بیماری لنفوم

 الهه گودرزی

لنفوم یکی از این نوع بیماری‌‌ها است که امروزه شیوع آن افزایش یافته است و علاوه بر آن به دلیل دارا بودن علائمی ‌‌نظیر سرما‌خوردگی اغلب مورد غفلت قرار می‌‌گیرد و در نتیجه تا زمانی که شدید و جدی نشده فرد از مبتلا بودن به این بیماری بی‌خبر است. در حالی‌که اگر بیمار نشانه‌‌ها و علائم بیماری را بداند خیلی زود آن را شناسایی کرده و اقدام به درمان می‌‌نماید و مراحل درمان به مراتب ساده‌تر خواهد بود.
بیماری لنفوم مرحله مقدماتی برای گروه گسترده از سرطان‌‌های سلول‌‌های خونی است که گلبول‌‌های سفید خون یعنی لنفوسیت‌‌ها را تحت تاثیر قرار می‌‌دهد. تا کنون 70 نوع سرطان مرتبط با لنفوم شناسایی شده است. معمولا این سرطان‌‌ها را در دو گروه طبقه بندی می‌‌کنند: لنفوم‌‌های هوچکین و غیر هوچکین. سلول‌‌های لنفوسیت سالم نقش بسیار مهمی‌‌در سیستم ایمنی بدن ایفا می‌‌کنند. آنها از بدن در مقابل میکروارگانیسم‌‌های مهاجم مانند ویروس‌‌ها، باکتری‌‌ها و قارچ‌‌ها حفاظت می‌‌کنند. این لنفوسیت‌‌ها به دو گروه کلی کوچک و بزرگ تقسیم می‌‌شوند و هر گروه دارای زیر مجموعه‌‌هایی بر اساس عملکرد و فعالیت سلول‌‌ها می‌‌باشد.

هر فردی در طول زندگی خود بارها به تب‌ولرز مبتلا شده است. این تب‌ولرز گاهی خفیف است و بدون مراجعه به پزشک درمان می‌‌شود و گاهی اوقات آنقدر شدید است که ممکن است روزها طول بکشد و اقدامات درمانی جدی مورد‌نیاز است. اما بیماری‌‌های خاصی هستند که علائمی ‌‌نظیر یک سرما‌خوردگی ساده دارند درحالی که مسأله بسیار جدی‌تر از سرما‌خوردگی ساده است و مصرف خودسرانه داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک نه تنها آن را درمان نمی‌‌کنند بلکه با سرکوب کوتاه مدت علائم دوره نهفتگی آن را طولانی‌تر می‌کند.

سیستم لنفاوی بدن

گره‌‌های لنفاوی اجزا و ارگان‌‌های کوچک گرد و بادامی‌‌ شکلی هستند که در سرتاسر بدن گسترده شده‌اند. این گره‌‌ها تمرکز بیشتری در قسمت‌هایی نظیر زیر بغل، کشاله ران، اطراف گردن و نیز معده دارند. زمانی که لنفوسیت‌‌ها به صورت کنترل نشده و غیر طبیعی رشد می‌‌کنند و یا بیشتراز عمر طبیعی خود زنده مانده و فعالیت می‌‌کنند سلول‌‌های سرطانی نامیده می‌‌شوند. در بیشتر این موارد این سلول‌‌های غیر طبیعی تشکیل تومورهایی در گره‌‌های لنفاوی را می‌‌دهند. هر گره لنفاوی به عنوان مجرایی برای سیستم لنفاوی عمل می‌‌کند. این گره‌‌ها با دارا بودن مایع لنفاوی در گردش، که مایعی شفاف و شبیه پلاسما است، تشکیل رگی مانند رگ‌‌های خونی را در بدن می‌‌دهند. ازین رو سیستم لنفاوی را گاهی خون سفید بدن نیز می‌‌نامند.
این سیستم لنفاوی منشعب می‌‌شود و با گسترده شدن در تمام بدن نقش تکمیلی برای گردش خون ایفا می‌‌کند. مهاجمین خارجی بدن نظیر باکتری‌‌ها بعد از ورود به داخل خون، به رگ‌‌های لنفاوی احاطه کننده اندام‌‌ها وارد می‌‌شوند و بعد از رسیدن به نزدیک‌ترین گره لنفاوی توسط لنفوسیت‌‌های مقیم آنجا تخریب می‌‌شوند. دیگر اجزای تکمیل کننده سیستم لنفاوی و نیز دیگر مکان‌‌های مهم برای تولید، تقسیم، تکامل و تجمع لنفوسیت‌‌ها طحال، تیموس، لوزه‌‌ها و مغز استخوان می‌‌باشد. 

