اثر سندروم یکشنبه‌ها بر بورس

در این میان برخی معتقدند افزایش فشار فروش از سوی سهامداران حقیقی برای تامین نقدینگی لازم جهت شرکت در عرضه اولیه و همچنین مشارکت در پذیره‌نویسی صندوق پالایشی یکم از مهم‌ترین دلایل قرمزپوشی نماگرهای بورس تهران طی معاملات روز یکشنبه بود. این در حالی است که به گفته کارشناسان، ریسک‌های سیاسی ناشی از اصرار آمریکا برای راه‌اندازی مجدد تحریم‌ها علیه ایران در کنار انکار سازمان ملل، سبب بازگشت نگرانی، تردید و البته سردرگمی به فضای معاملاتی شده و تشدید فشار فروش در کلیت بازار را رقم زده است. به نظر می‌رسد ترکیبی از بی‌اعتمادی و نبود تحلیل همزمان با برخی نگرانی‌ها از تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و تلاش و ادعای این کشور برای فعال شدن مکانیزم ماشه سبب شد تا دیروز سهامداران به فروش روآورند و دهمین ریزش بزرگ بورس تهران را در سال 99 رقم بزنند. بررسی روند تغییر مالکیت سهام طی معاملات روز یکشنبه نشان از خالص فروش 491 میلیارد تومانی سهامداران خرد داشت که بیشترین جابه‌جایی سهام در مسیر حقیقی به حقوقی از 23 شهریورماه بود. روز یکشنبه با آخرین موعد شرکت در پذیره‌نویسی صندوق پالایشی یکم و دومین عرضه اولیه بزرگ سال 99 مصادف شد. مهلت پذیره‌نویسی ETF پالایشی با نماد «پالایش یکم» که پیش از این دو بار تمدید شده بود، بر اساس آخرین اطلاعات در زمان نگارش این گزارش، ساعت 24 روز یکشنبه 30 شهریورماه به پایان رسید. راضیه صباغیان، مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص استقبال از پذیره‌نویسی صندوق ETF پالایشی به «ایرنا» گفت: استقبال از این صندوق چندان بد نبوده و نسبت به دارا یکم با استقبال بیشتری همراه بوده است. به گفته وی میزان پذیره‌نویسی صندوق ETF پالایشی دو برابر دارا یکم بوده است. این در حالی است که با توجه به افت قیمت پالایشی‌ها طی روزهای گذشته، تخفیف 20 درصدی در نظر گرفته شده به کمتر از نصف کاهش یافته و به نظر می‌رسد جذابیت چندانی برای صاحبان نقدینگی نداشته باشد. در این میان دیروز فرابورس ایران میزبان عرضه اولیه سهام شرکت سرمایه‌گذاری گروه مالی سپهر صادرات بود. حداکثر سهام قابل خریداری توسط هر شخص حقیقی و حقوقی در عرضه اولیه «وسپهر»، 1100 سهم در دامنه قیمت 950 تا 1010 تومان اعلام و مقرر شد 5 میلیارد و 400 میلیون سهم مذکور به متقاضیان عرضه شود. هر چند این عرضه در زمره بزرگ‌ترین عرضه‌های اولیه سال 99 قرار می‌گیرد اما با این حال نیاز به نقدینگی چندانی نداشته و نمی‌توان میزان اثرگذاری آن را به ریزش روز گذشته بورس تهران تعمیم داد.

