خبرگزاری ایسنا: رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، در مصاحبه با روزنامه دی پرس اتریش که 10 اکتبر منتشر شد و بخش‌هایی از آن قبلا منتشر شده است به سوالات مختلف در خصوص ایران، عربستان سعودی، ترکیه و کره شمالی پاسخ داد.
مشروح این مصاحبه به شرح زیر است:
سؤال: همه گیری کرونا تا چه انداره کار‌های آژانس را محدود می‌کند؟ تصور می‌کنم که بازرسان شما دیگر نمی‌توانند همانند سابق سفر کنند؟
پاسخ:، ولی آن‌ها سفر می‌کنند. بعد از شیوع همه گیری، من با همه وزرای خارجه 172 کشور عضو تماس گرفتم و به آن‌ها اطلاع دادم که «احتمالا شما برخی فعالیتها را تعطیل کنید، ولی ما نمی‌توانیم، بازرسان ما باید هنوز دسترسی داشته باشند». محدودیت‌های ناشی از شیوع کرونا و بسته و تعطیل شدن، به این معنا نیست که خطرات اشاعه بمب هسته‌ای محو شدند. جهان باید به بازرسان ما افتخار کند. آن‌ها به دورترین مکان‌ها پرواز می‌کنند و قبل از اینکه بازرسی هایشان را بتوانند شروع کنند، به مدت دو هفته در قرنطینه باقی می‌مانند.
سؤال: همه مکان‌های مشکوک در دسترس شما بودند، از جمله در ایران؟
پاسخ: همه مکان ها. این، شبیه ذخیره مواد غذایی است. نمی‌توان صرفاً یخچال‌ها را خاموش کرد، یا چرخه دانش در زمینه مواد هسته‌ای را با وقفه مواجه کرد.
سؤال: چند بازرس بطور دائم در ایران حضور دارند و چند نفر بطور مرتب به آنجا پرواز می‌کنند؟
پاسخ: این اطلاعات محرمانه است، ولی می‌توانم بگویم آن‌ها دو نفر یا دو میلیون نفر نیستند، بلکه گروهی از بازرسان دائماً در ایران حضور دارند.
سؤال: ایران از زمان خروج آمریکا از توافق هسته ای، غنی سازی اورانیوم را افزایش داده است. چقدر ایران به انباشت اورانیوم غنی شده پرداخته است؟
پاسخ: ایرانی‌ها به غنی سازی اورانیوم بالاتر از سطحی که خودشان را متعهد کرده بودند، ادامه می‌دهند و آن میزان، ماه به ماه در حال افزایش است.
5) سؤال: این میزان، چقدر نگران کننده است؟
پاسخ: آن‌ها اورانیوم غنی شده بسیار کمتری در مقایسه با 2015 دارند.
سؤال: ما درخصوص دو تن در حال حاضر صحبت می‌کنیم؟
پاسخ: یک مقدار اندک بیشتر. ما یک شیوه زندگی خاصی را (در این رابطه) متوجه شدیم که براساس آن، توافق هسته‌ای هنوز پابرجاست. اعضای باقیمانده در این توافق، به روشنی این را به عنوان یک چیز خوب محسوب می‌کنند.
سوال: برنامه هسته‌ای ایران چقدر توسعه یافته است؟
پاسخ: بسیار توسعه یافته. ایران یک چرخه سوخت هسته‌ای کامل دارد. آن‌ها همه توانمندی‌ها را دارند. به همین دلیل، خیلی مهم است که آژانس در محل حضور دارد. بدون ما، جامعه بین المللی کور خواهد بود. بدون ما، هیچ اعتمادی وجود نخواهد داشت.
سؤال: زمان گریز هسته‌ای برای ایرانی‌ها چه موقع است؟ چقدر زمان نیاز دارند تا یک بمب بسازند؟
پاسخ: در آژانس، ما در مورد زمان گری صحبت نمی‌کنیم، ما به کیفیت قابل توجه (مواد هسته ای)، یعنی میزان حداقلی اورانیوم غنی شده یا پلوتونیوم که برای ساخت یک بمب نیاز است، نگاه می‌کنیم. ایران از کیفیت قابل توجه مواد هسته‌ای در حال حاضر برخوردار نیست.
سؤال: ایران چقدر از آن فاصله دارد؟
پاسخ: زیاد نیست، ولی این موضوع خیلی نسبی است. بخاطر اینکه برای ساخت یک بمب، شما نه تنها نیاز به یک حجم خاصی از اورانیوم غنی شده نیاز دارید، بلکه همچنین خیلی چیز‌های دیگر نیز لازم است. این به اعضای توافق هسته‌ای بستگی دارد به اینکه آیا می‌توانند با آن بسازند یا خیر. ما یک دماسنج هستیم؛ ما دما را اندازه گیری می‌کنیم.
سؤال: و آیا این بیمار ایرانی هنوز تب نکرده است؟
پاسخ: من اینگونه سخن نمی‌گویم. بیمار باید هر روز چک شود، بخاطر اینکه یک تاریخچه بیماری وجود دارد. بیمار قبلاً تب و علائم پنهان داشته است.
