تاثیر فشارخون بالا بر چشم‌ها

الهه گودرزی کارشناس علوم تغذیه و رژیم درمانی

فشارخون چیست؟
هیپرتنشن یا به عبارت دیگر فشارخون بالا، شرایطی است که گردش خون در رگ‌های خونی تحت فشار و یا به اصطلاح به اجبار انجام می‌‌گیرد. زمانی که فشارخون شما بالاتر از 90/140 یا به اصطلاح 14 روی 9 باشد، شما به عنوان فرد مبتلا به فشارخون درنظر گرفته می‌‌شوید.
چرا فشارخون خطرناک است؟
در واقع، فشارخون باعث اعمال فشار بر قلب می‌‌شود و قلب را مجبور می‌‌کند سخت کار کند. بعلاوه آنکه فشارخون دیواره شریان‌ها را سفت و سخت می‌‌کند. زمانی که دیواره داخلی رگ خونی (شریان‌ها) سفت و سخت شود، فرد مبتلا به آرتریواسکلوروز است. در این زمان هنگامی‌‌که چربی‌های رژیم غذایی از عروق عبور می‌‌کنند، توسط سلول‌های آسیب دیده دیواره شریان‌ها به دام می‌‌افتند و فرد به آترواسکلوروز مبتلا می‌‌شود. این اتفاقات در عروق خونی بدن باعث بلوکه شدن جریان خون در اندام‌ها و اعضای حیاتی بدن نظیر قلب، کلیه‌ها، بازوها و پاها و البته مغز می‌‌شود.

فشارخون چگونه بر چشم‌ها تاثیر می‌‌گذارد؟
زمانی که فشارخون بالا برای مدت طولانی ادامه پیدا کند، یعنی زمانی که فرد درمان مناسب برای این بیماری را نداشته باشد و یا دارو‌ها برای درمان فرد کافی نباشد، هیپرتنشن می‌‌تواند رگ‌های خونی که در شبکیه وجود دارند را تخریب کند. اگر این آسیب به اندازه کافی شدید شود، رگ‌های خونی به مرور فرسوده و سپس پاره می‌‌شوند و جریان خون قطع می‌‌شود. این امر منجر به تورم اعصاب بینایی، خونریزی‌های چشمی، اتساع عروق چشمی، دید مبهم و مه‌آلود، سیاهی رفتن چشم و حتی از دست دادن کامل قدرت بینایی می‌‌شود. به این تخریب و آسیب عروق چشمی‌‌به اصطلاح رتینوپاتی گفته می‌‌شود.

علائـم رتـیـنـوپاتی کدام‌‌اند؟
متاسفانه معمولا زمانی فرد از علائم رتینوپاتی آگاه می‌‌شود که آسیب اصلی و جدی به عروق خونی رخ داده است. برخی علائم و عوارض رتینوپاتی از این قرار است:  دید موج‌دار ناواضح  دید مه‌آلود و تیره شدن اجسام و بینایی (نظیر مشکل در خواندن)  درد چشم‌ها  از دست دادن نسبی بینایی ( مانند وجود یک سایه یا پرده در مقابل چشم‌ها)

