فیل و مورچه

اما موضوع این یادداشت بررسی یکی از تبعات افزایش نرخ ارز است که کمتر به آن توجه شده است.

با تقسیم حجم نقدینگی کشور در دی‌ماه 1396 (46/ 1 میلیون میلیارد تومان) بر متوسط نرخ دلار بازار آزاد در آن ماه (4354 تومان)، ارزش دلاری نقدینگی در آن تاریخ به دست می‌آید (معادل 339 میلیارد دلار). با تکرار این محاسبه برای تیرماه 1399، ارزش دلاری نقدینگی برابر با 3/ 126 میلیارد دلار خواهد بود (حاصل تقسیم حجم نقدینگی 712/ 2 میلیون میلیارد تومانی بر دلار 21482 تومانی). بنابراین هرچند میزان نقدینگی کشور در فاصله دی 1396 تا تیر 1399 افزایش زیادی داشته، اما ارزش دلاری آن از 339 به 3/ 126 میلیارد دلار کاسته شده است. این به معنای آن است که در حال حاضر، قدرت مدیریت نوسانات بازار ارز برای بانک مرکزی نسبت به گذشته بسیار بیشتر شده و در مقابل، قدرت نوسان‌سازی سفته بازان کاهش چشمگیری یافته است. این از آن جهت است که سفته‌بازان با ریال به بازار ارز حمله می‌کنند و بانک مرکزی با ارز پاسخ آنها را می‌دهد. ارزی که قدرت آن نسبت به ریال افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است.

البته افزایش نرخ ارز هیچ جذابیتی برای بانک مرکزی ندارد؛ چراکه افزایش نرخ ارز به معنای افزایش نرخ تورم بوده و این پدیده نیز در مخالفت کامل با رژیم هدف‌گذاری تورمی است که اولویت اصلی بانک مرکزی است. اما به حُکم (عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد)، افزایش قدرت بانک مرکزی در مقابل سفته‌بازان موهبتی شده است.

بنابراین در این روزها که حباب بورس در حال تخلیه شدن است و میل ورود نقدینگی به آن کاهش پیدا کرده، ممکن است عده‌ای تصور کنند که بازار ارز محل مناسبی برای سرمایه‌گذاری است، اما این افراد باید توجه داشته باشند که در مقابل دروازه بازار ارز، فیل بزرگی ایستاده که مورچه‌ها را به راحتی از پای در می‌آورد.