مراقبت‌های لازم برای دوران یائسگی

دکتر فاطمه قائم مقامی

 تغییرات هورمونی دوران یائسگی

 تغییرات هورمون‌‌های زنانگی در دوران پیش از یائسگی ایجـاد می‌‌شود کـه بـا آزمـایشـات هـورمـونـی می‌‌تـوان شـروع آن را نشـان داد بطوریکه زودرس‌ترین علامت افزایش هورمون FSH است.علائم ناشی از تغییرات هورمونی یائسگی شامل گرگرفتگی، تعریق شبانه، خشکی واژن و درد در هنگام مقاربت و اختلال در خواب می‌‌باشد. در صورت شدت این علائم و استفاده از درمان جانشینی هورمونی که در موارد غیرقابل تحمل برای مدت محدود توصیه می‌‌شود این علائم با درمان جانشینی بهبود می‌‌یابد.در دوران قبل از یائسگی که طول پریودهای ماهیانه کوتاه می‌‌شود که بدلیل کاهش ترشح پروژسترون می‌‌باشد کـم‌خـونـی و افـزایش ضخامت آندومتر رشد فیبروم‌‌های رحمی و پریودهای سنگین را باعث می‌‌شود، مصرف قرص‌‌های پیشگیری از بارداری از انواع ضعیف (low dose ) می‌‌تواند روش ایده آن در کنترل کاهش عملکرد تخمدان و پیشگیری از اختلالات قاعدگی شود.

 مصرف قرص‌‌های پیشگیری از بارداری انواع ضعیف تا سن یائسگی در صورتی‌که موارد منع مصرف مثل سابقه لخته در عروق، انفارکتوس قلبی و مغزی و یا سرطان پستان یا بیماری‌های شدید کبدی وجود نداشته باشد و علاوه بر این موارد فوق ریسک‌‌های دیگر مثل اعتیاد به سیگار، فشارخون، بیماری قند، چاقی و مقادیر زیاد کلسترول خون همراه نباشد در خانم‌‌های بالای 35 سال بهترین روش کنترل قاعدگی‌‌های نامنظم در این دوران می‌‌باشد. از تغییرات هورمونی دیگر در این دوران افزایش هورمون‌‌های گونادوتروپین می‌‌بـاشـد کـه بـدلیـل کاهش تخمک‌گذاری این مسئله رخ می‌‌دهد، این تغییرات هورمونی، منجر به پرموئی خفیف در این دوران می‌‌شود. با افزایش سن عملکرد تیروئید کاهش می‌‌یابد به همین دلیل  به‌صورت دوره‌ای باید فعالیت تیروئید در خانم‌‌های یائسه مورد بررسی واقع شود. احتمال بروز بیماری دیابت یا قند بعد از سن 40 سالگی شایع است که باید از این نظر مورد بررسی بطور پریود یک واقع شوند.
تغییرات تناسلی ادراری در دوران یائسگی: بدلیل کاهش استروژن در دوران یائسگی مخاط واژن نازک می‌‌شود و این باعث خارش، درد موقع مقاربت و تنگی واژن می‌‌گردد. آتروفی دستگاه ادراری تنـاسـلی بـاعـث ایجاد علائمی می‌‌شود که روی کیفیت زندگی تاثیر می‌‌گذارد و برای مثال دچـار عفـونـت مـکرر در مثانه و مجرای ادرار می‌گردد. این مشکلات تا حدی با استفاده از استروژن‌‌های موضعی که بصورت کرم یا قرص واژینال تجـویـز می‌‌شود تـا حدی برطرف می‌‌شوند. درمان موضعی با استروژن باعث درمان و بهبود بی‌اختیاری استـرسی ادرار در 50 درصد موارد می‌‌شود. فعالیـت جنسی باعث بهبود جریان خون واژن و باعث تشدید اثرات درمانی استروژن می‌‌گردد.

 اختلالات خلق‌وخو در یائسگی

یکی از علایم دیگر در دوران بعد از یائسگی اختلالات خلق‌وخو و افسردگی در این دوران است که با درمان دارویی از جمله فلوکسیتین این اختلالات قابل کنترل است.
 بیماری‌های قلبی عروق در یائسگی

در زنان یائسه میزان مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های عروق قلبی سه برابر مرگ نـاشی از  سرطان پستان و ریه می‌‌باشد. از هر 5 زن در سنین یائسگی یک نفر دچار بیماری‌های قلبی یـا عروقی می‌‌شود. بیماری‌های قلب و عروق نتیجه آرترواسکلروز عروق بزرگ است. عوامل خطر شبیه به عوامل خطر در مردان است. سابقه فامیلی بیماری‌های قلب و عروق، فشارخون بالا، مصرف سیگار، بیماری قند، کلستـرول و چـربـی بـالای خـون و چاقی از این عوامل خطرساز می‌‌باشند.

 پیشگیری از سرطان در دوران یائسگی

 خطر سرطان با افزایش سن در بیشتر سرطان‌‌ها افزایش می‌‌یابد و از این جهت در دوران یائسگی این مسئله باید مورد توجـه بیـشتری واقع شود. در موارد شدید مصرف استروژن با داروهای دیگری که جذب کلسیم را روی استخـوان افزایش می‌‌دهد توصیه می‌‌شود.

 در دوران یـائسـگی ممکن است در ارتـباط بـا خـشـکی واژن و نـازک شـدن مـخـاط تـناسـلی و رحم، لکه بینی‌‌هایی ایجاد شود که نیاز به بررسی جهت رد مشکلات ناشی از سرطان رحم و گردن رحم و یا تخمدان دارد بطوریکه 20 درصد خونریزی‌های بعد از یائسگی می‌‌تواند دلیل بر بیماری‌های بدخیم باشد. به همین جهت باید گردن رحم مورد بررسی واقع شود. تست پاپ اسمیر که توصیه می‌‌شود از 21 سالگی سه سال یکبار در نوع معمول و 5 سال یکبار در نوع غوطه‌ور در مایع انجام شود تا سن 65-70 سالگی باید انجام گیرد در صورت غیر طبیعی بودن پاپ اسمیر یا غیر طبیعی بودن ظاهر گردن رحم در معاینه نیاز به کولپو‌سکوپی است که در این روش گردن رحم با یک میکروسکوپ سه بعدی با درشت نمائی 6-16 برابر مورد بررسی واقع می‌‌شود.