خفاش نعل اسبی؛ خانواده دیگری از کرونا ویروس

 

تحقیق بر روی خفاش‌های درون دو فریزر آزمایشگاهی در آسیا منجر به کشف حیرت‌آوری شد. براساس گفته‌های محققان به نشریه "نیچر" (Nature) آن‌ها کروناویروسی پیدا کرده‌اند که شباهت زیادی به "سارس-کوو-2" (SARS-CoV-2)، ویروس عامل همه‌گیری، دارد.

 

آن‌ها این ویروس جدید را در خفاش‌های نعل اسبی که در فریزر‌های آزمایشگاه کامبوج قرار داشتند یافتند. در همین حال، گروهی در ژاپن از کشف ویروسی مشابه با کروناویروس در فضولات خفاش‌های منجمد آزمایشگاهی خبر داده است.

این ویروس‌ها اولین بستگان شناخته شده SARS-CoV-2 هستند که در خارج از چین یافت می‌شوند و از تحقیقات سازمان بهداشت جهانی در سراسر آسیا برای یافتن منشاء حیوانی این همه‌گیری پشتیبانی می‌کنند.

شواهد قوی نشان می‌دهد که سارس-کوو-2 (SARS-CoV-2) از خفاش‌های بینی نعلی نشأت گرفته است، اما اینکه آیا مستقیماً از خفاش‌ها به انسان منتقل شده و یا از طریق یک میزبان واسطه، موضوعی است که هنوز ناشناخته باقی مانده است.

ویروسی که در کامبوج پیدا شده، در دو خفاش بینی نعلی (Rhinolophus shameli) پیدا شده است که در سال 2010 در شمال کامبوج گرفته شده بودند. ژنوم این ویروس هنوز به طور کامل توالی یابی نشده است و نتیجه کشف آن هنوز منتشر نشده است. به همین دلیل تعیین اهمیت آن در همه‌گیری کنونی سخت است.

وایسنا دونگ (Veasna Duong)، ویروس شناس انستیتو پاستور در پنوم پن، که هدایت کننده تحقیقات درباره نمونه‌های قدیمی در کامبوج است در اوایل ماه نوامبر مجله "نیچر" را از این کشف مطلع ساخت.

 

او می‌گوید: اگر این ویروس شباهت زیادی به کروناویروس همه‌گیری داشته باشد و یا حتی از اجداد آن باشد، می‌توان اطلاعات مهمی در مورد چگونگی انتقال سارس-کوو-2 (SARS-CoV-2) از خفاش‌ها به انسان به دست آورد و منشا این ویروس را اعلام کرد.

به گفته محققان، برای ارائه چنین بینشی، ژنوم این ویروس باید بیش از 97٪ با سارس-کوو-2 مشترک باشد، که این مقدار بسیار بیشتر از نزدیکترین خویشاوند تاکنون کشف شده آن است.

اتین سیمون-لوریر، ویروس شناس در انستیتو پاستور پاریس که قصد دارد توالی این ویروس را بررسی کند و پس از آن به صورت عمومی منتشر کند می‌گوید: این ویروس جدید ممکن است ارتباط دورتری با کووید-19 داشته باشد، در این صورت، مطالعه آن به دانشمندان کمک می‌کند تا اطلاعات بیشتری درباره تنوع در این خانواده ویروس کسب کنند.

بر طبق یک مقاله منتشر شده در دوم نوامبر، ویروس دیگری به نام Rc-o 319 که در یک خفاش نعل اسبی ژاپنی (Rhinolophus cornutus) شناسایی شده است.

 

این خفاش در سال 2013 گرفته شده است و ویروس کشف شده از آن 81٪ اشتراک ژنومی با سارس-کوو-2 SARS-CoV-2 دارد؛ که به گفته ادوارد هولمز Edward Holmes، ویروس شناس از دانشگاه سیدنی در استرالیا این مقدار شباهت برای اینکه بگوییم منشاء همه‌گیری است، بسیار کم است.

آلیس لاتین (Alice Latinne)، زیست شناس تکاملی در انجمن حفاظت از حیات وحش ویتنام در هانوی، که برخی از تجزیه و تحلیل‌های تیم کامبوجی را دیده است، اما در تحقیقات دخیل نبوده است، می‌گوید: فرقی نمی‌کند نتایج یافته‌های گروه کامبوجی چه باشد. هر دوی این کشفیات بسیار حیرت انگیز هستند.

