خبرگزاری فارس: تهران و برخی از کلانشهر‌های کشور همزمان با شیوع کرونا طی 9 ماه گذشته به شدت گرفتار آلودگی هوا شده اند و این معضل در کنار ویروس منحوس کرونا بلای جان بسیاری از افراد به خصوص گروه‌های حساس و آسیب پذیر جامعه شده و ریه بسیاری را نشانه گرفته است.
در تابستان امسال آلودگی هوا ناشی از افزایش غلظت ازن و حالا همزمان با شروع پاییز، آلودگی هوا ناشی از ذرات معلق بلای جان مردم تهران شده است و بسیاری از کارشناسان و مسؤولان بهداشتی در این زمینه هشدار داده اند. سازمان بهداشت جهانی هم مدتی پیش اعلام کرد که آلودگی هوا و به نوعی ذرات معلق می‌تواند عاملی جهت تشدید شیوع کرونا باشد. تهران متاسفانه از ابتدای مهر با آلودگی هوای متفاوتی مواجه شده و حتی این میزان از آلودگی به گفته کارشناسان شرکت کنترل کیفیت هوا در 5 سال اخیر بی سابقه بوده است.
پایتخت از ابتدای سال همزمان با شیوع کرونا 15 روز هوای پاک، 160 روز هوای قابل قبول، 52 روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه و 2 روز هوای ناسالم برای همه افراد داشته است. این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل، پایتخت 25 روز هوای پاک، 177 روز هوای قابل قبول، 27 روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز هوای ناسالم برای همه افراد داشته است.
به گفته مسؤولان و مدیران شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، 61 درصد ذرات معلق موجود در هوای پایتخت از ناحیه حمل و نقل تولید می‌شود و موتورسیکلت‌ها، خودرو‌های دیزلی و خودرو‌های بنزینی فرسوده سه عامل اصلی تولید آلایندگی تهران هستند. درباره موضوع آلودگی هوا و راهکار‌های مقابله با این معضل همچنین نقش معاینه فنی جهت کاهش آلودگی هوا به سراغ حسین مقدم، مدیرعامل ستاد معاینه فنی خودرو‌های شهر تهران رفتیم. جزئیات این گفتگو به شرح ذیل است:
تهران از ابتدای پاییز با تداوم آلودگی هوا همراه شده و متأسفانه این موضوع در کنار کرونا سلامت شهروندان تهرانی را به خطر انداخته است. راهکار‌های شما جهت مقابله با معضل آلودگی هوا چیست؟
مشکل آلودگی هوا یکی از چالش‌های کلانشهر‌های مختلف در جهان از جمله تهران است که جهت مقابله با این معضل راهکار‌های خلق‌الساعه نیاز نداریم. پیش از این مشخص شده که چه اقداماتی و چه برنامه‌هایی باید جهت کاهش آلودگی هوا انجام داد. منشأ و منبع آلودگی هوا در تهران مشخص است و اگر با این رویکرد با آلودگی مقابله کنیم، به طور قطع به نتایج مؤثری خواهیم رسید. یکی از منبع‌های آلودگی هوا در تهران خودرو‌ها است لذا باید برنامه‌ها بر همین اساس پیش رود.
تأثیر کرونا در تشدید آلودگی هوا
بدون تردید استفاده کمتر از خودرو‌های شخصی، معاینه فنی خودرو‌ها با استفاده از تکنولوژی روز دنیا و یا استفاده از خودرو‌های هیبریدی و برقی از جمله رویکرد‌هایی است که باید مدنظر باشد. البته عوامل دیگری همچون شرایط جوی، بارش باران و وزش باد نیز در پایدار ماندن و نماندن آلودگی هوا اثرگذار است. امسال به دلیل کرونا میزان استفاده از خودرو‌های شخصی بیشتر شده و این عامل نیز می‌تواند در آلودگی هوا تأثیرگذار باشد.
