نقش عنصر روی در بیماری آسم

دکتر محمدرضا بلورساز و دکتر ساجده میر محمد صادقی

آسم عبارت است از انسداد برگشت‌پذیر راه‌های هوایی کوچک و بزرگ در اثر واکنش‌های شدید به محرک‌های گوناگون ایمونولوژیک یا غیرایمونولوژیک. این بیماری، دوره‌ای و متناوب بوده و با حملات مکرر سرفه، گرفتگی سینه، تنگی نفس و خس‌خس سینه مشخص می‌گردد.

شیوع آسم در کودکان 5-10 درصد است و در 90-80 درصد کودکان مبتلا دومین حمله آسم در 5-4 سالگی روی می‌دهد. واکنش التهابی آلرژیک در مخاط راه‌های هوایی بیماران مبتلا به آسم، نشانه اصلی بیماری بوده و موجب ازدیاد فعالیت برونش‌ها می‌شود. سیتوکین‌های لنفوسیت‌های  Th2(IL4 و IL5)، افزایش سطح سرمی IgE و حساسیت مفرط به آلرژن‌ها نیز در بروز آسم دخالت دارند. سه فرآیند مهم فیزیوپاتولوژیک در انسداد راه‌های هوایی عبارتند از: التهاب مخاطی، انقباض عضلات صاف جدار راه‌های هوایی و تولید ترشحات مخاطی (موکوس).

عوامل تشدیدکننده‌ای که سبب شروع علائم آسم می‌شوند، عبارتند از: آنتی‌ژن‌ها، حلال‌های شیمیایی، آلودگی هوا و محرک‌ها. رژیم غذایی در کشورهای غربی که سرشار از شکر، چربی‌ها و نیز الکل می‌باشد، اغلب کالری بالایی داشته و مواد مغذی اولیه و حیاتی نظیر روی، سلنیوم و ویتامین‌های A، B، C، E پایینی دارند؛

به همین دلیل افراد بیشتر در معرض اختلال عملکرد ایمنی، اختلال در تعادل نسبت Th1/Th2 ، عفونت‌های ویروسی مزمن، چاقی، آترواسکلروز، بیماری‌های اتوایمیون، آلرژی‌ها و کانسر می‌باشند. مطالعات نشان داده‌اند که افزایش دریافت روی (Zn) در دوران حاملگی علائم و نشانه‌های آسم را در کودکان به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد. آسم با شروع دیرهنگام Late onset (یعنی پس از دو سالگی) به دلیل کاهش دریافت روی (Zn) در دوران بارداری، نیز ارتباط دارد. بنابراین، کمبود روی باعث تشدید حملات آسم می‌شود.