آیت الله محمدعلی اراکی زعیم حوزه علمیه قم بعد از آیت الله گلپایگانی و از بزرگترین مراجع جهان تشیع، همواره از زمان پهلوی، به عنوان عصر سیاهی یاد می کند که با سنت های دینی و شعائر اسلامی به مبارزه برخاست تا با خیال راحت مردم را چپاول کند. از این رو به صورت های مختلف با نهضت اسلامی مردم همراه و همگام بود. به طوری که بعد از آمدن آیت الله بروجردی به قم، بارها همراه آقای خوانساری مسئله قیام و مبارزه علیه اعمال خلاف شرع رژیم پهلوی را با آیت الله بروجردی مطرح می کرد.
از همین رو بود که در جریان فعالیت فدائیان اسلام، نظر مساعدی نسبت به آنان داشت، و به دنبال قیام امام خمینی، همواره نهضت امام را تأیید می کرد و به مناسبت های گوناگون و در موقعیت های مختلفی، از امام خمینی و خیزش امت مسلمان تجلیل کرده است. در این جا سه محور حیات سیاسی این مرجع عظیم الشأن (حمایت از نهضت امام خمینی، حمایت از انقلاب اسلامی و حمایت از رهبری آیت الله خامنه ای) مورد بررسی قرار می گیرد.
حمایت از نهضت امام خمینی
به دنبال نهضت امام خمینی، آیت الله اراکی در مناسبت های مختلف، حمایت خود را از نهضت اعلام می کرد و با مقایسه جنایات رژیم پهلوی با اعمال یزید، نهضت امام خمینی را مشابه نهضت عاشورا و در جهت احیای دین اسلام می دانست و بارها امام خمینی را «مجددالاسلام » می خواند. بر اساس همین دیدگاه متعاقب آغاز نهضت، حرکت امام خمینی علیه لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی، وی در اطلاعیه ای به تاریخ 3 آذر 1341، الغای صریح این لایحه را به علت عدم تطابق با موازین شرع انور، عدم رضایت مردم و نگرانی عموم مسلمین از کم رنگ شدن مظاهر دینی در جامعه خواستار شد.
آیت الله سید حسن طاهری خرم آبادی نیز با اشاره به حمایت های آیت الله العظمی اراکی از نهضت امام خمینی می گوید: «در سال 1342 خورشیدی که آغاز نهضت اسلامی ایران بود، همراه آیت الله حاج آقا روح الله کمالوند، به حضور آیت الله اراکی شرفیاب شدیم. ایشان ضمن بیانات خود با اشاره به آیت الله کمالوند گفت: این همنام شما یعنی حاج آقا روح الله اگر در روز عاشورا در کربلا حاضر بود، حتماً در صف اول یاران وفادار حضرت سیدالشهدا قرار می گرفت و به فیض شهادت نائل می آمد».
قبل از دستگیری امام خمینی توسط عوامل رژیم پهلوی، آیت الله اراکی به اطرافیان اظهار داشت: «از قول من به امام خمینی بگویید بنابر آنچه در روایات معصومین وارد گردیده است، در رأس هر صد سال، تجدد و احیاگری برای مذهب می آید. من تمام علما را مورد ارزیابی قرار دادم و جز ایشان احیاگری برای اسلام نیافتم. ایشان مجدد دین اسلام در قرن حاضرند».
آیت الله شیخ ابوالحسن اراکی فرزند آیت الله اراکی نیز با اشاره به دیدار آیت الله اراکی و امام خمینی در عراق می گوید: «در همین سفر، روزی برای چندمین بار به امام گفتند، به نظر می آید که شما مجدِدالمذهب هستید و سپس مجددهای مذهب در هر قرن را برشمرده تا به قرن پانزدهم رسید و خطاب به امام گفت: به نظرم شما مجدد المذهب قرن خامس عشر هستید».
حمایت از انقلاب اسلامی
بنابر خاطره ای از آیت الله خرازی، آیت الله اراکی معتقد بود «امام خمینی طاغوت 2500 ساله را از ایران بیرون راند، پس ما باید او را حمایت کنیم».
آیت الله ابوالحسن اراکی (مصلحی) نیز با اشاره به این اعتقاد پدرشان در مورد حفظ نظام می گوید: «[مرحوم والد] بارها می فرمودند حفظ نظام واجب است و در این جهت خودشان هم در تمام صحنه ها حاضر بودند و در تمام انتخابات بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مثل انتخابات مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان، ریاست جمهوری و غیره [ شرکت می کردند] حتی در این راستا اعلامیه هم می دادند و در بعضی مواقع که عده ای تشکیکاتی مطرح می کردند، ایشان می فرمودند بدون اعتنا به وسوسه های خناسان شرکت کنید».
