به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد» نشریه نیوزویک در تازه‌ترین تحلیل خود پیرامون ایران، به بررسی این پرسش که آیا دولت بایدن برای دفع خطر تقابل بین ایران و آمریکا کافی خواهد بود یا خیر، پرداخت و نوشت: دونالد ترامپ وعده داده است که به فاصله چهار هفته پس از انتخاب مجدد به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا به توافق هسته‌ای جدیدی با ایران دست می‌یابد؛ جدیدترین وعده جاه‌طلبانه او در مورد ایران به رای‌دهندگانش که در میانه شرورانه‌ترین نبرد انتخاباتی در تاریخ آمریکا مطرح شده است. ترامپ البته به جزئیات برنامه خود در خصوص نحوه دستیابی به یک توافق جدید اشاره‌ای نکرده و چهار سال حضور وی در کاخ‌سفید امید چندانی را برای همکاری ثمربخش با تهران باقی نمی‌گذارد. از سال 2018 که او ایالات‌متحده را از توافق هسته‌ای دولت باراک اوباما خارج کرد، طیف وسیعی از تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کرده است، حملات نظامی علیه گروه‌های هم‌پیمان ایران و حتی سردار قاسم سلیمانی، یکی از رهبران ارشد سپاه را تایید کرده و تلاش می‌کند تا این کشور را هرچه بیشتر در عرصه جهانی منزوی سازد.
«کمپین فشار حداکثری» قطعا فشار اقتصادی زیادی بر ایران تحمیل کرده است؛ به ویژه اکنون که ایران تلاش می‌کند تا شیوع ویروس کرونا را مهار کند اما این کمپین موجب نیل به یک توافق جدید یا حتی آغاز مذاکرات نشده است.
با اینکه دولت ترامپ سیاست چماق یک‌جانبه را جایگزین هویج چندجانبه دولت اوباما کرده است اما تهران همچنان سرسختانه ایستاده است.
به‌علاوه، دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ با میخ‌های تنش با ایران در زمینه حملات سایبری، هدف قرار گرفتن کشتی‌های تجاری در خلیج‌فارس، سرنگونی پهپاد آمریکایی، ترور ژنرال سلیمانی و حمله موشکی بالستیک به پایگاه عین‌الاسد آمریکا در عراق نشانه‌گذاری شده است. بیش از یکبار، چشم‌انداز جنگ بین دو طرف محتمل شد، اگرچه اغلب کارشناسان نظامی ایالات‌متحده بر هزینه بالا، تلفات جانی گسترده خونین و احتمال ناموفق بودن جنگ علیه ایران اجماع دارند.
در همین زمان، پس از خروج واشنگتن از برجام، ایران نیز به طور مداوم در حال دور شدن از تعهدات هسته‌ای خود در برجام بوده است؛ حتی با وجود تهدیداتی که از سوی آمریکایی‌ها مطرح شد. ایران این روند را با نقض تدریجی برجام آغاز کرد اما پس از ترور ژنرال سلیمانی در ماه ژانویه، اعلام کرد که دیگر به هیچ‌یک از محدودیت‌های برجام پایبند نمی‌ماند.
به‌رغم این زد و خوردهای لفظی و نقض تعداد زیادی از تعهدات توسط ایران، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت تهران هنوز اقدام به افزایش تعداد سانتریفیوژ‌های غنی‌سازی اورانیوم یا بالا بردن سطح غنی‌سازی نکرده است؛ سیگنال‌هایی که می‌توانند به معنای حرکت ایران به سوی ساخت بمب تعبیر شوند. در آن صورت، تهران می‌تواند ظرف مدت یک سال بمب اتمی بسازد. این در شرایطی است که ایران همواره تاکید کرده به دنبال انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز است و برنامه‌ای برای ساخت سلاح اتمی ندارد.
حس روحانی، رئیس‌جمهوری ایران تصریح کرده است تهران زمانی به تعهدات کامل برجامی بازمی‌گردد که دیگر امضا‌کنندگان نیز همین کار را انجام دهند اما جنگ‌طلبان دولت ترامپ و اسرائیل به ریاست بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر و بنی‌گانتس، وزیر دفاع که گوش شنوای کاخ‌سفید را نیز در اختیار دارند، بعید است که حساب ویژه‌ای برای این دست از تعهدات باز کنند. دولت ترامپ در همراه کردن شرکای اروپایی ایالات‌متحده در این مسیر ناموفق عمل کرده است. بریتانیا، آلمان و فرانسه به همراه روسیه و چین که دیگر اعضای برجام هستند، از تلاش‌های آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی سازمان‌ملل علیه ایران یا بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه این کشور اجتناب ورزیده‌اند. تهران نیز این وضعیت را به‌عنوان شکست یکجانبه‌گرایی آمریکا و انزوای واشنگتن در عرصه جهانی جشن گرفت. پیروزی یا شکست ترامپ می‌تواند موجب اقداماتی علیه ایران شود. دنیل بایمن، یک کارشناس ارشد سیاست خاورمیانه در اندیشکده بروکینگز در این باره به نیوزویک گفت که احتمال نیل به یک توافق جدید وجود خواهد داشت اگرچه مولفه‌های آن نامشخص هستند.
