دکتر محمدرضا بلورساز؛ فوق تخصص عفونی اطفال
خروج خون همراه با سرفه یا خلط خونی رنگ را هموپتزی می‌گویند که شدت آن از دست رفتن ناچیز خون در یک عفونت حاد گرفته تا خونریزی شدید و کشنده‌ای که در اثر تخریب جدار عروق بزرگ مثلا در اثر نئوپلاسم و یا یک عفونت عمیق و مخرب ریوی مانند برونشکتازی، سل ریوی حفره‌ای و یا یک آسپرژیلوما ایجاد شده متغیر است.
اتیولوژی
اگرچه سل زمانی شایع‌ترین علت هموپتزی بود در حال حاضر علل آن متنوع و متفاوت است. در بالغین شایع‌ترین علل برونشیت، برونکوژنیک کارسینوما، سل و برونشکتازی است و در کودکان هموپتزی بیشتر به علت عفونت، تروما به علت عوارض تراکئوستومی یا آسپیراسیون جسم خارجی می‌باشد.
علایم بیماری
خونریزی از رگه‌های خون در خلط تا خونریزی شدید متغیر است اگرچه اکثر موارد خفیف و خود محدود است، ضایعات تهدید کننده حیات به علت آنومالی‌‌های عروق ریوی و بیماری‌های مادرزادی قلب می‌باشد. تخمین میزان خون از دست رفته برای ارزیابی کلینیکی این بیماران مفید است.از دیگر علل هموپتزی می‌توان به علل قلبی عروقی (مالفورماسیون‌های شریانی وریدی، آمبولی ریوی)، واسکولیت‌ها (بیماری‌های اتوایمیون و بیماری آنتی بادی علیه غشاء پایه گلومرولی)، توکسین (کوکائین، پنی‌سیلامین)، بدخیمی‌ها و علل ایدیوپاتیک، کیست برونکوژنیک، تلانژکتازی چند گانه، دوپلیکاسیون مری و سکستریشن ریه اشاره کرد.
تشخیص افترافی
مهم‌ترین نکته این است که بدانیم خونریزی واقعا هموپتزی است و با خونریزی‌های خارج ریوی مثل خونریزی از بینی و خونریزی گوارشی اشتباه نشود، هماتمز ممکنست با هموپتزی به خصوص در اطفال اشتباه شود اما رنگ هموپتزی قرمز روشن است و با خلط همراه است اما هماتمز قرمز تیره یا قهوه‌ای رنگ بوده و معمولا با تکه‌های غذا همراه است. هموپتزی، قلیایی، اما هماتمز، اسیدی است.
نتایج یک بررسی انجام شده طی 5 سال بر روی 52 بیمار در بیمارستان مسیح دانشوری قابل توجه بود بطوری که از نظر توزیع سنی بیشترین فراوانی مربوط به گروه سنی بالای 10 سال بود (43 مورد 7/82 درصد) از نظر توزیع جنسی 5/61 درصد موارد مذکر بودند.از نظر اتیولوژی در این مطالعه بیشترین فراوانی مربوط به بیماری سل با 10 مورد (2/19 درصد) بود. پس از آن بدخیمی‌ها (6 مورد)، هموپتزی ایدیوپاتیک (6 مورد) و سینوزیت (5 مورد) در رتبه بعدی قرار داشتند.در این مطالعه 6 مورد مرگ (5/11 درصد) گزارش شد و علل آن شامل 2 مورد کانسر ریه، 1 مورد آمفیزم لوبار مادرزادی، 1 مورد آلوئولار پروتئینوزیس، 1 مورد کاردیومیوپاتی هایپرتروفیک و 1 مورد ترومبوآمبولی ریه مزمن بوده است.
نتیجه‌گیری
پیگیری بیمار بستگی به علت و شدت هموپتزی دارد و بیمار باید به اهمیت مراجعه بعدی به پزشک مطلع شود.اگر علت زمینه‌ای هموپتزی مشخص نباشد، باید برای 3- 2 سال بعد از درمان اولیه بررسی شود. هموپتزی یافته شایعی در کودکان نیست اما با توجه به خطیر بودن آن بایستی جدی گرفته شده و بیمار سریعا بستری و تا تشخیص نهایی تحت نظر باشد. بررسی علل، علائم همراه، یافته‌های آزمایشگاهی و رادیولوژیک و روش‌های تشخیصی و درمانی به کار رفته در برخورد با هموپتزی پزشک را در تشخیص زودرس و درمان موثر هموپتزی یاری می‌کند.
درمان
درمان هموپتزی درمان طبی و در صورت نیاز جراحی است و در هر صورت ارزیابی سیستمیک و سریع تمام بیمارانی که به علت هموپتزی بستری می‌شوند لازم است.