تنها ابزار در دسترس و ارزان در جهت کنترل انتشار آلایندگی
چه ابزار‌هایی برای کنترل انتشار آلایندگی در هوای پایتخت وجود دارد؟
شاید به جرأت بتوان گفت، که در شرایط موجود معاینه فنی تنها ابزار در دسترس و ارزان در جهت کنترل انتشار آلایندگی است. راهکاری برای از بین بردن آلودگی منتشرشده وجود ندارد، ولی می‌توان از انتشار ذرات معلق و آلودگی از منبع تولید پیشگیری کرد. خودرو‌های سواری سبک و سنگین و موتورسیکلت‌ها از جمله منابع آلاینده هستند که اگر اقدامات لازم را جهت پیشگیری از انتشار ذرات آلاینده در این وسایل در نظر بگیریم چند گام جهت مقابله با آلودگی هوا پیش افتاده‌ایم.
برنامه‌ریزی جهت اجباری شدن معاینه فنی برتر در شرایط اضطرار
معاینه فنی برتر چقدر در جهت مقابله با آلودگی هوا مؤثر است؟
انجام معاینه فنی برتر چندین سال است که در مراکز معاینه فنی صورت می‌گیرد و حدود مجاز آلایندگی خودرو‌ها سختگیرانه‌تر در نظر گرفته می‌شود. قبولی در آزمون آلایندگی معاینه فنی برتر نشان دهنده سلامت کاتالیست و عملکرد صحیح موتورخودرو از لحاظ سیستم جرقه‌زنی، وضعیت انژکتوری وسوخت‌رسانی است. بر اساس اختیارات ماده 3 قانون هوای پاک، در شرایط اضطرار آلودگی هوا، انجام معاینه فنی برتر می‌تواند یکی از ابزار‌ها در محدود کردن تردد خودرو‌ها جهت کاهش آلودگی هوا باشد که ما در تلاشیم از طریق مذاکراتی با استانداری و وزارت کشور این راهکار را در تهران مورد توجه هر چه بیشتر قرار دهیم تا در شرایط اضطرار آلودگی هوا از این طریق خودرو‌ها را به نوعی غربالگری کنیم.
از طرفی مردم هم باید نسبت به این قضیه حساس باشند، به طور کلی یک سوم خودرو‌هایی که به مراکز معاینه فنی مراجعه می‌کنند می‌توانند معاینه فنی برتر اخذ کنند. ولی 50 درصد مراجعان تقاضای گواهی معاینه فنی برتر خودروهایشان هستند و به نوعی تنها 30 درصد با توجه به شرایط خودروشان مشمول معاینه فنی برتر می‌شود. از ابتدای سال تاکنون در مراکز معاینه فنی شهر تهران 193 هزار دستگاه خودرو موفق به اخذ معاینه فنی برتر و 478 هزار دستگاه خودرو معاینه فنی معمولی دریافت کرده‌اند.
امیدواریم در سال جاری و با توجه به تداوم آلودگی هوا در شرایط کرونایی اجباری شدن معاینه فنی برتر مدنظر قرار گیرد تا فقط خودرو‌هایی که موفق به اخذ گواهی معاینه فنی برتر شده‌اند بتوانند در شرایط اضطرار آلودگی هوا در سطح شهر تردد کنند.
سرانجام فاز سوم طرح کاهش آلودگی هوا
فاز سوم طرح کاهش آلودگی هوا در پایتخت به کجا رسید؟
منع تردد خودرو‌های کاربراتوری و فرسوده در محدوده طرح کاهش در فاز سوم این طرح پیش بینی شده، که متاسفانه با گذشت 3 سال از انجام و تصویب این طرح هنوز این فاز اجرایی نشده است. مضاف بر اینکه فاز‌های یک و دو نیز به‌صورت کامل اجرا نشده و در حال حاضر وضعیت معاینه فنی موتورسیکلت‌ها کنترل نمی‌شود. ضمنا در حال حاضر ملاک تشخیص فرسودگی خودرو بلاتکلیف است.
در پی ابطال آیین نامه ذیل ماده 8 قانون هوای پاک در خصوص تعیین سن فرسودگی، سازمان حفاظت محیط زیست و بخش‌های مرتبط باید جهت تعیین تکلیف آن هرچه سریع‌تر نسبت به تدوین آیین نامه جدید و تعیین ملاک فرسودگی اقدام کنند. در آیین نامه جدید قرار بوده علاوه بر سن سایر شرایط به صورت کامل در نظر گرفته شود. براساس این قانون نباید هیچ گونه خدمات خودرویی اعم از بیمه، تعویض پلاک، معاینه فنی به خودرو‌های فرسوده داده شود. بدیهی است اجرا و عملیاتی شدن فاز 3 و اعمال محدودیت تردد برای این دسته از خودرو‌ها منوط به تعیین تکلیف این آیین نامه است.
