مریم رضاخواه؛ خودکشی‌های نوجوانان در پایان دهه 90 همه را در شوک و بهت فرو برده است. آمار بالای خودکشی‌ها و روش‌های تکان‌دهنده این مرگ‌های خودخواسته یک فاجعه را نشان می‌دهد. اطلاعات سالنامه آماری مرکز آمار ایران که مربوط به سال‌های 75 تا 91 است نشان از کمترین میزان اقدام به خودکشی نوجوانان را داشت.
نوجوانان 5درصد از آمار 17هزار و 56 خودکشی در کشور را به خود اختصاص داده بودند که مصرف دارو شایع‌ترین روش خودکشی این گروه سنی کوچک بود، اما اپیدمی خودکشی‌های تکان‌دهنده نوجوانان شاید پس از مرگ محمد مهدی 12 ساله در‌سال 90 شکل گرفت.
پسر نوجوانی که به تقلید از سریال پنج کیلومتر تا بهشت خود را تسلیم حلقه‌دار کرد تا روحش به پرواز درآید.
پس از محمد مهدی بود که اسامی دیگر نوجوانان در لیست سیاه مرگ‌های فجیع خودخواسته ثبت شد. یکی به تقلید از بازیگر یک سریال دست به خودکشی می‌زد و دیگری به تقلید از یک مراسم اعدام خیابانی. سیاهه مرگ این نوجوانان هرروز قطور‌تر می‌شد. دیگر از آمار‌های کوچک خودکشی‌های نوجوانان در دهه‌های گذشته خبری نبود.
آمار خودکشی‌های نوجوانان هرسال 5درصد افزایش پیدا کرد، اما پایان این دهه لیست مرگ‌های خودخواسته نوجوانان بیشتر از هر زمان دیگری خودنمایی می‌کند. هنوز از آمار‌های رسمی خبری نیست. اما 27 نوجوان از ابتدای مهرماه تن به مرگ داده‌اند.
تنها در 6 روز گذشته 7 دختر و پسر 12 تا 17 ساله خودکشی کرده‌اند. انتخاب روش‌های این نوجوانان که زندگی را در انتها دیده‌اند، اما ماجرا را تلخ‌تر می‌کند.
جزییات مرگ‌های خود خواسته
3 دختر و 4 پسر نوجوانی که در این 6 روز گذشته خود را تسلیم مرگ کرده‌اند هرکدام یک زندگی بودند یک نفس، اما قطع‌شان کردند تا نباشند. با تصمیم وحشتناک‌شان داغ بزرگی گذاشتند. همه این قربانیان کوچک، مرگ را به زندگی ترجیح داده‌اند.
سیما میان طناب دار
سیما آخرین قربانی لیست سیاه 20 آذر ماه تا 26 آذر ماه است. دختر 17 ساله رامهرمزی چهارشنبه 26 آذرماه 1399 خودش را دار زده است.
20 ثانیه تلخ
25 آذر ماه، اما یک فیلم تلخ از خودکشی نوجوان 14 ساله دست‌به‌دست شد. تصاویر این فیلم 20 ثانیه‌ای نشان می‌داد پسر دانش‌آموز پس از درآوردن کاپشن خود از بالای یک برج به پایین می‌پرد و جانش را از دست می‌دهد.
خودکشی در آبادان
24 آذر ماه، اما مرگ خودخواسته دیگری در آبادان رقم خورد. پسر نوجوان دیگری در روستای ابوشانک با حلق‌آویز کردن خودش به زندگی‌اش پایان داد.
پایان یک نفس با مومو
بازی مومو باز هم در این روز‌ها قربانی گرفت. 22 آذر ماه پسر 16 ساله در غرب تهران تحت‌تأثیر این بازی به زندگی خود پایان داد.
آتش اختلافات
زهرا اسماعیلی دختر 16 ساله اهل روستای «باوان مرگور» ارومیه نیز روز شنبه 22 آذر ماه خود را به دلیل آنچه «اختلاف خانوادگی» گفته‌اند، به آتش کشید.
مرگ دردناک با چکاندن ماشه
اما خودکشی دانش‌آموز 12 ساله در منطقه سعادت‌آباد فجیع‌ترین خودکشی این روزهاست. 22 آذر ماه این حادثه تلخ رقم خورد. پسر نوجوان قبل از مرگش، دوربین فیلمبرداری را روشن کرده و در مقابل دوربین انگیزه خود از این مرگ را بیان می‌کند.