فشار چشم چیست و چرا بالا می‌‌رود؟
فشار چشم، که اصولا به فشار داخل چشم (IOP) اطلاق می‌‌شود، با اندازه‌گیری مقدار مایع‌های پر کننده کره چشم (مایع چسبناک داخل چشم) اندازه گیری می‌‌شود. زمانی که فشارخون از مقادیر نرمال بالاتر می‌‌رود، به این وضعیت فشارخون بالای چشمی‌‌گفته می‌‌شود. 
مایعات چشمی
برای مرطوب نگه داشتن محیط داخل چشمی، محافظت از اعصاب حساس داخل چشم‌ها، تامین مواد مغذی برای قرنیه و عدسی، و همچنین برای شستشوی داخل چشمی‌‌ و حفظ محیطی استریل و مخصوصا محافظت از عفونت و ذرات خارجی، چشم‌ها به جریان مداومی‌‌از مایعات لزج نیازمند هستند. زمانی که انسدادی در جریان‌های خارجی رخ دهد مایع داخل چشم تجمع یافته و این امر باعث افزایش فشار داخل چشمی ‌‌می‌شود که به این وضعیت هیپرتنشن چشمی‌‌گفته می‌‌شود.
سن
فشارخون چشمی ‌‌می‌‌تواند در تمام افراد ایجاد شود اما این وضعیت با سن در ارتباط بیشتری است. چرا که با گذشت سن و پیری بخش‌های ظریف چشم‌ها و عملکرد آنها شروع به تضعیف و تحلیل رفتن می‌‌کند. فشار داخل چشمی‌‌بالا در افراد با سن بالاتر از 40 سال شایع‌تر است. در واقع فشارخون داخل چشمی‌‌به مرور و با افزایش سن فرد افزایش می‌‌یابد. ازین رو سن بالای 40 سال به عنوان عامل خطری برای فشارخون داخل چشمی‌‌در نظر گرفته شده است.
جنس
محققان در برخی مطالعات شیوع بالاتر فشارخون داخل چشمی‌‌در زنان نسبت به مردان را گزارش کرده‌اند. دیگر مطالعات اظهار دارند که زنان بعد از یائسگی با خطر بیشتر در معرض ابتلا به فشارخون داخل چشمی‌‌قرار می‌‌گیرند.
نژاد

محققان بیان کرده‌اند که شیوع فشارخون چشمی‌‌در آمریکایی‌های مقیم آفریقا نسبت به سایر نژادها بیشتر است. فشارخون بالای داخل چشمی‌‌به طور قابل توجهی در میان سیاه پوستان نسبت یه سفید‌پوستان شیوع بیشتری دارد. براساس مطالعه‌ای، آمریکایی‌های مقیم آفریقا که مبتلا به فشارخون داخل چشمی‌‌می‌‌باشند، 5برابر بیشتر از سایر نژاد‌ها در معرض ابتلا به آب مروارید قرار دارند.

انسداد شبکیه‌ای
انسدادهای عروقی، موانعی هستند که در مسیر جریان خون ایجاد شده و انتقال اکسیژن و مواد غذایی به سلول‌ها را با مشکل مواجه می‌‌سازند. انسداد شریان‌های شبکیه‌ای و همچنین انسداد ورید‌های شبکیه‌ای هر دو از شرایطی هستند که منجر به افزایش فشار داخل چشمی ‌‌و البته در برخی مواقع منجر به از دست دادن کامل بینایی می‌‌شوند.
آب مروارید
آب مروارید یا گلوکوم شرایطی است که طی آن فشار بسیار بالای چشمی‌‌موجب آسیب به اعصاب بینایی و تضعیف جدی و حتی از دست دادن کامل بینایی می‌‌شود. در واقع فشارخون بالای چشم اولین علت و البته قدرتمندترین عامل ابتلا به گلوکوم و آب مروارید است.

چگونه می‌‌توان از فشارخون پیشگیری کرد
بهترین راه برای کاهش فشارخون داشتن سبک زندگی سلامت است. اگر شما فردی مبتلا به فشارخون بالا هستید فراموش نکنید که در معرض افزایش فشارخون چشمی ‌‌و عوارض ناشی از آن قرار دارید. از این رو بهترین کار مراجعه به پزشک و گذراندن درمان‌های توصیه شده توسط پزشک است. اما علاوه بر راهکارهای درمانی پزشکی روش‌های زیادی برای کاهش  فشارخون وجود دارد. برای مثال اضافه وزن و چاقی خطر ابتلا به فشارخون را افزایش می‌‌دهد. از این‌رو کاهش وزن و حفظ وزن مناسب برای افراد مبتلا به فشارخون ضروری است. همانطور که قبل‌تر گفته شد چربی خون بالا عامل مهم و تاثیرگذاری در تغییرات فشارخون است. بنابراین کنترل چربی خون و کاهش چربی‌های رژیم غذایی از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود.