می‌کند، می‌گوید: «قبلا کتلت و برگر را زیاد می‌خریدن، اما الان فروش ساندویچ‌های کارخانه‌ای بیشتر شده است. من سعی می‌کنم کیفیت غذا را پایین نیاورم چون فکر می‌کنم حق هرکسی است که روزانه یک وعده غذای سالم و مقوی بخورد، اما اگر قیمت‌ها همین‌جوری بالا برود نمی‌دانم چه کار کنم.» به گفته او نیز در ماه‌های اخیر قیمت نوشابه سه بار گران شده است و ‌‌نوشابه 2500 تومانی به 3500 تومان رسیده. مشتری‌ها هم تعجب می‌کنند من هم تذکر می‌دهم که قیمت روی نوشابه درج شده و ما گران نمی‌فروشیم.» این فروشنده می‌گوید که از سال گذشته و اخیرا فروش بندری و سیب‌زمینی که از نظر غذایی در پایین‌ترین حد منو قرار می‌گیرد 30 درصد بیشتر شده و در مقابل فروش برگر و کتلت خانگی 20 درصد کاهش داشته است.

اغذیه‌فروشی دیگری در مرکز شهر تهران می‌گوید از پارسال فروش ساندویچ‌های خانگی مثل کوکو سیب‌زمینی بیشتر شده است: «مشتری‌های اینجا غذای خانگی ارزان را به ساندویچ کارخانه‌ای ترجیح می‌دهند البته هنوز مشتری‌های ساندویچ‌های کارخانه‌ای 50درصد دخل را تشکیل می‌دهد و در 50درصد ساندویچ‌های خانگی سهم ساندویچ‌هایی مثل کوکو و فیله مرغ که پایین‌ترین قیمت را دارند، 30درصد است.» این فروشنده نیز از افزایش چندباره نوشابه گلایه کرد: «هر دفعه که نوشابه سفارش می‌دادیم قیمتش بالاتر می‌رفت. قیمت سوسیس و کالباس و هات‌داگ و امثالهم هم که از اول سال دوبرابر شده است. من اگر بخواهم ساندویچ خوب تحویل مشتری بدهم قیمت به اندازه‌ای بالا می‌رود که دیگر به صرفه نیست که کسی ساندویچ بخورد. به خاطر همین تنوع ساندویچ‌ها را کمتر کردم. قبلا بالای 20 نوع ساندویچ می‌دادم، اما الان 15نوع. همان ساندویچ‌هایی که بیشترین مشتری را داشتند.»

  تورم 26درصدی گروه خوراکی‌ها

مشاهدات میدانی خبرنگاران «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد میزان فروش ساندویچی‌ها از سال گذشته 50درصد کاهش داشته است که شیوع کرونا و پاره وقت شدن ساعت‌های کاری از دلایل اصلی این افت فروش است. همچنین قیمت مواد اولیه مخصوصا محصولات گوشتی کارخانه‌ای از سال گذشته سه برابر شده است که منجر به گران‌ شدن انواع ساندویچ و عوض شدن ذائقه غذایی مشتریان شده است. در بخشی از مرکز شهر که مراکز آموزشی مستقر هستند میزان فروش ساندویچ‌‌هایی مثل فلافل و بندری که ارزش غذایی چندانی ندارند و صرفا شکم پر‌کن هستند بیشتر شده است. همین‌طور در بخش‌هایی از مرکز شهر که مسکونی و اداری هستند ساندویچ‌های خانگی ارزان تقاضای بیشتری نسبت به ساندویچ‌های گران خانگی یا کارخانه‌ای دارند.

به گزارش مرکز آمار ایران تورم نقطه به نقطه خانوارهای شهری تنها در مردادماه امسال 4/ 30 درصد نسبت به مردادماه سال گذشته افزایش داشته که در این میان رشد قیمت گروه خوراکی‌ها با 5/ 0 واحد افزایش نسبت به ماه قبل به 26 درصد رسیده است.