به عنوان نمونه در پیامی درباره انتخابات مجلس خبرگان در 15/7/1369«شرکت در انتخابات مجلس خبرگان و تعیین افراد صالح» را «یکی از وظایف اسلامی و اساسی هر فرد مسلمان» می دانست تا «همچون گذشته، دِین خود را به اسلام ادا» نمایند «و در تثبیت این نظام مقدس که ضامن اجرای احکام نورانی اسلام است» سهیم باشند.
همچنین در آستانه برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی در پیامی «شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی و گزینش افراد صالح و متدین [را] از اهم وظایف اسلامی و اجتماعی» دانست تا با این حضور «مشتی محکم بر دهان یاوه گویان و دشمنان اسلام کوبیده و دوستان انقلاب را در سراسر جهان امیدوار سازند».
علاوه بر این در پیام مورخ 19 خرداد 1372 به مناسبت اننخاب ریاست جمهوری، شرکت «آحاد ملت» برای «انتخاب رئیس جمهوری متعهد و باایمان و شایسته» را لازم دانستند تا ضمن ادای «این وظیفه الهی» مشتی محکم «بر دهان یاوه گویان و دشمنان داخلی و خارجی و استعمار خونخوار و جهانخوار که در کمین نشسته و زوال و اضمحلال این نظام مقدس را آرزو می کند» باشد. در همین پیام ایشان از «رئیس جمهور منتخب» می خواهد «بدون هیچ گونه مسامحه و اعمال نظرهای شخصی در اجرای احکام نورانی اسلام که همان منویات امام راحل رحمه الله و مقام معظم رهبری است» موفق باشد.
در جریان جنگ تحمیلی نیز از رزمندگان اسلام حمایت های زیادی نمود. ایشان معتقد بود چون این جنگ، دفاع از اسلام و مسلمین است، شرکت در آن و تقویت رزمندگان واجب است. زمانی که از دیدگاه وی در مورد جنگ تحمیلی سؤال شد، ایشان با اشاره به این که «نظریه من هم مثل امام خمینی است» و «ایشان[امام خمینی] و تمام علما نظرشان این است که هرگاه اسلام در خطر باشد، باید تمام مسلمان ها در مقام دفاع برآیند» پس باید «در مقام دفاع برآمد و به هر شکل و به هر نوع که امکان دارد، اسلام راستین را حفظ کرد».
حمایت از رهبری آیت الله خامنه ای
از دیگر نقاط درخشان کارنامه سیاسی آیت الله اراکی، حمایت ایشان از رهبری آیت الله خامنه ای است. به طوری که متعاقب انتخاب رهبر انقلاب اسلامی توسط مجلس خبرگان در خرداد 1368، آیت الله اراکی در پیامی «انتخاب شایسته» ایشان به «مقام رهبری جمهوری اسلامی ایران» را «مایه دلگرمی و امیدواری ملت قهرمان ایران» دانست. و با اشاره به این موضوع که «حفظ نظام جمهوری اسلامی که از اهمّ واجبات شرعی است» اظهار داشت: «این جانب با ابتهال و تضرع به درگاه ربوبی و با استغاثه به ناحیه مقدسه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف، دوام تأییدات و توفیقات آن جناب را در انجام این مسئولیت بسیار سنگین خواستارم».
علاوه بر این وی در پاسخ به نامه مورخ 25/7/1371 جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با تأکید بر نگاه «امام خمینی و مقام معظم رهبری» در مورد «استقلال حوزه ها» تأکید کرد: «حوزه های علمیه وظیفه دارند نیازهای نظام اسلامی را از نظر فقهی، فرهنگی و سیاسی تأمین نمایند، با نظام در ارتباط باشند.»
همچنین در تاریخ 20 آذر 1372 در نامه ای به «رهبر معظم انقلاب آیه الله خامنه ای» توفیق هرچه بیشتر ایشان را «در راه پاسداری از حریم انقلاب» و «اجرای احکام نورانی اسلام بی کم و کاست» را در پرتو توجهات «ولی عصر عجل الله تعالی فرجه از درگاه احدیت» خواستار شد.
برای مطالعه بیشتر رجوع شود به:
1- فرهنگنامه رجال روحانی عصر امام خمینی(ره)/ تألیف مرکز اسناد انقلاب اسلام، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1389
2- آیت الله العظمی محمدعلی اراکی (شیخ فقها و اسوه علم و تقوا)، گردآوری و نگارش: غلامرضا گلی زواره ناشر و تهیه کننده: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما
3- یادنامه حضرت آیت الله العظمی اراکی، به کوشش رضا استادی، 1375
4- آیت الله اراکی (یک قرن وارستگی )، علی صدرایی خویی، باهمکاری ابوالفضل حافظیان، تهران، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، 1374
5- شرح حال آیت الله العظمی اراکی (ره )، ابوالحسن مطلبی،قم، مؤسسه ی در راه حق، بی تا
