نیاکان اسپاهای مدرن امروزی در گرمابه های باستانی

ایرانیان از دیر باز به نظافت و پاکیزگی بسیار اهمیت داده و پیش از سایر ملل دست به ساخت حمام یا همان گرمابه قدیمی زده‌اند. هر چند بعدها به دلیل ابعاد مهم اجتماعی و سیاسی که حمام‌های رومی به آن نائل شدند نام حمام بیشتر با نام رومیان پیوند خورد. در این مطلب به سراغ یکی از این گرمابه‌های باستانی آمده‌ایم تا دیگر بار منزلت معماری و فرهنگ ایرانی-اسلامی را ارج نهیم.

گرمابه سلطان امیر احمد، کاشان، ایران

این گرمابه در قرن شانزدهم ساخته شده و امروز بیش از آنکه به شکل حمام از آن استفاده شود به عنوان یک جاذبه گردشگری مورد توجه قرار گرفته است. مصالح و عناصر به کار رفته در ساخت این بنا تنها در خدمت هدف اصلی ساخت آن یعنی پاکیزگی نبوده و در کنارش این مکان به عنوان یک استراحت‌گاه، مکانی برای گفت و شنود و حتی عبادت نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در واقع این حمام مدل نخستین و اولیه یک مرکز اسپا (Spa) است.

پیشینه ساخت این حمام به دوران قاجار بازمی‌گردد و همچون دیگر شاهکارهای معماری ایرانی این گرمابه نیز با کاشی‌های تزئینی فیروزه فام و همچنین طلا مزین شده است.

این بنا از دو بخش مجزا تشکیل شده است، بخش هشت گوشی به نام «سربینه» که رخت کن حمام به شمار می‌رفته و بخش دیگر "گرم‌خانه" که همان بخش کاربردی حمام بوده و شامل خزینه، محل اصلی استحمام و محل مشت و مال بوده است.

از آنجایی که رخت کن حمام یا همان سربینه بخش اصلی و ورودی حمام بوده تزئینات بیشتری داشته و زیباترین بخش حمام به شمار می‌رفته است، در مقابل گرم‌خانه ساده بوده و با تزئینات کمتری ساخته می‌شده است.

حمام بخشی از فرهنگ ما را به خود اختصاص داده به ویژه در زمانی که به دلیل کمبود امکانات دوره رونق این مکان به شمار می‌رفته است. اکنون این گرمابه تاریخی هم به عنوان موزه حفظ و نگهداری شده و هم در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است.

منبع: معماری آرل