معاینه فنی تاکسی‌ها 100 درصد رایگان شود
وضعیت معاینه فنی تاکسی‌ها در پایتخت چگونه است؟
ما به سازمان تاکسیرانی تهران پیشنهاد داده‌ایم که انجام معاینه فنی را برای تاکسی‌ها رایگان کند، در حال حاضر 50 درصد تعرفه معاینه فنی تاکسی‌ها به صورت رایگان انجام می‌گیرد و این مسأله بر اساس مصوبه شورای شهر است، ولی اگر این موضوع به صورت صد درصدی رایگان شود، به عنوان یک راهکار حمایتی رانندگان تشویق به مراجعه بیشتر به مراکز معاینه فنی در شهرتهران می‌شوند.
خودرو‌های دیزل زیر ذره‌بین شهرداری و پلیس
وضعیت واحد‌های سیار کنترل کنار جاده‌ای در پایتخت به چه صورت است؟
واحد‌های سیار کنترل کنار جاده‌ای پایش وضعیت آلایندگی و کنترل گواهی معاینه فنی خودرو‌های سنگین را با کمک پلیس راهور تهران بزرگ انجام می‌دهند، به طوری که خودروی سنگین به صورت رندوم متوقف و آزمون آلایندگی آن به صورت مکانیزه انجام می‌شود و اگر خودرو مشکل داشته باشد بر اساس قانون یا معاینه فنی آن باطل و یا فرصت 5 روزه داده می‌شود تا مشکل برطرف شود و اگر به طور کلی خودرو معاینه فنی نداشته باشد اعمال قانون خواهد شد.
همچنین در صورتی که خودروی سنگین دود شدیدی را از طریق اگزوز منتشر کنند و یا فاقد معاینه فنی باشند، ممکن است فک پلاک آن هم با همکاری پلیس صورت گیرد. هر روز حدود 50 تا 100 مورد معاینه فنی رندومی خودرو‌های سنگین در تهران انجام می‌گیرد و این برنامه تا پایان سال همچنان ادامه خواهد داشت. در سال گذشته تا اوایل کرونا 5500 دستگاه خودروی سنگین جهت تست معاینه فنی از طریق واحد‌های سیار متوقف شدند که 10 درصد آن‌ها فاقد معاینه فنی بودند و 18 درصد در تست آلایندگی مردود شدند.
ضرورت کاهش مدت زمان معافیت خودرو‌های نوشماره
کاهش مدت زمان معافیت خودرو‌های نوشماره به لحاظ انجام معاینه فنی چقدر در کاهش آلودگی هوا مؤثر است؟
خودرو‌های نوشماره بیش از 4 سال مجاز به تردد بدون انجام معاینه فنی هستند، در حالی که همین خودرو‌ها فقط دو سال ضمانت نامه یا گارانتی دارند و پس از دو سال از گذشت گارانتی خودرو‌ها آزادانه در سطح شهر تردد می‌کنند بدون آنکه وضعیت آلایندگی آن‌ها مورد بررسی قرار گیرد. خودرویی که 4 سال کارکرد داشته، بنا بر شرایط کارکرد موتور به احتمال زیاد عمر کاتالیست آن به پایان رسیده و آلایندگی ایجاد می‌کند. باید معافیت خودرو‌های نوشماره از انجام معاینه فنی از 4 سال به 2 سال تغییر کند و از مجلس شورای اسلامی تقاضا داریم که این زمان مشمولیت را تغییر دهند. چراکه این موضوع نه تنها به لحاظ کاهش آلودگی هوا بلکه به لحاظ ایمنی خودرو‌ها و سلامت سرنشینان هم حائز اهمیت است و پس از دو سال باید حتماً وضعیت لاستیک و ترمز خودرو‌ها بررسی شود؛ چراکه در غیر این صورت خطرات زیادی ممکن است برای سرنشینان به همراه داشته باشند.