 

زیرا آن‌ها تأیید می‌کنند که وجود ویروس‌های مشابه با سارس-کوو-2 SARS-CoV-2 در خفاش‌های بینی نعلی (Rhinolophus) نسبتاً شایع است حتی در خفاش‌هایی که خارج از کشور چین بوده‌اند.

دونگ می‌گوید: "این همان چیزی است که ما به دنبال آن بودیم و آن را پیدا کردیم. در عین حال هیجان انگیز و شگفت آور بود.

منشأ همه‌گیری
آرون ایروینگ (Aaron Irving)، محقق بیماری‌های عفونی در دانشگاه ژجیانگ در هانگژو چین، که قصد دارد نمونه‌های ذخیره شده خفاش‌ها و سایر پستانداران را برای وجود آنتی بادی علیه سارس-کوو-2 آزمایش کند می‌گوید: این یافته‌ها همچنین نشان می‌دهد که سایر ویروس‌های هم خانواده‌ی سارس-کوو-2 می‌توانند هنوز در فریزر‌های آزمایشگاه‌ها کشف نشده باقی مانده باشند.

شین موراکامی، ویروس شناس از دانشگاه توکیو، که عضوی از تیم تصمیم‌گیری برای آزمایش مجدد نمونه‌های حیوانات منجمد برای یافتن ویروس در پی شیوع همه‌گیری کووید-19 بوده، گفت: من انتظار نداشتم که یکی از هم خانواده‌های SARS-CoV-2 را پیدا کنم.

فقط تعداد کمی از کروناویروس‌های شناخته شده به سارس-کوو-2 شباهت دارند به طوری که ویروس RaTG 13 از جمله نزدیکترین خویشاوند شناخته شده آن است. این ویروس در خفاش‌های بینی نعلی (Rhinolophus affinis) در استان یوآن چین در سال 2013 کشف شد و نتیجه تحقیقات آن در اوایل سال جاری منتشر شد.

چندین کروناویروس دیگر نیز در خفاش‌های بینی نعلی و مورچه خوار فلس دار که بین سال‌های 2015 تا 2019 شکار شده بودند کشف شده است که اکنون دانشمندان می‌دانند که با سارس-کوو-2 ارتباط نزدیکی دارند.

تریسی گلدشتاین دستیار رئیس یک موسسه بهداشت در دانشگاه کالیفرنیا دیویس که با محققان کامبوجی همکاری می‌کند می‌گوید: سارس-کوو-2 احتمالاً یک ویروس کاملاً جدید نبوده است که به طور ناگهانی ظاهر شود. ویروس‌های این گروه قبل از اینکه در سال 2019 از آن‌ها آگاه شویم نیز وجود داشته‌اند.

لاتین می‌گوید: این اکتشافات تایید می‌کند که خفاش‌های بینی نعلی ناقلان این ویروس‌ها هستند.

ویروس در کامبوج
تیم تحقیقاتی دانگ Duong به عنوان بخشی از پروژه PREDICT که توسط دولت ایالات متحده تأمین بودجه می‌شود، خفاش‌های بینی نعلی را در کامبوج شکار کردند. پروژه PREDICT برای دهه‌ها حیات وحش سراسر جهان را برای کشف ویروس‌هایی که پتانسیل همه‌گیری دارند بررسی کردند و این تحقیقات اوایل سال جاری به پایان رسید.

 

در ماه آوریل 2020، آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده آمریکا سه میلیون دلار بودجه اضافه به این گروه داد و مهلت تحقیقات را شش ماه تمدید کرد تا به دنبال شواهدی از سارس-کوو-2 در نمونه‌های حیوانی به ویژه در خفاش‌ها و مورچه‌خوار پولک دار و باقی حیوانات بگردند.

 

نمونه‌هایی که در فریزر‌های آزمایشگاهی در لائوس، مالزی، نپال، تایلند، ویتنام و کامبوج قرار داشتند. انتظار می‌رود گزارش کاملی از این تحقیقات در هفته‌های آینده منتشر شود. دونگ می‌گوید: توالی مقدماتی ژنوم یک قطعه کوتاه از ویروس جدید در خفاش، مشابه همان قسمت از ژنوم ویروس در سارس-کوو-2 و RaTG-13 است و این سه ارتباط ژنومی نزدیکی با هم دارند.