سؤال: آیا ایران یک برنامه هسته‌ای نظامی داشت؟
پاسخ: آژانس تأیید کرد که تا سال 2003 یک مجموعه فعالیت‌های فنی سازمان یافته و متمرکز پخش شده در سراسر کشور وجود داشت که مرتبط با توسعه تسلیحات هسته‌ای بود و یک بعد نظامی داشت. این مجموعه متنوع و گوناگونی (از فعالیتها) بود.
سؤال: آیا شما هنوز در تلاش هستید تا اجزای این مجموعه متنوع و گوناگون هسته‌ای در ایران را بیابید؟ آیا این دلیل آنست که شما لزوماً خواستید تا از دو مکان در ایران با احتمال فعالیت‌های هسته‌ای در اوایل دهه 2000 بازدید کنید؟
پاسخ: با مواد هسته‌ای مانند یک بسته چوب شور برخورد نمی‌شود که دارای تاریخ انقضاء است. اورانیوم می‌تواند برای قرن‌ها بماند.
سؤال: ایران در ابتدا از ورود (بازرسان) ممانعت کرد. برای شما به عنوان رئیس یک آژانس، چقدر مهم بود که قوی نشان دهید؟
پاسخ: من صرفاً کاری انجام دادم که بایستی انجام می‌دادم. من در بازدیدم از تهران گفتم: با همه احترامات فائقه، آنچه که در خطر است، بزرگتر از این مسئله است.
اگر من اجازه دهم که یک کشور از بازرسی‌ها امتناع ورزد، اساس آژانس را از بین می‌برم.
سؤال: آیا شما ظهور یک رقابت هسته‌ای در خاورمیانه را مشاهده می‌کنید؟ عربستان سعودی برنامه هسته اش را گسترش می‌دهد و تردید‌هایی در رابطه با تمایلات و اهداف پشت سر این برنامه وجود دارد.
پاسخ: تاکنون، پادشاهی عربستان سعودی فعالیت هسته‌ای بسیار اندکی دارد. بنابراین، در حال حاضر آن‌ها حداقل‌ترین برنامه بازرسی را دارند. آن‌ها قبلا یک راکتور تحقیقاتی کوچک را شروع کردند، که اساسا یک ابزار آموزشی است، سپس آن‌ها یک میزان اندکی (چند گرم) مواد هسته‌ای در داخل کشور دارند.
سؤال:، ولی سعودی‌ها برنامه‌ها دارند.
پاسخ: برنامه‌های بزرگ. آن‌ها می‌خواهند تا ده یا بیشتر راکتور هسته‌ای بسازند. اگر سعودی‌ها برنامه خود را جلو ببرند، ما عملیات بزرگ بازرسی در آنجا خواهیم داشت. سعودی‌ها باید توافقاتشان را با ما ارتقاء دهند، همانطوری که امارات انجام داد، که در سال 2008 از صفر شروع به ساخت چهار راکتور هسته‌ای کرد که یکی از آن‌ها قبلاً به مرحله بهره برداری رسید و دومین نیز سال آینده به بهره برداری خواهد رسید.
سؤال: شما برنامه‌های هسته‌ای ترکیه را چطور طبقه بندی می‌کنید؟
پاسخ: مشابه همین. ترکیه از قبل یک نیروگاه برق هسته‌ای می‌سازد. ساخت دومین نیروگاه را هم پیگیری می‌کند. همچنین، ترک‌ها نیاز دارند تا موافقتنامه هسته‌ای خود را با ما ارتقاء بخشند. اطمینان می‌دهم که هیچ چیزی در این کشور‌ها به خطا نمی‌رود. اگر چیزی اتفاق بیفتد، مشابه ایران من زنگ خطر را به صدا در می‌آورم.
سؤال: یک بازیگر خارج از این سیستم است: اسرائیل؟
پاسخ: ادعا‌هایی وجود دارد که اسرائیل یک برنامه هسته‌ای دارد. اسرائیل نه این را تأیید کرده است و نه رد؛ و من به خاطر اینکه اسرائیل ان پی تی را امضاء نکرده است، هیچ دسترسی ندارم. امیدوارم آن‌ها روزی به این معاهده بپیوندند. این خیلی مهم خواهد بود؛ و ما می‌دانیم که واقعیت‌های استراتژیکی وجود دارد. هند و پاکستان تسلیحات هسته‌ای دارند، متأسفانه کره شمالی نیز تسلیحات هسته‌ای دارد.
سؤال: از سال 2009 شما بازرسی در کره شمالی انجام نداده اید. چطور می‌توانید برنامه هسته‌ای آنجا را تحت نظارت داشته باشید؟
پاسخ: ما ابزار فنی و دید خیلی خوبی از آنچه در کره شمالی در جریان است، داریم.
