در صورتی که انحنای ستون فقرات از 10 درجه بیشتر باشد گودی و قوز کمر ایجاد می‌شود. امکان دارد شدت گودی کمر خفیف و یا شدید باشد. صرف نظر از شدت این عارضه، در تمامی موارد گودی و قوز کمر درد ایجاد می‌شود.
انواع اصلی گودی کمر
بر خلاف باور عمومی، ستون فقرات کاملاً صاف و مستقیم نمی‌باشد. در واقع در ستون فقرات تعدادی خمیدگی مختصر وجود دارد. در ستون فقرات در قسمت کمر یک خمیدگی به سمت داخل و در قسمت قفسه سینه، خمیدگی به سمت بیرون وجود دارد. انواع اصلی گودی و قوز کمر شامل موارد زیر می‌باشند:
- اسکولیوز: انحنای غیرطبیعی یک طرفه در ستون فقرات می‌باشد. انحنای ستون فقرات به طرف راست دکسترواسکولیوز و انحنا به سمت چپ لوواسکولیوز نام دارد. البته در بیشتر موارد در بیماران مبتلا به اسکولیوز بیش از یک خمیدگی در ستون فقرات وجود دارد.
- قوز کمر: قوز کمر زمانی ایجاد می‌شود که در قسمت فوقانی کمر گودی ایجاد می‌شود. در این حالت سر و شانه‌ها به سمت جلو متمایل شده و بالاتنه در حالت خمیده قرار می‌گیرد.
- گودی کمر: گودی کمر معمولاً به عنوان عارضه جانبی قوز کمر ایجاد می‌شود. در این حالت در قسمت کمر به سمت داخل گودی ایجاد شده و شکم به سمت بیرون متمایل می‌شود.
- سندرم کمر صاف: این عارضه زمانی ایجاد می‌شود که انحنای طبیعی ستون فقرات از بین برود. در این حالت ستون فقرات به صورت صاف و مستقیم در می‌آید. سندرم کمر صاف می‌تواند باعث شود تا بیمار به سمت جلو متمایل شود و در نتیجه در زمان راه رفتن دچار مشکل شود.
- اسپوندیلیت آنکیلوزان: این نوع التهاب مفاصل باعث اتصال مهره‌های ستون فقرات به یکدیگر می‌شود. در این حالت ستون فقرات قابلیت عملکردی خود را از دست می‌دهد و وضعیت بدنی شخص به یک حالت ثابت محدود می‌شود.
- اسپوندیلولیستزیس (لغزش مهره): این عارضه در اثر نقص مادرزادی در ستون فقرات ایجاد می‌شود. لغزش مهره در شدیدترین حالت خود باعث می‌شود تا مهره به طور کامل از ستون فقرات بیرون زده و باعث ایجاد عارضه اسپوندیلوپتوسیس شود.
علائم گودی و قوز کمر
در صورت وجود گودی و قوز کمر امکان دارد علائم زیر بروز کنند:
- درد گردن، کمر یا پا
- دردی که به دست‌ها و پاها انتقال پیدا می‌کند
- نشانه‌های فیزیکی گودی و قوز کمر
- طول نامساوی لگن، شانه‌ها یا پاها
- برآمدگی در قسمت فوقانی کمر یا در یک طرف قفسه سینه
- تورفتگی قسمت پایین کمر
- از دست رفتن انحنای طبیعی قسمت فوقانی یا تحتانی کمر
- سندرم چانه یا قفسه سینه و یا متمایل شدن سر به طرف جلو
- ناپایداری در زمان راه رفتن
- فتق دیسک، فشردگی اعصاب و تنگی کانال نخاعی کمر
- عارضه‌های مرتبط با قلب، ریه یا مثانه
درمان گودی کمر و قوز کمر
گودی کمر و قوز کمر می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس اشخاص شده و از انجام فعالیت‌های روزانه جلوگیری کند و باعث ایجاد درد شود.
بسیاری از روش‌های غیر جراحی و جراحی در کنترل درد و درمان گودی کمر موثر هستند. در صورتی که گودی کمر به درمان نیاز داشته باشد، ابتدا بایستی از روش‌های درمانی غیر جراحی استفاده شود. این روش‌ها شامل استفاده از بریس یا فیزیوتراپی هستند.
در صورتی که گودی کمر و قوز کمر با این روش‌ها بهبود پیدا نکردند، امکان دارد به جراحی جهت رفع عارضه نیاز باشد. جراحی جهت بهبود گودی و قوز کمر به سه روش انجام می‌شود.
در روش فیوژن ستون فقرات، جراح ستون فقرات را در حالت راست قرار داده و آن را در وضعیت مناسب نگه می‌دارد. در روش استئوتومی استخوان مورد نظر خارج شده و یا اینکه جهت رشد ستون فقرات در راستای مناسب، از روش جراحی بدون فیوژن استفاده می‌شود.
علت ایجاد گودی و قوز کمر
پزشکان گودی و قوز کمر را بر اساس دلایل ایجاد عارضه، در گروه‌های مختلفی دسته‌بندی می‌کنند. اگر چه عوامل مختلفی می‌توانند باعث ایجاد گودی کمر شوند، شایع‌ترین دلایل بروز این عارضه عبارتند از:
- عوامل مادرزادی: گودی یا قوز کمر در برخی از موارد پیش از تولد نوزاد شکل می‌گیرد. عوامل ژنتیکی و یا بروز مشکلات در رحم می‌توانند سبب ایجاد این عارضه شوند.
- عارضه‌های مربوط به کودکان: برخی از انواع قوز کمر در دوران کودکی بروز می‌کنند. برای مثال اسکولیوز معمولاً بین سنین 10 تا 12 سالگی ایجاد می‌شود.
- وضعیت نامناسب بدنی: وضعیت نامناسب بدنی در دوره رشد ستون فقرات می‌تواند باعث خمیدگی قسمت فوقانی کمر به سمت جلو شود. جهت رفع این حالت از تمارین مربوط به تقویت عضلات و بهبود وضعیت بدنی استفاده می‌شود.
- اختلالات عصبی- عضلانی: برخی از اختلالات مانند فلج مغزی می‌توانند سبب تغییر فعالیت عضلانی شوند. در نتیجه این اختلال امکان دارد گردن و کمر شکل طبیعی خود را از دست بدهند.
- عارضه‌های تخریبی: آسیب‌دیدگی در فقرات می‌تواند سبب تخریب دیسک‌های کمر شود. ضعیف شدن مهره‌ها می‌تواند منجر به ایجاد عارضه قوز کمر شود. همچنین رباط‌های محافظ ستون فقرات ممکن است سفت شوند و سبب بر هم زدن راستای ستون فقرات در قسمت کمر شوند.
- آسیب‌دیدگی: آسیب‌هایی مانند وارد شدن ضربه ناگهانی به کمر می‌تواند سبب خارج شدن مهره از جای خود شده و باعث تغییر انحنای کمر شود.
- عارضه‌های ناشی از درمان پزشکی: این عارضه‌ها مانند سندرم کمر صاف در نتیجه فیوژن ناموفق ستون فقرات ایجاد می‌شوند.
- عارضه‌های بدون علت مشخص (ایدیوپاتیک): زمانی که علت ایجاد گودی و قوز کمر مشخص نباشد، به آن عارضه ایدیوپاتیک گفته شود . برای مثال بیشتر موارد اسکولیوز تحت عنوان اسکولیوز ایدیوپاتیک شناخته می‌شوند.
