رئیس‌جمهوری روسیه گفته است که پیش از این تصمیم گرفته شد که یک منطقه آزاد تجاری میان اعضای این سازمان در یک طرف و جمهوری اسلامی ایران در طرف دیگر ایجاد شود. پوتین در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرده است: شورای عالی اقتصادی اوراسیا در حال اجرای یک توافق‌نامه همکاری با قدرت‌های بزرگ اقتصادی همچون چین و هند است. اولین دور از گفت‌وگوها درخصوص توافق‌نامه تجارت آزاد با هند در آینده نزدیک انجام خواهد شد. ما (در این نشست) درباره آغاز گفت‌وگوهای مشابه با ایران نیز تصمیم‌گیری می‌کنیم.
اظهارات وزیر خارجه روسیه
سرگئی لاوروف، وزیرامورخارجه روسیه نیز در اظهار نظری در همین ارتباط گفته است: حجم مبادلات بازرگانی ایران و روسیه سال گذشته 20 درصد افزایش یافت و در دوره شیوع ویروس همه‌گیر کرونا نیز حجم مبادلات دو کشور 8درصد رشد داشته است که با هیچ کشوری چنین نبوده است. لاوروف همچنین به افزایش صادرات ایران به روسیه در سال گذشته اشاره کرد که به گفته وی رشد قابل‌توجهی یافته است. وزیر‌خارجه روسیه با اشاره به امضای توافق‌نامه تجارت ترجیحی بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا اظهار کرد: با امضای این موافقت‌نامه بازار کشورهای اتحادیه اوراسیا به روی ایران گشوده شد و به همین دلیل معتقدم باید در این مورد به‌خوبی به شهروندان ایرانی اطلاع‌رسانی شود. لاوروف در ادامه گفت که در مورد کارفرمایان و تجار ایرانی در روسیه مشکلی نیست و قوانینی وجود دارد که در مورد همه خارجیان اعمال می‌شود. همه چیز به علاقه‌مندی شرکا بستگی دارد. تلاش می‌کنیم تا طرح‌های مشترک بین ایران و روسیه و نه فقط در کشور ما بلکه در سایر کشورهای اتحادیه اوراسیا افزایش بیابد. وی اظهار کرد: توافق‌نامه تجارت ترجیحی یک سال است که بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا اجرا می‌شود. در این مدت حجم مبادلات بازرگانی بین ایران و این اتحادیه 15 درصد افزایش یافته است. حجم صادرات ایران به بازارهای اتحادیه اوراسیا 30 درصد افزایش یافت. لاوروف با بیان اینکه در تمامی زمینه‌ها از کشاورزی گرفته تا فناوری اطلاعات با ایران همکاری می‌شود و اگر شما به آمار رسمی مبادله کالا نگاه کنید امسال مبادله تجاری بیش از 20 درصد و در شش ماه اول سال جاری که همه‌گیری کرونا تاثیرگذار بود، مبادله کالا 8 درصد افزایش یافت. وی گفت: ما عملا با هیچ کشوری چنین شاخص‌هایی از همکاری را نداریم. در شرایط همه‌گیری کرونا مبادله کالا افزایش یافته و واردات ما از ایران به مراتب سریع‌تر از صادرات ما به جمهوری اسلامی ایران رشد کرده است. در سال 2019میلادی توافق‌نامه موقت بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا لازم الاجرا شد که در اصل شرایطی را فراهم می‌کند تا بازار بزرگ کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای کشور شما باز شود. به همین خاطر لازم است به شهروندان جمهوری اسلامی ایران درباره روابط اقتصادی و تجاری ما اطلاع‌رسانی شود. لاوروف با تاکید بر لزوم گسترش همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه افزود: ما ظرفیت‌های اقتصادی داریم که می‌تواند گسترش بیابد. همکاری‌های دو کشور در عرصه فنی-نظامی را از یاد نبریم که می‌تواند توسعه بیابد.
پیشینه همکاری‌های ایران با اوراسیا
اما استارت همکاری‌های مذکور در شرایطی در سال 97 میان دو طرف زده شد که پیش از این چند گام عملیاتی از سوی ایران برای ارتقای مبادلات تجاری با پنج کشور اتحادیه اقتصادی اوراسیا برداشته شده بود. در گام اول متولیان تجاری ایران و مقامات اتحادیه اقتصادی اوراسیا در اوایل سال 97، درخصوص کاهش تعرفه 862 قلم کالا توافق کردند. توافقی که در تیر امسال پس از تصویب مجلس به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ شد؛ در واقع از طریق موافقت‌نامه مذکور که آبان 98 عملیاتی شد، یک گام به سمت ایجاد منطقه آزاد تجاری بین ایران و پنج کشور اتحادیه اوراسیا برداشته شد. براساس برنامه‌های اعلامی، پس از اجرایی شدن کاهش تعرفه‌های تجاری و گذشت یک سال از آن، مذاکرات برای امضا و رسیدن به قرارداد تجارت آزاد میان ایران و این اتحادیه آغاز خواهد شد. به گفته متولیان تجاری، این مذاکرات می‌تواند سه سال ادامه پیدا کند تا اینکه در نهایت در یک بازه زمانی 8 تا 10 ساله موافقت‌نامه تجارت آزاد بین اوراسیا و ایران به‌دست آید.