شانس بازگشت بورس چقدر است؟

ایمان مقدسیان، کارشناس بازار سهام درخصوص دلایل ریزش شاخص‌های سهامی به «دنیای اقتصاد» گفت: عرضه اولیه اخیر نسبت به سایر عرضه‌های مشابه طی چند وقت گذشته به نقدینگی بیشتری نیاز داشت، هر چند این عامل در افت شاخص بدون تاثیر نبود اما تنها علت ریزش 47 هزار واحدی شاخص کل در روز یکشنبه نبود. وی افزود: طی روزهای گذشته سرمایه‌گذاران با رویکرد کوتاه‌مدت وارد برخی از سهم‌ها شدند و طبیعتا پس از رشد قیمت‌ها در این مدت، اقدام به شناسایی سود و فشار فروش در کلیت بازار را تشدید کردند. به گفته مقدسیان، بازگشایی نماد‌های متوقف و مکانیزم ماشه از دیگر عواملی بود که دیروز مورد توجه سهامداران قرار گرفت. مکانیزم ماشه هر چند با مخالفت کشور‌های اروپایی همراه شد اما شاید اثرات نامعلومی داشته باشد. زمانی که بازار وارد فاز اصلاح می‌شود صرفا برخی دلایل را مورد بررسی قرار می‌دهیم، اما سنجش اینکه هر کدام از دلایل مطرح شده چند درصد در اصلاح کلی شاخص سهام موثر هستند، ‌ساده نیست. بازار هر زمانی که تعادل خود را از دست می‌دهد سریعا با تغییر جهت همراه خواهد شد و در معاملات دیروز شاهد چنین اتفاقی بودیم. این تحلیلگر بازار سرمایه درباره میزان اثر‌گذاری خرید صندوق دارا دوم در دادوستد‌های دیروز عنوان کرد: صندوق ETF پالایشی اکنون با توجه به قیمت‌های جدید شرکت‌ها تخفیف جذابی ندارد. یکی از نماد‌ها وضعیت مناسب و سایرین به تخفیفی کمتر از 10 درصد رسیده‌‌اند. به‌طور کلی این موضوع نمی‌تواند در جو منفی بازار اثر‌گذار باشد. مقدسیان تاکید کرد: به واسطه بهبود قیمت‌ فلزات در بازار‌های جهانی و حمایت‌های چند وقت اخیر که توام با معاملات پرحجم در برخی سهم‌ها بود، به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران با ارزیابی ارزندگی قیمت سهام مجددا وارد بازار شوند. از این رو بازار برای امروز و فردا شانس تغییر جهت را دارد.

تعادل بازار پس از ریزش 5 تا 10 درصدی

مهدی رضایتی، تحلیلگر بازار سرمایه در تشریح وضعیت این روزهای بورس تهران به «دنیای اقتصاد» گفت: حرکت بازار سهام نشان‌دهنده روندی برخلاف انتظارات و متغیر‌های بنیادی است. در این میان تلاش‌های آمریکا برای فعال شدن مکانیزم تحریم و رفتار هیجانی سهامداران موجب ریزش شاخص‌های بازار سهام شد.  وی بر این باور است که قیمت سهام شرکت‌ها با توجه به نرخ دلار و قیمت‌های جهانی نباید ریزشی می‌شد اما ریسک‌های اثر‌گذاری همانند ادعاهای دولت ترامپ و نزدیک شدن به زمان انتخابات آمریکا به نوعی معامله‌گران را در بازار سهام مردد کرد.  رضایتی تصریح کرد: پس از اصلاح 5 تا 10 درصدی کلیت بازار، شاخص‌های بازار سهام می‌توانند تا حدودی متعادل شوند.  الهام محبی، از دیگر کارشناسان بازار سهام معتقد است: اخبار سیاسی منجر به تشدید فشار فروش در معاملات دیروز بازار سهام شد. به نظر می‌رسد سهامداران با در نظر گرفتن ریسک‌های سیستماتیک و ترس از ریزش بیشتر اقدام به شناسایی سود کردند. با توجه به اینکه اکثر سهم‌ها در کف قیمتی قرار دارند، بازگشت قیمت سهام به مدار مثبت از نگاه سرمایه‌گذاران دور از انتظار نیست. وی معتقد است سهم‌های دلاری در بورس که از پتانسیل لازم برای افزایش قیمت بهره‌مند بودند، تحت تاثیر جو حاکم بر معاملات قرار گرفتند. در دادوستد‌های دیروز انتظار می‌رفت سهم‌های شاخص‌ساز در روندی مناسب قرار بگیرند اما فشار فروش ایجاد شده باعث شد تا اغلب سرمایه‌گذاران به فروش سهام روی آوردند. با این حال با توجه به اینکه قیمت اغلب سهم‌ها در محدوده ارزندگی قرار دارد بازگشت به مدار تعادل تا پایان هفته دور از ذهن نیست اما این اتفاق به‌صورت شارپ نخواهد بود.

حجم مبنا؛ ناجی سهام کوچک بازار

دیروز از 309 نماد معامله شده در بورس تهران، تنها 24 نماد با رشد قیمت همراه شدند و 81 درصد سهام روزی قرمز را پشت سر گذاشتند. این مهم در حالی رقم خورد که سهام با ارزش بازار پایین با وجود معامله در کف‌های قیمتی اما به دلیل کمبود تقاضا از پس پر کردن حجم مبنا برنیامدند و قیمت پایانی در این دسته از سهام افت چندانی را متحمل نشد. شاهد این مدعا معامله 92 درصد سهام در محدوده منفی بود. به عبارتی آخرین قیمت معامله در 92 درصد از نمادها در اعداد منفی رقم خورد اما قیمت‌های پایانی در 81 درصد سهام منفی بود.