آمار مراجعه خودرو‌های نوشماره برای دریافت معاینه فنی
آمار مراجعه خودرو‌های نوشماره برای دریافت معاینه فنی از ابتدای سال چقدر بوده است؟
حدود 16 هزار دستگاه خودرو غیر مشمول معاینه فنی جهت اخذ معاینه فنی برتر به مراکز معاینه فنی شهر تهران مراجعه کرده‌اند. خودرو‌ها با اخذ معاینه فنی برتر می‌توانند از تخفیف 30 درصدی عوارض تردد در محدوده طرح کاهش و طرح ترافیک استفاده کنند.
کاهش 15 درصدی مراجعه به مراکز معاینه فنی در آبان
میزان مراجعات به مراکز معاینه فنی از ابتدای سال چگونه بوده است؟
میزان مراجعات رانندگان به مراکز معاینه فنی به بیش از یک میلیون رسیده و در 7 ماهه امسال به غیر از آبان 999 هزار و 611 دستگاه به مراکز معاینه فنی تهران مراجعه کردند که نسبت به مدت مشابه سال قبل میزان مراجعات 4 درصد افزایش یافته است. البته در 15 روز نخست آبان مراجعات 15 درصد کمتر شده که احتمالا تشدید وضعیت شیوع کرونا و تعطیلی‌های بیشتر در این ماه از عوامل تأثیرگذار در کاهش مراجعات به مراکز معاینه فنی شده است. همچنین از حدود 50 درصد تقاضا برای معاینه فنی برتر حدود 30 درصد موفق به اخذ این گواهی می‌شوند.
آموزش و فرهنگ‌سازی رانندگان چقدر در کاهش آلودگی هوا تأثیرگذار است؟
موضوع آموزش و فرهنگ‌سازی در جهت مقابله با آلودگی هوا بسیار حائز اهمیت است. هر نوع خودرو رسیدگی لازم دارد و تعمیر و نگهداری آن به صورت صحیح و دقیق اقدامی پیشگیرانه است. در صورتی که روغن، فیلتر و کاتالیست به موقع عوض شود، نه تنها سلامت خودرو بهتر حفظ می‌شود بلکه در جهت مقابله با آلودگی هوا نیز گام برداشته می‌شود. یک کاتالیست خودرو حدود 3 سال عمر می‌کند که با سرویس‌های دوره‌ای می‌توان به میزان عمر آن افزود.
700 مرکز معاینه فنی در آستانه ورشکستگی
افزایش نرخ معاینه فنی خودرو‌ها به کجا رسید؟
متأسفانه علی‌رغم پیگیری‌ها این موضوع به نتیجه نرسیده است و نه تنها تهران بلکه کل کشور و 700 مرکز معاینه فنی چشم انتظار افزایش نرخ معاینه فنی هستند. تعرفه‌ها متناسب با دریافت خدمات نیست و اگر نرخ‌ها تغییر نکند، 700 مرکز ورشکسته خواهند شد، کما این که در حال حاضر در آستانه ورشکستگی‌اند. هزینه‌های مراکز معاینه فنی 30 تا 40 درصد بیشتر شده و این در حالی است که درآمد مراکز ثابت است. البته مراکز معاینه فنی تهران توسط شهرداری حمایت می‌شود و شهرداری بسیاری از هزینه‌ها را به صورت سوبسید ارائه می‌دهد و اگر کمکی توسط شهرداری نشود ما هم دچار مشکل خواهیم شد.
راه‌اندازی خطوط جدید معاینه فنی به کجا رسید؟
توسعه خطوط مراکز معاینه فنی همیشه در دستور کار قرار داشته، ما تقاضا‌هایی در این زمینه داریم و بررسی‌هایی انجام گرفته، مجوز‌های لازم ارائه می‌شود، ولی به دلیل شرایط اقتصادی و کرونا چندان به نتیجه نمی‌رسد. البته شهرداری پروژه‌هایی در دستور کار دارد که امیدواریم در سال جاری به سرانجام برسد.
یک مرکز 8 خطه معاینه فنی با کمک سرمایه‌گذار بخش خصوصی در نظر گرفته شده تا خودرو‌ها را در شرق تهران شامل شمال شرق و جنوب شرق تحت پوشش قرار دهد. افتتاح این پروژه احتمالا در سال 1400 انجام می‌شود و نقشه‌های اجرایی و طرح‌ها با همکاری و مشارکت بخش خصوصی و سرمایه گذار در حال نهایی شدن است و امیدواریم یک ساله به بهره‌برداری برسد.