اطلس اوراسیا
پنج کشور روسیه، بلاروس، ارمنستان، قرقیزستان و قزاقستان پنج کشور اتحادیه اقتصادی اوراسیا هستند و ارزش مبادلات تجاری آن به حدود 750 میلیارد دلار در سال می‌رسد. این اتحادیه اقتصادی با بعضی از کشورها موافقت‌نامه‌های مختلفی از جمله تجارت آزاد، تجارت ترجیحی و... امضا کرده است. اولویت اول ایران که از سال 98 مطرح شد، بیشتر بر برقراری تجارت آزاد با این پنج کشور متمرکز بود، اما در فاز اول با تجارت ترجیحی کلید خورد. به‌طور کلی ایران پنج مرحله برای توسعه و ارتقای همکاری‌های تجاری دارد. «تعرفه ترجیحی»، «تجارت آزاد»، «اتحادیه گمرکی»، «بازار مشترک» و «ایجاد اتحادیه اقتصادی» این پنج مرحله هستند.
اقلام فهرست امتیازات اعطایی ایران به اتحادیه اوراسیا در 11 گروه کالایی دسته‌بندی شده است. این گروه‌ها در حوزه‌های صنایع‌غذایی و کشاورزی، صنعتی، معدنی و ماشین‌آلات قابل‌تفکیک است. در مجموع همان‌طور که پیش از این اعلام شده بود، ترجیحات اعطایی ایران به اوراسیا شامل 360 قلم است. از این میزان 34 کد تعرفه مربوط به گوشت و احشای خوراکی، ماهی‌ها و سایر آبزیان، 63 کد تعرفه‌ای مربوط به محصولات کشاورزی و لبنی و 46 کد تعرفه مربوط به محصولات شیمیایی و صنایع وابسته است. همچنین سه کد تعرفه‌ای را مواد پلاستیکی و اشیای شناخته‌شده از این مواد به خود اختصاص داده‌اند، 43 کد تعرفه‌ای مربوط به چوب و اشیای چوبی، خمیر چوب و کاغذ و مقوا است و 18 کد تعرفه‌ای متعلق به مواد نسجی و مصنوعات از این مواد است. در این لیست، زیورآلات از فلزات گرانبها 17 کد تعرفه‌ای، فلزات معمولی و مصنوعات آنها 43 کد تعرفه‌ای و ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی و ادوات برقی 58 کد تعرفه‌ای را دربرمی‌گیرند. 29 کد تعرفه‌ای نیز مربوط به وسایل نقلیه هوایی و زمینی و 6 کد تعرفه‌ای مربوط به دستگاه‌های اپتیک و عکاسی است.
اتحادیه اوراسیا نیز براساس قرارداد تجارت ترجیحی با ایران، برای تجارت 502 قلم کالا با ایران تخفیف‌هایی در نظر گرفته است. در این راستا در لیست امتیازات اعطایی اوراسیا به ایران، 126 کد تعرفه مربوط به محصولات کشاورزی، صنایع‌غذایی و فرآورده‌های گوشتی و ماهی‌هاست. محصولات معدنی و سوخت‌ها و روغن‌های معدنی 49 کد تعرفه‌ای را به خود اختصاص داده‌اند. 90 کد تعرفه‌ای محصولات شیمیایی و دارویی نیز شامل تخفیف شده‌اند. دو کد تعرفه‌ای مربوط به مواد از کائوچو، چهار کد تعرفه‌ای مربوط به منسوجات و پوشاک، 32 کد تعرفه‌ای متعلق به محصولات از سنگ و گچ و سرامیک، 22 کد تعرفه‌ای مربوط به شیشه و مصنوعات شیشه‌ای و هشت کد تعرفه‌ای مربوط به سنگ‌ها و فلزات گرانبها است. اما جالب‌ترین کالایی که در این لیست قرار گرفته، فرش و سایر کفپوش‌ها از مواد نسجی است که تمام اقلام فرش را شامل می‌شود. این درحالی است که مزیت‌های این بخش برای ایران قابل چشم‌پوشی نیست؛ چراکه 45 کد تعرفه‌ای مشمول 100درصد کاهش تعرفه شده است. 48 کد تعرفه‌ای مصنوعات از چدن و آهن و فولاد نیز در لیست امتیازات اعطایی اوراسیا قرار گرفته‌اند. مس و مصنوعات مسی 3 کد تعرفه، ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی 43 کد تعرفه، ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی 13 کد تعرفه و اجزا و قطعات وسایل نقلیه 17 کد تعرفه را در این لیست به خود اختصاص داده‌اند. به اعتقاد کارشناسان، این توافق در شرایطی با کشورهای روسیه، قزاقستان، بلاروس، قرقیزستان و ارمنستان، صورت گرفته که می‌تواند تمرین رقابت برای تولیدکنندگان داخلی باشد و به ارتقای کیفیت محصولات ایرانی منجر شود. کارشناسان اقتصادی تعرفه ترجیحی را گامی در جهت تمرین رقابتی شدن و مبارزه با قاچاق می‌دانند. تجارت ترجیحی این امکان را به تولیدکنندگان ایرانی می‌دهد که با ارتقای کیفیت محصولات خود، بتوانند جایگاه مهمی را در بازار 180 میلیونی اوراسیا کسب کنند.
