اِبولا؛ طاعون قرن

دکتر مسعود مردانی؛ فلوشیب فوق تخصصی بیماریهای عفونی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

 علائم ابتلا به ویروس ابولا چیست؟
ابولا یک بیماری حاد ویروسی است و اغلب با تب ناگهانی 39 تا 40 درجه، ضعف شدید، دردهای استخوانی و عضلانی، سردرد و گلو درد همراه است. از نشانه‌‌های دیگر این بیماری می‌‌توان به اسهال و استفراغ، بثورات جلدی و اختلال در کلیه و کبد اشاره کرد. یکی از مشخصه‌های این بیماری، خونریزی است. فرد دچار خونریزی‌‌های مختلف از دندان، بینی، مخاط دهان و از ناحیه دستگاه تناسلی، ادرار و بالاخره خونریزی‌‌های داخلی، معده و احشا و جوارح داخلی شده که منجر به مرگ می‌‌شود.

 سرعت عمل این ویروس چقدر است؟ آیا دوران نهفتگی دارد یا خیر؟
از زمانی که فرد با ویروس تماس دارد تا زمانی که اولین علامت بروز کند، بین 2 تا 21 روز است ولی اگر بخواهیم متوسط آن را بدانیم حدود 2 هفته است ولی حداکثر تا 3 هفته بعد از تماس اولیه فرد مبتلا می‌‌شود. این ویروس درصورتی به فرد منتقل می‌‌شود که به آفریقا برود و با بیماران تماس داشته باشد یا با افرادی که ناقل بیماری هستند تماس داشته باشند.

 راه‌های انتقال ابولا چگونه است؟
 این ویروس عمدتا از حیوانات به جمعیت انسانی انتقال می‌یابد یعنی اگر یک حیوان، بیماری را داشته باشد در صورت تماس نزدیک با خون، ترشحات بدن، ارگان‌های مختلف بدن حیوان یا سایر مایعات بدن آن حیوان، فرد به این ویروس آلوده می‌‌شود. در آفریقا انتقال عفونت از طریق دست زدن به شامپانزه وگوریل آلوده و خفاش‌‌های میوه خوار به انسان گزارش شده است. ابولا از انسان به انسان نیز انتقال پیدا می‌‌کند؛ یعنی شخصی که دچار این بیماری است می‌تواند پزشک یا پرستار را گرفتار کند که به این روش «تماس مستقیم» می‌‌گویند. انتقال مستقیم این ویروس عمدتا از طریق پوست زخمی یا غشای مخاطی اتفاق می‌‌افتد. در این حالت افراد بر اثر تماس با این پوست زخمی یا غشای مخاطی با خون یا ترشحات بدن انسان یا حیوان، مبتلا به این بیماری می‌شوند.

 آیا این ویروس قابل کنترل است؟ چه راهکارهایی برای کنترل آن وجود دارد؟
کنترل این بیماری امکانپذیر است. مثلا در مورد حیوانات اگر محل زندگی شامپانزه، گوریل و خفاش که درواقع میزبان این ویروس هستند را با محلول‌های حاوی هیپوکلرید ضد عفونی کنید باعث غیر فعالسازی میکروب می‌شود. از سفر بی مورد به مناطق آلوده جدا خوددرای کنید. باید آموزش و آگاهی مردم را درخصوص ویروس ابولا بالا ببریم. رسانه‌‌ها در این راه نقش موثری دارند. عزیزانی که به جنگل‌‌ها می‌‌روند از تماس با حیوانات تا زمانی که نمی‌دانند آلودگی وجود دارد یا خیر، خودداری کنند. خفاش میوه خوار، میمون، شامپانزه و گوریل حیوانات میزبان این ویروس هستند. نکته بسیار مهم این است که از تماس نزدیک با خود افراد بیمار و حیوانات آلوده جدا خودداری کنند.

آیا درمانی برای این ویروس وجود دارد؟
درمان دارویی برای این بیماری وجود ندارد و واکسنی هم تا به حال برای این بیماری ساخته نشده و تنها راه مقابله با این بیماری پیشگیری و کنترل است.

درحال حاضر وضعیت کشورهای آلوده به این ویروس به چه صورت است؟ 
درحال حاضر سیستم بهداشتی و اقتصادی کشور لیبریا به خاطر این بیماری متلاشی شده و نظام مراقبت بهداشتی در بیمارستانهای این کشور بسته شده وکسی حاضر نیست به بیماران خدمات درمانی ارائه دهد. متاسفانه کشورهای افریقای مرکزی و غربی هم علاوه بر بیماری ابولا از بیماری مالاریا و اسهال‌‌های حاد عفونی و حصبه رنج می‌‌برند.

چقدر احتمال می‌دهید این ویروس به کشور ما هم برسد؟
درحال حاضر در عربستان یک مورد با این بیماری دست و پنجه نرم می‌‌کند. به نظر می‌‌آید درحال حاضر رفت و آمدی به آن مناطق نداریم ولی به هر صورت بسیاری از افراد برای کار به آنجا رفتند به محض دیدن علائم باید حتما خودشان را نزد متخصص برسانند. تا حد امکان افراد سعی کنند به مناطق آلوده نروند و زمان بازگشت اگر نشانه‌ای دیدند باید با پزشک متخصص عفونی مشورت کنند.