خستگی
خستگی، سستی و بی‌حالی و احساس نداشتن انرژی می‌‌تواند نشانه‌‌های لنفوم باشد. البته این احساس کمبود انرژی می‌‌تواند همچنین نشانه رژیم غذایی نامناسب یا خواب ناکافی باشد و هیچ بیماری دیگری در کار نباشد. زمانی که این نشانه‌‌های خستگی و بیحالی با سایر علائم و نشانه‌‌های لنفوم همراه باشد باید به پزشک مراجعه کرد.
 

تب و لرز و تعریق شبانه
تب که معمولا به عنوان پاسخ طبیعی به عفونت است، در لنفوم نیز شایع است. لرز نیز اغلب به همراه تب وجود دارد. تعریق شبانه معمولا در ارتباط با تب است و در زمان خواب شبانه شدت می‌‌یابد. زمانی که تب بدون هیچ دلیل خاصی ایجاد می‌‌شود و فرد به‌طور مکرر دوره‌‌های تب و دمای طبیعی بدن را دارد، این می‌‌تواند نشانه محکم‌تری برای لنفوم باشد و فرد باید حتما به پزشک مراجعه کند.
 

خارش
لنفوم‌‌هایی که ساختار لنفاتیکی لایه‌‌های زیرین پوست را درگیر می‌‌کنند ممکن است باعث خارش و جوش‌‌های پوستی شوند. این وضعیت ممکن است به صورت بثورات و لکه‌‌های قرمز و کبود بروز کند که به راحتی با شرایط بالینی دیگر و بیماری‌‌های پوستی مانند اگزما اشتباه گرفته می‌‌شود.
 

درد قفسه سینه و درد کمر
تیموس ارگانی از بدن است که نقش مهمی‌‌در سیستم ایمنی ایفا کرده و شش‌‌ها را احاطه می‌‌کند. گاهی اوقات لنفوم با تاثیر بر غده تیموس باعث درد سینه می‌‌شود. به ندرت پیش می‌‌آید که لنفوم گره‌‌های لنفی موجود در کمر را درگیر می‌‌کند. در این زمان ورم و بر آمدگی گره‌‌های لنفاوی باعث فشار بر اعصاب طناب نخاعی می‌‌شود که در نهایت باعث درد و ناراحتی در کمر می‌‌شود. اما در این مورد نیز، دلایل و شرایط زیاد دیگر هستند که باعث درد کمر می‌‌شوند.

علائم و نشانه‌‌های لنفوم

تشخیص بیماری لنفوم تقریبا ساده است اگرچه معمولا تشخیص آن در مراحل اول بیماری مورد غفلت قرار می‌‌گیرد. چرا که علائم و نشانه‌‌های اولیه بیماری با اینکه خود را خیلی زود نشان می‌‌دهد ولی غیر اختصاصی و مشترک با خیلی از بیماری‌‌ها هستند. برای مثال بسیاری از نشانه‌‌های شایع بیماری نظیر خستگی، تعریق شبانه، کاهش وزن عجیب و غیر منتظره، تب و لرز و خارش علائمی‌‌ هستند که می‌‌توانند به راحتی توسط بیمار مورد غفلت قرار گیرند. معمولا اولین اطلاع از بیماری از طریق تشخیص برجستگی و توده در نواحی گره‌‌های لنفاوی درگیر شده است. این برجستگی‌‌ها معمولا حساس به لمس می‌‌باشند و با هر تماسی فرد احساس درد می‌‌کند. با این‌حال در برخی موارد برآمدگی‌‌هایی بدون درد می‌‌باشند. مثلا لنفوم‌‌های غیر هوچکینی معمولا از نوع بدون درد هستند.
همانطور که گفتیم گره‌‌های لنفاوی به‌طور گسترده‌ای در سراسر بدن پراکنده شده‌اند. برخی عمیق هستند و برخی دیگر تقریبا نزدیک سطح بدن قرار گرفته‌اند. ورم و برجستگی‌‌های لنفوم در مناطق سطحی‌تر نظیر زیر بغل، کشاله ران و زیر فک معمولا قابل توجه‌تراند. همانطور که تب، خارش و کاهش وزن قابل توجه، در ارتباط با محدوده گسترده‌ای از بیماری‌‌ها بوده و تشخیص قطعی و ویژه لنفوم محسوب نمی‌‌شوند، برجستگی‌‌های این نواحی نیز همیشه نشان‌دهنده لنفوم نیستند. خیلی وقت‌‌ها پزشک از لمس این نقاط برای تشخیص بیماری و عفونت‌‌های مختلف در شخص استفاده می‌‌کند. چرا که در زمان عفونت لنفوسیت‌‌ها برای دفاع از بدن در این نقاط تمرکز می‌‌کنند. برای مثال برجستگی‌‌های گره‌‌های گردن اغلب در ارتباط با عفونت سینوس است. برجستگی و ورم در گره‌‌های زیر بغل و شکم نشانه قاطع‌تری از لنفوم است. زیرا این نقاط در عفونت‌‌های زودگذر و سبک‌تر کمتر درگیر می‌‌شوند.