آلودگی صوتی

تحریریه پزشک امروز

منظور از سروصدا چیست؟ منظور از سروصدا، صداهای ناخواسته و نامناسب در محل و زمانی نامناسب می‌باشد و اخیرا اصطلاح «آلودگی صوتی» به منظور نشان دادن اهمیت ناهنجار بودن بسیار زیاد صداهایی که در عصر زندگی نوین ایجاد و موجب خطرات بهداشتی می‌شود، وضع شده است.
در ایران عواملی که موجب افزایش خطرات ناشی از سروصدا می‌گردد، شامل این موارد است:
1. وجود دستگاه‌های قدیمی در کارخانه‌ها.
2. عدم آموزش لازم به کارگران و کارکنان برای جلوگیری از عوارض ناشی از آلودگی صوتی.
3. عدم دسترسی سهل و سریع به امکانات حفاظتی در مقابل عوارض صوتی در میان کارگران و کارکنان.
خودروها، کارخانجات معادن، صنایع، هواپیماها و سروصداهای خانگی مثل رادیو – تلویزیون جزء منابع تولید سروصدا در زندگی روزانه هستند.وجود خصوصیات فطری و ژنوتیپی هر فرد، وضعیت آناتومیکی ساختمان گوش، میزان و شدت اثرات صوت را در افراد مختلف متفاوت کرده است.
البته در اثر وجود پارگی در پرده صماخ گوش و یا عفونت گوش میانی، مقاومت فرد در مقابل اثرات سوء صوت کاهش می‌یابد ولی به طور کلی خانم‌ها و نوجوانان دارای مقاومت بیشتری در مقابل آلودگی صوتی هستند. از طرف دیگر سابقه‌ی مواجهه‌های متعدد با صداهای ناهنجار و همچنین اثرات سمی داروها نیز باعث تشدید اثرات زیانبار صوت روی شنوایی می‌گردد.
برای تشخیص مشکلات شنوایی در افراد، وجود یک شرح حال دقیق از سابقه‌ی مواجهه با صوت و شنوایی‌سنجی بسیار ضروری است. بنابراین مراجعه به یک متخصص گوش و حلق و بینی در درجه‌ی اول ضرورت دارد و لازم است تحت نظر پزشک بررسی‌های لازم برای تعیین میزان شنوایی فرد انجام گیرد.
کاهش شنوایی ناشی از صوت، به خاطر اثرات نامطلوب صوت بر روی ساختمان‌های گوش داخلی مانند حلزون گوش، گیرنده‌های صوتی و سلول‌های حساسه‌ی شنوایی می‌باشد.
مثلا اثرات حاد صوت نظیر صدای حاصل از انفجارات و یا شلیک گلوله می‌تواند عوارض خفیفی روی حلزون گوش به جای گذارد و در نتیجه کاهش شنوایی و نهایتا منجر به کری کامل و ناگهانی به علت تخریب سلول‌های حساسه‌ی شنوایی گردد.
آلودی صوتی موجب بروز ضعف شنوایی و یا کری می‌شود. افرادی که در مراحل ابتدایی کم‌شنوایی ناشی از سروصدا قرار دارند، بیشتر از عوارضی مثل صدای نجوا و یا وزوز گوش شکایت دارند که عدم توجه و درمان به موقع این مشکل می‌تواند منجر به تغییرات دائمی در آستانه‌ی شنوایی فرد شود.
مهمترین و وخیم‌ترین اثر بیماریزای سروصدا ایجاد کاهش شنوایی یا کری است که متاسفانه مبتلایان به آن معمولا در مراحل اولیه متوجه آن نمی‌شوند. این کاهش شنوایی می‌تواند موقتی یا دائمی باشد. مواجهه‌ی مکرر با سروصدا می‌تواند منجر به کم‌شنوایی دائمی گردد. اگر این حالت در اثر کار در صنایع پیش آید، به نام «کری شغلی» موسوم است.
از نظر درمانی تاکنون داروی موثر و مناسبی که بتواند از ایجاد ضایعات ناشی از آلودگی صوت جلوگیری کند، شناخته نشده است و تنها راه منطقی و اساسی، پیشگیری از آلودگی صوتی می‌باشد که بدین منظور بایستی اقداماتی تحت عنوان مبارزه با سروصدا بدین شرح انجام گیرد:
1) در محیط خانه باید به فرزندان، نوجوانان و جوانان و سایر افراد ساکن در خانه آموزش داد که در رعایت صداهای تولید شده توسط خود و وسائلی که تحت اختیار دارند مثل رادیو، تلویزیون، اسباب‌بازی و غیره نهایت دقت را نموده و از بلند کردن صدای این وسایل به طوری که ناخوشایند باشند، جلوگیری کنند.
2) ساعت بازی کودکان، مقارن با ساعت استراحت بزرگتر‌ها و سایر افراد خانه نباشد چرا که سروصدا باعث ایجاد اختلال در خواب افراد می‌شود.
3) رانندگان وسایل نقلیه توجه داشته باشند که هنگام عبور از کنار بیمارستا‌ن‌‌ها و آسایشگاه‌ها، همچنین حین تردد در خیابان‌ها و محل سکونت افراد، از تولید صداهای ناهنجار مثل بوق‌زدن‌های ممتد خودداری کنند.
4) احداث منازل مسکونی در اطراف فرودگاه‌ها، بایستی با رعایت مسافتی استاندارد صورت گیرد که صدمه به شنوایی ساکنین منازل مسکونی وارد نکند.
5) یکی از وسایلی که متاسفانه در حال حاضر شنوایی نوجوانان و جوانان را تحت تاثیر قرار داده است،‌ دستگاه‌های پخش موسیقی یا همان MP3 Player می‌باشد که استفاده‌ی ممتد و طولانی از آنها می‌تواند در درازمدت منجر به کاهش شنوایی در دوران جوانی شود بهتر است جوانان و نوجوانان به جای استفاده از هدفون، برای گوش کردن موزیک از بلندگوی این‌گونه دستگاه‌ها استفاده نمایند یا حداقل مدت زمان استفاده از هدفون را کاهش دهند.
کری شغلی: مشکل عمده در رابطه با آلودگی صوتی، مشکل کاهش شنوایی نزد کارگران و کارکنان شاغل در معادن و صنایع می‌باشد که به عنوان کری شغلی از آن نام برده می‌شود. لذا مهمترین امری که مسوولین مربوط باید مورد توجه قرار دهند، تعیین مقرراتی است که میزان سروصدای محیط کار و واحدهای صنعتی را کنترل نماید.
بدین منظور و با قرار دادن افراد در محوطه‌ای حفاظت شده و یا محصور کردن ماشین مولد سروصدا، می‌توانند گام موثری در جهت کاهش خطر آسیب شنوایی بردارند.
به هر حال برای بسیاری از این افراد، اجتناب از سروصدای زیاد غیرممکن است و در این موارد استفاده از پلاک‌های گوش، پوشاننده‌های گوش و حفاظت‌های صوتی الزامی است.
تحقیقات نشان داده است که میزان اثرات صوت به درجات مختلف روی افراد شاغل در مقایسه با افراد معمولی تقریبا 8 برابر زیادتر می‌باشد و باید بدانیم که نتایج بررسی در سایر واحدهای صنعتی که وضعیت مناسبی ندارند، اسفبارتر از این خواهد بود.
کنترل منظم شنوایی‌سنجی کارگران یک امر ضروری است و در صورتی که شواهدی دال بر کاهش شنوایی کارگران وجود داشته باشد، بایستی اقدام فوری به تغییر محل کار آنان شود.