«از زندگی خسته شدم و دیگر نمی‌توانم به زندگی ادامه دهم. حتی دست‌نوشته‌ای با این مضمون نیز از خود به جای می‌گذارد. در پایان این فیلم 12 دقیقه‌ای پسر نوجوان اسلحه کلت کمری را برداشته و به سرش شلیک می‌کند. پدر و مادر این پسر به تازگی از هم جدا شده بودند. این درحالی است که هنوز مشخص نیست این دانش‌آموز اسلحه را از کجا تهیه کرده است.
سوختن یک زندگی
روناک عزیزوند هم در لیست قربانیان این 6 روز سیاه خودکشی‌ها است. روناک عزیزوند هم دختر 14 ساله اهل روستای «کانی رش» ارومیه 20 آذر 99 خودسوزی کرد. گفته می‌شود او به دلیل اختلاف با همسرش مرگ آتشین را انتخاب کرده است.
روند صعودی خودکشی‌ها
سازمان پزشکی قانونی می‌گوید آمار خودکشی در‌سال 98 نسبت به‌سال 97 نزدیک به 0.8درصد رشد داشته است. زنگ هشدار‌ها به صدا در آمد. وضع اقتصادی، اجتماعی و وجود مشکلات روانی در نوجوانان و خانواده در بروز اقدام به خودکشی تأثیر دارد.
البته آمار خودکشی در کشورمان در مقایسه با سایر کشور‌ها قابل توجه نیست، اما روند صعودی خودکشی در 10سال گذشته، برای حوزه‌های فرهنگی یک زنگ خطر جدی است.
بی ثباتی در این رده سنی
روانشناسان بالینی معتقدند خودکشی نتیجه نفرتی است که فرد نسبت به دیگران و جامعه دارد. دکتر ناصر قاسم‌زاده، روانشناس و مشاور بر این باور است که دوره نوجوانی، به دوره طوفانی معروف است. او به «شهروند» می‌گوید: «افراد در این دوره ثبات مشخص در رفتار و گفتار ندارند.
آرمانگرایی و نااستواری هیجانی از خصایص افراد در این بازه سنی است که بی‌ثبات بوده. علت خودکشی نوجوانان به دلیل هیجان یا کنجکاوی، بسیار نادر است.
اغلب موارد خودکشی در این گروه سنی به دلیل فقر شدید خانواده، خشونت زیاد در کانون خانواده، اعتیاد والدین، ازدواج اجباری کودک و زندگی در فضای بسیار متشنج و پراضطراب است. انواع خودکشی در کودکان و نوجوانان کاملا لحظه‌ای است. با وقوع یک اتفاق تلخ یا یک دعوا جرقه خودکشی به ذهنشان خطور می‌کند.»
گرایش به تغییر
این متخصص در ادامه می‌گوید: «یکی از ویژگی‌های نوجوانی که معمولا کسی متوجه آن نمی‌شود، گرایش به تغییر است که نوجوان می‌خواهد یک باره همه چیز را تغییر بدهد مانند اینکه جامعه بدون طلاق، اعتیاد، فقر و خودکشی را مطالبه می‌کند.
همه نوجوانان در دوره‌ای از زندگی خود احساس ناامیدی و درماندگی را تجربه می‌کنند و دچار مشکل می‌شوند، اما تنها عده خاصی از این افراد به سمت مصرف خودکشی می‌روند. خصوصیت این افراد معمولا مشترک است. خودکشی را تنها راه غلبه بر احساسات، آشفتگی و مشکلات عاطفی می‌بینند.»
پیشگیری از خودکشی
قاسم‌زاده با اعلام اینکه درک متقابل از راهکار‌های پیشگیری از تمایل نوجوان به خودکشی است، گفت: «والدین باید با آرامش به حرف فرزندشان گوش بدهند که بتوانند هر اتفاقی که از بیرون برایشان پیش می‌آید به خانواده‌شان گفته و بهتر تصمیم بگیرند به‌عنوان مثال پدر و مادری که همیشه با زبان سرزنش و توبیخ با فرزندشان حرف می‌زنند، نمی‌توانند دوست‌شان باشند.»
این متخصص روانشناسی در ادامه می‌گوید: «داشتن سابقه افسردگی مزمن، سابقه مشکلات روانی در خانواده، جدایی والدین، اعتیاد به الکل و موادمخدر و آزار جنسی ازجمله عوامل زمینه‌ساز اقدام به خودکشی است.»