لاتین می‌گوید: این قسمت ژنوم در کروناویروس‌ها بسیار محافظت شده است و اغلب برای تشخیض سریع جدید بودن یا نبودن ویروس مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما هنوز مشخص نیست که RaTG-13 یا این ویروس جدید شباهت بیشتری به سارس-کوو-2 دارد یا خیر.

ویبول هول، ویروس‌شناس در انستیتو پاستوردر کامبوج، که خفاش‌های بینی نعلی را در دهانه یک غار در سال 2010 به دام انداخت می‌گوید: نمی‌توان به راحتی در مورد چنین قطعه کوچکی اظهار نظر کرد. ژنوم شناخته‌شده‌ترین کروناویروس‌ها شامل حدود 30 هزار جفت باز است.

اریک کارلسون (Erik Karlsson) ویروس شناس در انستیتو پاستور در کامبوج، که به تجزیه و تحلیل خفاش‌ها کمک کرد می‌گوید: در یک تجزیه و تحلیل جداگانه، محققان کامبوجی با استفاده از فناوری محلی موجود، 70٪ از ژنوم ویروس جدید را تعیین توالی کردند.

 

دستورالعمل‌های مربوط به قسمت‌های مهم ویروس، مانند ژن‌هایی که پروتئین سنبله‌ای را رمزگذاری می‌کنند (پروتئینی که کروناویروس‌ها معمولاً از آن برای ورود به سلول استفاده می‌کنند) در توالی ژنوم این ویروس جدید یافت نشد.

دونگ می‌گوید، تعیین توالی این بخش از ژنوم نشان می‌دهد که آیا این ویروس می‌تواند سلول‌های انسانی را آلوده کند یا خیر. ایروینگ می‌گوید: ویروس جدید باید حداقل 99٪ شبیه سارس-کوو-2 باشد تا بتوان آن را جد بی واسطه‌ی کروناویروس عامل همه‌گیری کنونی دانست.

ژنوم‌های ویروس RaTG 13 وسارس-کوو-2 تنها 4٪ تفاوت دارند، اما این تفاوت نشان دهنده 40 تا 70 سال فاصله تکاملی بین آن‌ها است، زیرا آن‌ها یک نیای مشترک دارند. اگرچه دهه‌ها فاصله میان این دو ویروس است، اما این ویروس‌ها به اندازه کافی مشابه هم هستند که بتوانند از گیرنده‌ی مشابهی برای ورود به سلول استفاده کنند. مطالعات سلولی نشان می‌دهد که RaTG 13 می‌تواند افراد را آلوده کند.

هم خانواده دیگری از کروناویروس‌ها
دونگ می‌گوید: به نظر می‌رسد از میان ویروس‌های شناخته شده مربوط به سارس-کوو-2، ویروس Rc-o 319 که به تازگی کشف شده شباهت کمتری به سارس-کوو-2 دارد. در مطالعات سلولی، محققان ژاپنی دریافتند که این ویروس نمی‌تواند به گیرنده‌ای که سارس-کوو-2 برای ورود به سلول‌های انسانی استفاده می‌کند متصل شود و این نشان می‌دهد که به راحتی نمی‌تواند افراد را آلوده کند.

شین می‌گوید که همکارانش اوایل امسال خفاش‌های بیشتری را در ژاپن به دام انداختند و قصد دارند آن‌ها را از نظر کروناویروس آزمایش کنند؛ و در ماه اکتبر، هول به غار شمال کامبوج بازگشت تا خفاش‌های بیشتری را بگیرد.

هولمز می‌گوید: احتمالا کروناویروس‌های بیشتری نیز مربوط به SARS-CoV-2 در جمعیت خفاش‌های بینی نعلی (Rhinolophus) وجود دارد که در سراسر این منطقه زندگی می‌کنند. امیدوارم که یک یا چند مورد از این موارد آنقدر مشابه به سارس-کوو-2 باشد که بتوانیم آن را به عنوان جد واقعی این ویروس قلمداد کنیم.