سؤال: آیا کره شمالی در طول زمان مذاکرات با آمریکا دکمه توقف را فشار داده بود، یا اجازه دادند کارشان در رابطه با برنامه تسلیحات هسته‌ای ادامه یابد؟
پاسخ: آن‌ها ادامه داده اند و چند کارخانه هم ساختند. نمی‌توانم به جزئیات بیشتری اشاره کنم. یک فرایند «توقف و حرکت» بود. مثبت است که کره شمالی‌ها آزمایش‌های موشکی خود را به دلیل مذاکراتشان با آمریکا به تعلیق انداختند.
سؤال: آژانس شما مأموریت دوگانه دارد: عدم اشاعه و همزمان، ارتقای استفاده انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز. آیا فکر می‌کنید که در آینده، انرژی هسته‌ای نقش بزرگتری در کاهش آلاینده‌های CO2 و مهار تغییرات آب و هوایی ایفاء کند؟
پاسخ: برق هسته ای، یکی از کم‌ترین آلاینده‌ها است که از گذشته نقش مهمی در مبارزه علیه تغییرات آب و هوایی ایفا می‌کند. انرژی هسته‌ای بین 11 تا 14 درصد از تقاضای انرژی هسته‌ای جهانی، 20 درصد آمریکا، 70 درصد فرانسه و هنوز 14 درصد آلمان را پوشش می‌دهد. اگر شما همه این راکتور‌ها را تعطیل کنید، تغییرات آب و هوایی سرعت خواهد گرفت.
سؤال: آیا انتظار افزایش سهم انرژی هسته‌ای را دارید؟
پاسخ: من انتظار آنرا ندارم، دارم از قبل این را مشاهده می‌کنم. به چین، روسیه، هند، آمریکای لاتین، اروپای شرقی یا ترکیه نگاه کنید: انرژی هسته‌ای در حال افزایش است. این یک واقعیت است، چه مردم دوست داشته باشند، چه نداشته باشند. آژانس اطمینان می‌دهد که استاندارد‌های ایمنی رعایت می‌شود و حادثه‌ای رخ نمی‌دهد.
سؤال: چطور شما می‌توانید خطرات انرژی هسته‌ای را بعد از حوادث نیروگاه برق هسته‌ای در چرنوبیل در 1986 و فوکوشیما در 2011 کاهش و از بین ببرید؟
پاسخ: چرنوبیل و فوکوشیما اشتباهات بشری بودند که ذاتاً به تکنولوژی مرتبط نیستند. هر ساله مردم در حوادث هواپیمایی جان خود را از دست می‌دهند.
سؤال:، ولی عواقب فجایع هسته‌ای بزرگتر است.
پاسخ: منکر این نیستم. این یک نقل قول غیرعلمی از آن است. چند نفر در نتیجه تشعشعات در فوکوشیما کشته شدند؟ صفر! هزاران نفر بخاطر سونامی کشته شدند!
سؤال: آیا فکر می‌کنید تأثیرات درازمدتی در نتیجه فوکوشیما وجود خواهد داشت؟
پاسخ: سطح تشعشعات در فوکوشیما بسیار پایین است. در فوریه امسال، من در داخل راکتور بدون لباس محافظتی بودم. ژاپنی‌ها آب را فرآوری کردند، آن‌ها مراقب آن هستند. حادثه چرنوبیل پیچیده‌تر است. یک انفجار شیمیایی در نتیجه مدیریت نادرست رخ داد که منجر به انتشار مواد هسته‌ای در فضا شد.
سؤال:، ولی چیزی شبیه آن ممکن است دوباره رخ دهد.
پاسخ: هر فعالیت صنعتی، شامل خطراتی نیز هست. در تراز نکات مثبت و منفی مربوط به انرژی هسته ای، سه حادثه در طول 70 سال گذشته وجود دارد. من یک فرد لابی گر نیستم، ولی بسیار ضروری است تا در این بحث یک مقدار «هدفمندی» هم مطرح شود. اگر کشور‌ها نخواهند از برق هسته‌ای استفاده کنند، خوب مشکلی نیست، ولی یک تکنولوژی شبیه انرژی هسته‌ای را نباید شیطانیزه کرد.
سؤال: آیا انرژی هسته‌ای در اتریش و آلمان شیطانیزه شده است؟
پاسخ: من این را بطور کلی نمی‌گویم. ولی بدون انرژی هسته ای، امکان محدود کردن افزایش دما وجود ندارد. در همه مدل‌هایی که پانل‌های بین المللی، نه فقط طرفداران پروپاقرص هسته‌ای در آزمایشگاههایشان در مورد تغییرات آب و هوایی ارائه دادند، این موضوع به وضوح مطرح شده است.
سؤال: آیا عجیب نیست که آژانس شما در یک کشوری همانند اتریش مستقر شده است که در میان مواضع سیاست خارجی خود بر رد برق هسته ای، حساب باز می‌کند؟
پاسخ: این حقیقت که ما از سال 1957 اینجا هستیم، گواه مواضع بی شمار بین المللی این کشور به دلیل بی طرفی و هدف گرا بودنش می‌باشد. من خیلی احساس آرامش در اتریش دارم.
