دکتر سیدمحمود اسحاق حسینی؛ فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد
در جوامع غربی دیورتیکولوز تقریبا نیمی از افراد بالای 60 سال را گرفتار می‌کند. میزان شیوع در زنان و مردان مشابه است اما سن شیوع در مردان کمی پایین‌تر می‌باشد. خوشبختانه فقط 10 درصد از بیماران دیورتیکولوز علائم بالینی پیدا می‌کنند. در ایران به علت رژیم غذایی حاوی فیبر و سبوس این بیماری نسبت به جوامع غربی کمتر دیده می‌شود.
دو نوع دیورتیکول در روده کوچک ایجاد می‌شود: حقیقی و کاذب. شایع‌ترین دیورتیکول در کولون، دیورتیکول کاذب است. این ضایعه یک بیرون‌زدگی کیسه‌مانند یا فتق مخاط از بین رشته‌های عضلات مخاطی است. بیرون‌زدگی معمولا در نقطه‌ای رخ می‌دهد که سرخرگ مغذی وارد لایه عضلات مخاطی می‌شود و شکافی در جدار کولون ایجاد می‌کند. دیورتیکولوز عمدتا در کولون سیگموئید تشکیل می‌شود. هر چند 5 درصد بیماران دچار دیورتیکول در سرتاسر کولون می‌شوند که شاید به دلیل فشار نسبتا بالا در کولون سیگموئید باشد بنابراین، انقباض‌های پردامنه همراه یبوست و بالا بودن مقدار بالای چربی مدفوع در مجرای سیگموئید موجب تشکیل دیورتیکول می‌گردند.
دیورتیکولیت یا التهاب دیورتیکول به دلیل گیر کردن ذرات سفت مدفوع درون کیسه دیورتیکولی و تشکیل فکالیت (مدفوع سفت) ایجاد شده و به دنبال آن رگ خونی تحت فشار قرار گرفته، یا خراشیده می‌شود و سوراخ‌شدگی یا خونریزی رخ می‌دهد. تظاهرات بالینی دیورتیکولوز؛ خونریزی از دیورتیکول کولون، شایع‌ترین علت هماتوشزی در بیماران بالای 60 سال است. فقط 20 درصد از بیماران مبتلا به دیورتیکولوز دچار خونریزی گوارشی می‌شوند. بیمارانی که در معرض خطر خونریزی قرار دارند، معمولا افزایش فشار خون و تصلب شرائین نیز داشته و مرتب داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مثل بروفن، آسپرین) مصرف می‌کنند.
البته در این موارد اکثر خونریزی‌ها خودبه‌خود کنترل شده و با استراحت دادن به روده متوقف می‌شود. خطر خونریزی مجدد در طول عمر 25 درصد است. تعیین محل خونریزی با کمک کولونوسکوپی تشخیص داده می‌شود که هم ارزش تشخیصی دارد و هم می‌تواند برای درمان خونریزی دیورتیکول خفیف تا متوسط به کار رود.اگر وضعیت بیمار تثبیت شده باشد، آنژیوگرافی بهترین روش درمانی برای خونریزی حجیم است. با آنژیوگرافی مزانتر می‌توان محل خونریزی را مشخص و به کمک حلقه (Coil) محل خونریزی را مسدود نمود. سپس باید بیمار را به کمک آندوسکوپی یا بدون آن پیگیری و شواهد ایسکمی کولون را بررسی کرد.با روش‌های جدید، میزان ایسکمی کولون کمتر از 10 درصد است. راه دیگر کنترل خونریزی انفوزیون انتخابی وازو پرسین است.
خونریزی دیورتیکولوز اغلب در کولون راست اتفاق می‌افتد. اگر وضع بیمار ناپایدار باشد و یا نیاز به 6 واحد خون پیدا کند، بایستی تحت عمل جراحی قرار گیرد.بهترین راه پیشگیری از ایجاد دیورتیکولوز، استفاده از رژیم غذایی پرفیبر می‌باشد که خوشبختانه در برنامه غذایی ما ایرانی‌ها به وفور یافت می‌شود.