او افزود: «به‌خصوص در مورد مساله هسته‌ای، ایران از برداشتن گام‌هایی که غیرقابل بازگشت باشند، خودداری کرده است. با این حال، یک توافق جدید نیازمند تغییر عمده‌ای در سیاست‌خارجی ایالات‌متحده است و این امر تنها زمانی ممکن خواهد بود که تهران نیز بخش عمده‌ای از رویکرد منطقه‌ای خود را تغییر دهد که شامل توقف ارسال تجهیزات برای گروه‌های هم‌پیمانش در منطقه می‌شود.»
اگر ترامپ در نوامبر پیروز شود، او دوره دوم را با نگرانی کمتری در مورد محبوبیت عمومی آغاز می‌کند. ایران نیز خود در ژوئن 2021 انتخابات ریاست‌جمهوری را برگزار می‌کند و کارشناسان نیز پیش‌بینی کرده‌اند که احتمالا یک فرد تندرو به قدرت می‌رسد. دوره ترامپ همراه با یک فرد تندرو در تهران، احتمالا به معنای نرسیدن به توافق خواهد بود. نیوزویک سپس در ادامه ادعا می‌کند که با توجه به احتمال حضور کاندیداهایی تندرو در انتخابات، اگر یکی از این افراد پیروز انتخابات شود، دیپلماسی نقش خود را در برابر خودنمایی نظامی از دست می‌دهد. غرور و تهدید به روال کار هر دو طرف تبدیل می‌شود و به این ترتیب ریسک اشتباه محاسباتی بروز تقابل نظامی افزایش خواهد یافت.
اما حتی اگر ترامپ نیز نتیجه را به جو بایدن، رقیب دموکرات خود واگذار کند، او دو ماه فرصت دارد تا ضربه محکمی به ایران وارد آورد. با لجام‌گسیختگی او در این مدت و چشم‌انداز دیپلماسی چهار ساله دولت بایدن با ایران، جنگ‌طلبان مستقر در دولت آمریکا ممکن است فرصتی را برای حمله به ایران پیش روی خود ببینند. این حملات می‌تواند به طور مستقیم علیه گروه‌های هم‌پیمان ایران در عراق انجام شود. کریستن فونتنروز، رئیس پیشین امور خلیج‌فارس در شورای امنیت ملی کاخ‌سفید بر این باور است که «شکست ترامپ به معنای نیاز به یک اقدام فوری و قابل‌توجه است.»
او ادامه داد: «البته منظور من جنگ علیه ایران نیست بلکه میتوان انتظار داشت تا اقدامات تحریک‌برانگیز بیشتری مثل حمله به نیروهای هم‌پیمان ایران در عراق انجام شوند. فکر می‌کنم عراق به صحنه رویارویی دو کشور بدل خواهد شد.» اسرائیل یکی از محورهای اصلی سیاست‌گذاری خارجی آمریکا در مورد ایران است. تفاوتی نیز در این زمینه بین دولت‌های بایدن و ترامپ وجود ندارد اگرچه بایدن به اندازه ترامپ بی‌محابا این سیاست را پیش نمی‌برد.
از سوی دیگر بایدن وعده بازگشت به مذاکره با ایران را می‌دهد. معاون رئیس‌جمهور پیشین آمریکا قول بازسازی نیروهای دیپلماتیک ایالات‌متحده را که منتقدان ترامپ می‌گویند طی چهار سال اخیر از صحنه محو شده‌اند، داده است. جندجانبه‌گرایی و شراکت سنتی آمریکا با متحدانش قلب سیاست خارجی بایدن در برابر ایران خواهد بود. اما تیم بایدن نیز می‌داند که نمی‌تواند از همان روز اول تعهدات آمریکا در برجام را به طور کامل اجرا کند. ایران اکنون تعهداتی را نقض کرده و میزان مواد هسته‌ای‌اش بیش از محدودیت‌ها افزایش یافته است. اگرچه چهار سال تحریم‌های گسترده ایران را تحت فشار قرار داده اما برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای این کشور ادامه یافته‌اند. بایدن باید تلاش کند تا تکه‌های به‌جامانده از دوره آشفته ترامپ را کنار یکدیگر بگذارد و ممکن است از ماه ژوئن نیز با یک دولت تندرو در تهران مواجه شود. فونتروز می‌گوید: «فکر نمی‌کنم ترامپ به هیچ توافقی با ایران دست یابد. همچنین معتقدم بایدن نیز نمی‌تواند به هیچ‌گونه توافق بهتری از آنچه که در مفاد برجام آمده است، دست یابد.»
موفقیت در مذاکرات با ایران همچنین به ترکیب کنگره بعدی نیز وابسته است؛ بایدن ممکن است با سنای آمریکا که اکثریت آن در دست جمهوری‌خواهان به رهبری میچ مک‌کانل قرار دارد، مواجه شود؛ فردی که تا حد توانش در کارشکنی علیه تلاش‌های دولت اوباما برای توافق با ایران کوشید. بایمن می‌گوید: «تا اندازه‌ای، شانس نیل به یک توافق جدید میان واشنگتن و تهران خارج از کنترل است. پرسش اصلی آن است که آیا میتوان به وضعیتی قابل پیش‌بینی‌تر از شرایط کنونی حتی پیش از نیل به یک توافق رسمی رسید یا خیر.»
