دکتر هادی شجاعی؛ متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی
از دیرباز، همواره درمان‌های فیزیکی و دستی مورد توجه بشر بوده است. به گونه‌ای که در کتب پزشکی قدیمی، تاریخی و ادبی نیز می‌توان به این موارد دست یافت. بنابراین روش‌های بسیار زیادی برای این نوع درمان به مرور زمان کشف و به کار گرفته شده است. ورود روش‌های درمانی فیزیکی به عرصه پزشکی، و خصوصا طب فیزیکی، از چند دهه قبل به صورت آکادمیک و دانشگاهی آغاز شده است. با توجه به اینکه طب فیزیکی از جنبه‌های فیزیکی (حرکتی)؛ به انسان به عنوان یک سیستم بیومکانیک نگاه می‌کند، لذا بسیاری از اختلالات و بیماری‌های سیستم عضلانی، مفصلی – اسکلتی را از این دیدگاه مورد ارزیابی و درمان قرار می‌دهد.
ارزیابی بیماران با اختلالات ستون فقرات
ستون فقرات در سیستم عضلانی – مفصلی – اسکلتی جایگاه بسیار ویژه‌ای دارد. مهره‌های این ستون به کمک دیسک‌های بین مهره‌ای و عناصر مفصلی – تاندونی و عضلات اطراف وظایف سنگین و دقیق خود را انجام می‌دهند.اختلال در هر یک از قسمت‌های فوق منجر به تغییر عملکرد قطعات این ستون خواهد شد. از آنجایی که هر دو مهره ستون فقرات به همراه عناصر وابسته‌شان به عنوان یک واحد حرکتی در نظر گرفته می‌شوند، لذا هرگونه به‌هم‌خوردگی در نظم این واحد منجر به اختلال حرکتی و بروز علائمی چون درد خواهد شد.
بهترین راه درمان اختلال حرکتی چیست؟
طبیعی است که برگرداندن نظم به واحدهای حرکتی ستون فقرات به وسیله دارو میسر نمی‌باشد.مداخلات جراحی نیز در بیماران مبتلا به اختلال حرکتی نتیجه چندانی ندارد؛ بنابراین بهترین راه، درمان فیزیکی یا حرکتی یعنی «درمان‌های دستی» است که با تکنیک‌های دقیق و ثابت‌شده‌ای توسط متخصص طب فیزیکی انجام می‌شود. معمولا اکثر بیماران بلافاصله پس از اجرای این تکنیک‌ها احساس آرامش بیشتر و تغییر در وضعیت بیماری خویش می‌کنند. به کرات دیده می‌شود که درد بیمار بلافاصله کاهش می‌یابد یا محدودیت حرکتی (مثلا در گردن) برطرف می‌شود.
در تصاویر رادیولوژیک چه علائمی مرتبط با اختلال عملکرد مهره مشاهده می‌شود که منجر به درمان‌های فیزیکی می‌گردد؟
بسیاری از اوقات در مشکلات ستون فقرات هیچ علامت خاصی در تصاویر رادیولوژی دیده نمی‌شود. اساسا سندرومی که به دنبال تشخیص آن درمان‌های دستی (فیزیکی) اندیکاسیون پیدا می‌کند، سندروم آزاد بین مهره‌ای کوچک (Minor Intervertebral Dearrangement) یا سندرم Magine نامیده می‌شود.
پس از انجام درمان‌های فیزیکی چه توصیه‌ای برای بیماران دارید؟
پس از درمان‌های فیزیکی، در صورت عدم رعایت فرضیه‌های گفته شده، وضعیت آرامش بیمار ثبات خود را از دست می‌دهد؛ از این رو یک برنامه تمرینی و ورزشی – درمانی مناسب توسط متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی به بیمار آموزش داده می‌شود. همچنین مراقبت‌های لازم درخصوص پیشگیری از عود مجدد بیماری نیز به وی گوشزد می‌گردد.